سایه شوم برق‌های فشار قوی بر سلامت/مردم به گوش باشند

هرچند مدت‌هاست کارشناسان نسبت به عوارض خطوط برق فشار قوی به عنوان تهدیدی جدی برای سلامت انسان بویژه ساکنان منازل محدوده اطراف این خطوط هشدار می‌دهند، اما گویا از نظر مسوولان مربوطه، این موضوع هنوز مانند آلودگی هوا که در مقاطعی از سال به یکباره مراجعات اورژانسی را افزایش می‌دهد، به مرحله بحران نرسیده تا فکری به حال آن شود!

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)،‌ انرژی حاصل از برق‌های فشار قوی قابل مشاهده و لمس نیستند اما در عین حال بسته به شدت میدان‌های الکترومغناطیسی که ایجاد می‌کنند و همچنین بنابر مدت زمان پرتوگیری و فاصله‌ انسان از این منابع انرژی، اثرات سلامتی را به دنبال دارند که البته گاهی هم بسیار مخربند.

هشدارهای بهداشتی درباره عوارض و خطرات دکل‌ها، خطوط و تاسیسات دارای ولتاژها و آمپراژهای بالا تنها مختص مسوولان و کارشناسان حوزه سلامت نیست، بلکه اعضای شورای شهر و حتی کارشناسان حوزه برق نیز در مقاطعی عوارض سلامتی برق‌های فشار قوی را یادآور و اقدام جدی در این خصوص را خواستار شده‌اند.

در این میان هرچند مسوولان مربوطه راهکارهایی نظیر انتقال خطوط برق به زیرزمین را مطرح کرده‌اند که البته همچنان در سایه کمبود اعتبار و ... روی کاغذ مانده‌اند، اما اصل ساده و مهم که کارشناس بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت بر آن تاکید دارد آن است که باید "حریم" این خطوط از سوی دستگاه‌های مسوول مشخص و برای آگاهی مردم روی پست‌ها نشان داده شود و در یک کلام سازمان‌های متولی امر به رعایت استانداردها و شرح وظایف‌شان مقیدتر باشند.

مهندس علی گورانی، کارشناس بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت ضمن تاکید بر آنکه "مردم باید به گوش باشند و حریم‌ها را رعایت کنند"، می‌گوید: هر خط، پست، تجهیزات و تاسیساتی که ولتاژ 1000 ولت و بالاتر داشته باشد، اصطلاحا فشار قوی نامیده می‌شود.

وی می‌گوید: اطراف تمام وسایل برقی، چه ولتاژ پایین و چه ولتاژ بالا، دو میدان الکتریکی و مغناطیسی ایجاد می‌شود. هر کدام از این میدان‌ها، حاوی انرژی هستند و بدن انسان به عنوان موجود زنده در صورت قرار گرفتن در معرض این میدان‌ها، می‌تواند این انرژی‌ها را جذب کرده و از آن متاثر شود.

به گفته گورانی، زمانی که وسیله‌ای مانند لباسشویی به برق بوده اما خاموش باشد، میدان‌ الکتریکی آن برقرار است که از نظر بهداشتی نکته قابل توجهی است. اما برای ایجاد میدان مغناطیسی حتما وسیله باید روشن باشد. بنابراین حتی اگر وسیله به برق بوده اما خاموش باشد، بسته به میدانی که ایجاد می‌کند، حاوی انرژی است و می‌تواند فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

وی در ادامه در توضیح موارد بهداشتی مواجهه با برق‌های فشار قوی می‌افزاید: شدت دو میدان الکتریکی و مغناطیسی در ولتاژها و آمپراژهای بالاتر، بیشتر می‌شود. به همین دلیل در قانون مربوطه برای برق‌های فشار قوی دو "حریم" تعریف کرده‌اند؛ "حریم درجه یک" و "حریم درجه دوم".

گورانی می‌گوید: حریم‌های درجه یک و دو از جداول مختلف برخوردارند؛ اما حداقل و کمترین حریم از منابع انرژی، سه متر است و بی‌تردید هر چه ولتاژها افزایش یابد، حریم‌ها نیز افزایش می‌یابد. بسته به ولتاژ مربوطه، وزارت نیرو قانونا نباید اجازه دهد کسی به این حریم‌ها وارد شود و به این منظور قاعدتا باید آن حریم‌ها را خریداری کند تا کسی وارد آن حریم نشده و احیانا ساخت و سازی هم در آنجا صورت نگیرد.

وی می‌افزاید: در هر صورت صاحب وسیله (برق‌های فشار قوی) و حریم مربوط به آن وزارت نیروست و باید در قابل آن پاسخگو باشد. طرح مباحثی مبنی بر اینکه مردم خود وارد این حریم شده‌اند، منطقی نیست. وزارت نیرو باید حریم‌ها را رعایت کند.

گورانی به تخلفاتی که در رعایت حریم‌های خطوط فشار قوی برق صورت می‌گیرد، اشاره می‌کند و می‌گوید: تخلفاتی در ورود به این حریم‌ها صورت می‌گیرد. به ویژه در شهرهایی بزرگی مانند تهران به علت بالا بودن قیمت زمین‌، ممکن است حریم‌ها رعایت نشود. اما در مجموع مردم باید از حقوق شهروندی خود در مواجهه با برق‌های فشار قوی آگاهی داشته باشند. افراد می‌توانند از طریق مباحث مربوط به رعایت "حریم‌ها" متوجه شوند که در میدان‌های الکترومغناطیسی چنین تاسیساتی قرار دارند یا خیر. شرکت‌های برق مناطق مختلف باید در این زمینه پاسخگوی مردم باشند. مردم می‌توانند چنین مواردی را با وزارت بهداشت هم در میان گذارند تا وزارت بهداشت موضوع را از وزارت نیرو پیگیری کند.

وی در پاسخ به سوال ایسنا درباره بیماری‌های ناشی از مواجهه با برق‌های فشار قوی و از جمله ارتباط سرطان خون با دکل‌های برق فشار قوی، می‌گوید: چنین سوالی مانند آن است که بگوییم آتش چه بیماری‌هایی ایجاد می‌کند؟ بی‌تردید در پاسخ می‌گوییم که بسته به شدت آتش، مدت ماندگاری و فاصله فرد از آتش، عوارض آن از گرم شدن بدن شروع می‌شود تا هر عارضه‌ای که فکرش را کنیم.

گورانی می‌افزاید: در مورد عوارض امواج هم همین طور، بسته به مدت زمان در معرض قرارگیری و شدت انرژی آن، عوارض از گرم شدن ساده بدن شروع می‌شود تا مشکلات سوختگی و هر بیماری دیگری که فکرش را کنید از جمله بیماری‌های مزمن، حاد و صعب‌العلاج. به همین دلیل است که در این زمینه استانداردهای ملی تعریف شده و به هیچ وجه نباید در میدان‌هایی قرار گیریم که مقادیر آن از استانداردهای ملی بیشتر است.

به گفته وی، مجریان این بحث سازمان‌های مربوطه نظیر وزارت نیرو هستند. این ارگان‌ها نباید کاری کنند که مردم ناخواسته در میدان‌هایی قرار گیرند که مقادیر انرژی آنها از استانداردهای ملی بیشتر است. از طرف دیگر این انرژی‌ها قابل حس و لمس توسط انسان نیستند و حتما باید توسط آشکارساز سنجیده شوند. بر این اساس لازم است که در این زمینه استاندارها رعایت شده و سیستم‌های سنجش و آشکارساز در کشور معمول‌تر و استفاده گسترده‌تری داشته باشند. سازمان‌های متولی نیز باید به رعایت استانداردها و شرح وظایف‌شان مقیدتر باشند.