تجليل کيتارو از موسيقی کيهان کلهر

روزنامه شرق ـ پرويز براتی . نيما توسلی - بی‌کلام بود و روح‌نواز. در موشک‌باران دهه۶۰، مخاطبان بسياری داشت و پخش آن از تلويزيون‌های سياه‌وسفيد آن زمان، تسکين‌دهنده آلام مردم در روزهای سخت جنگ و نبرد بود. موسيقی مستند «جاده ابريشم» ساخته ماسانوری تاکاهاشی معروف به «کيتارو»، اينطور در دل ايرانی‌ها جا باز کرد و البته صدای دلنشين «پرويز بهرام» گوينده اين مستند، تاثير مستند و موسيقی را دوچندان کرد. اين مستند که ساخت شبکه تلويزيونی «NHK» ژاپن بود، باعث شد کيتارو به آهنگسازی محبوب در سراسر جهان تبديل شود. آشنايی ايرانيان با «کيتارو» البته به همين‌جا ختم نمی‌شود. او سال ۱۹۸۷ميلادی به‌دنبال استقبال جهانی از آلبوم «جاده ابريشم»، با همکاری موسيقيدانانی چون «جان اندرسون» و «ميکی هارت» آلبوم مطرح «نور روح» را عرضه کرد که حدود ۱۰ميليون کاست از آن فروخته شد و در ايران هم با استقبال زيادی روبه‌رو شد. او هم‌اکنون مقيم يکی از شهر‌های کاليفرنياست. اين‌روزها کيتارو برای پانزدهمين‌بار نامزد جايزه «گرمی» شده و منتظر است بخت خود را يک‌بار ديگر در تاريخ ۲۶ژانويه (ششم بهمن) در «استاپلس سنتر» لس‌آنجلس بيازمايد. اين دومين گفت‌وگوی «شرق» با اين نوازنده و آهنگساز است. گفت‌وگوی قبلی، بهانه خاصی نداشت؛ اما گفت‌وگوی کنونی به مناسبت نامزدی او در جوايز گرمی ۲۰۱۴ انجام شده. به‌لطف آتسوکو ميزوتا (Atsuko Mizuta) مدير ارتباط با رسانه‌های شرکت Domo (ناشر رسمی آثار کيتارو) مقدمات انجام اين گفت‌وگو فراهم شد. کيتارو سال جديد ميلادی تور جهانی خود را در تاريخ ۱۹فوريه از سنت‌پترزبورگ آغاز می‌کند. مقاصد بعدی او به ترتيب ۲۲فوريه (ورشو)، ۲۴فوريه (مسکو)، ۲۶فوريه (کی‌يف)، ۲۸فوريه (بحرين)، دوم‌مارس (بخارست)، چهارم مارس (استانبول) و ششم مارس (باکو) خواهد بود.

* ‌آلبوم جديدتان در واقع گويای احترام هميشگی شما به طبيعت است. درست است؟

- «تماس نهايی» (Final Call)، سفری درونگرايانه و ويژه به اين حقيقت است که ما چگونه با سياره‌مان رفتار می‌کنيم. اين در واقع تاکيد و اعلاميه من است مبتنی بر اينکه اين سياره، خود فرياد می‌زند و به ما هشدار می‌دهد چه نتايج جدی بالقوه‌ای در صورت بی‌توجهی ما به مباحث جهانی و انجام‌ندادن اقدامات به موقع، به همراه دارد. همواره احساسم بر اين بوده که ما همگی بايد به مشيت جهان احترام بگذاريم. متاسفانه، با گذر زمان و رشد تمدن و شهرنشينی، بسياری از نسل موجودات منقرض شدند. اگر ما به اين توجه نکنيم که چگونه بايد با يکديگر و سياره زمين رفتار کنيم، بسياری از زيستگاه‌ها و نواحی بومی زمين تخريب شده و کم‌کم ناپديد خواهند شد. اين آلبوم، داستان يک سفر حماسی است - سفر اميد به اينکه تمامی موجودات زنده بتوانند روزی با نظم در کنار هم زندگی مسالمت‌آميز داشته باشند. داستان از جايی شروع می‌شود که ما شکل گرفتيم.

* ‌انتشار اين آلبوم پانزدهمين نامزدی شما را در رقابت‌های گِرمی به همراه داشت. ۱۵بار نامزد گرمی‌شدن، يک رکورد است. نظر خودتان در اين زمينه چيست؟
- خيلی خوشحالم که آلبوم تماس نهايی به‌عنوان يکی از بهترين آلبوم‌های دارای شانس دريافت جايزه گرمی انتخاب شده است. من از آکادمی ضبط و همچنين از رای‌دهندگان NARAS برای تاييد کيفيت کار جديدم تشکر می‌کنم. همچنين از طرفدارانم در سرتاسر جهان که برای دهه‌ها از من حمايت می‌کنند، کمال تشکر و قدردانی را دارم.

‌* شما سال ۲۰۰۰ برای اثر آلبوم «فکرکردن به تو» برنده اين جايزه شديد. فکر می‌کنيد شانس دومتان امسال خواهد بود؟
- اميدوارم چنين باشد. من انرژی و روحيه زيادی صرف کردم تا اين آلبوم را توليد کنم. اگر برنده گرمی شوم، برای من معنی‌های زيادی خواهد داشت و به مقصودم رسيده‌ام.

‌* امسال، به نظر شما چه کسانی شانس بيشتری برای دريافت جايزه گرمی را دارند؟
- همه آنهايی که در بخش New Age نامزد شده‌اند، موسيقيدان‌های فوق‌العاده‌ای هستند و من پيشاپيش برای رای‌دهندگان گرمی برای انتخاب بهترين‌ها احترام قايل هستم.

‌* در سال ۲۰۰۴، از ايران کيهان کلهر هم نامزد جايزه گرمی شده بود؛ همان سال که شما هم برای اثر «سفر مقدس به کو-کای (نسخه ۱)» نامزد شده بوديد. کيهان کلهر را چقدر می‌شناسيد؟ و کلا با موسيقی ايرانی به چه ميزان آشنايی داريد؟
- کيهان کلهر يکی از موسيقيدان‌های بزرگ است. موسيقی او از يک طرف خيلی آرام و روحانی است و از سوی ديگر سرشار از قدرت و انرژی. در مورد موسيقی ايران بايد بگويم از اوايل دهه۸۰ ميلادی که روی آهنگسازی مستند «جاده ابريشم» کار می‌کردم، بارها تجربه گوش‌دادن به اين موسيقی را پيدا کردم. موسيقی ايران برايم بسيار باشکوه است. در اين موسيقی، «آواز» محوريت خاصی دارد و سازهای مختلف، رشته‌های پيوند بخش‌های مختلف آن را با هم تشکيل می‌دهند. موسيقی ايرانی، نوعی موسيقی کهن است که همچنان در دوران معاصر کاربرد دارد و مردمانی هستند که آن را می‌نوازند و می‌خوانند. فکر می‌کنم موسيقی و فرهنگ ايران، خارق‌العاده و بسيار مهم است.
‌
* شما در ايران عمدتا به خاطر ساخت موسيقی مجموعه تلويزيونی «جاده ابريشم» مطرح هستيد. موسيقی متن مجموعه «جاده ابريشم» را چگونه ساختيد و چه هدفی از ساخت آن داشتيد؟
- مجموعه «جاده ابريشم: ظهور و افول تمدن» در واقع مستندی بلند بود که به سفارش شبکه تلويزيونی NHK ژاپن ساخته شد. اين مستند اولين بار در آوريل ۱۹۸۰ روی آنتن رفت و ساخت موسيقی آن ۱۰سال وقت برد. ساخت کل اين مجموعه ۱۷سال طول کشيد. مستند «جاده ابريشم» هدف مهمی را دنبال می‌کرد؛ اينکه ژاپن کهن چقدر از مبادلات صورت‌گرفته در جاده ابريشم تاثير پذيرفته است. من در آهنگسازی «جاده ابريشم» از سينتی‌سايزر «مينی‌موگ» استفاده کردم. آن زمان، «مينی موگ» (Minimoog) اولين محصول تجاری سينتی‌سايزرها در آمريکا به حساب می‌آمد.

‌* با اينکه ساخت موسيقی «جاده ابريشم» از نقاط عطف کار شماست، اما اعطای جايزه «گرمی» به شما، ۲۰سال بعد از ساخت مجموعه «جاده ابريشم» صورت گرفت...
- دقيقا. من در سال ۲۰۰۰ به‌خاطر آلبوم «فکرکردن به تو» برنده چهل و سومين دوره جايزه گرمی شدم. اين آلبوم در سال ۱۹۹۹ منتشر و توزيع شد که شرکت ضبط موسيقی دومو (Domo) تهيه‌کننده آن بود. موسيقی «جاده ابريشم» در موفقيت من اثر داشت اما نمی‌توانم نقش شرکت Domo را در اين زمينه ناديده بگيرم. همکاری من با اين شرکت همچنان به‌خوبی تداوم دارد. البته از اواسط دهه۸۰ ميلادی همکاری‌ام با شرکت Geffen Records شروع شد که ورودم به بازار بين‌المللی موسيقی را مرهون اين کمپانی هستم. با اين شرکت، شش آلبوم در سطح بين‌المللی منتشر کردم.

*‌ تفاوت اصلی موسيقی غرب و شرق از نظر شما در چيست؟ در واقع، تفاوت‌ها از کجا ناشی می‌شود؟
- وقتی که کار موسيقی را در زمان دبيرستان آغاز کردم به موسيقی کشورهای مختلف گوش می‌دادم، هرچند بيشتر به موسيقی آمريکا و اروپا علاقه‌مند بودم. از آن زمان به بعد، به کشورهای مختلفی سفر کرده و خيلی از ابزار موسيقی سنتی مناطق مختلف را هم برای خودم جمع کرده و نگاه داشته‌ام. جواب اين سوال را اينگونه می‌دهم: موسيقی در هر کشوری از جهانی که در آن زندگی می‌کنيم، در نوع خود منحصربه‌فرد و ويژه است.

‌* آينده حرف‌های خود را چگونه می‌بينيد؟
- برای باقی عمرم به توليد موسيقی جديد ادامه خواهم داد. اميدوارم که پيام من برای اعتلای عشق و صلح، تداوم يابد و به بهترين شيوه ممکن برای همه ما الهام‌بخش باشد.