شعبده بازی صداوسیما با تبلیغات جام جهانی

تدبیر: تبلیغ، فوتبال، تبلیغ، خبر، تبلیغ،سریال، تبلیغ؛ داستان این روزهای صدا و سیما ردیف کردن همین چند کلمه است. مدت ها است سریال های کلیشه ای و بی کیفیت، تبلیغ انحصاری برای برخی جناح های سیاسی در قالب برنامه ها و بخش های خبری "ویژه" رویکرد اصلی صدا و سیما است و نه انتقادها و هشدار ها کارساز است نه آمار بینندگانی که هر روز کم تر می شود.

اما مدتی است بینندگان برنامه های تلویزیون از حجم بی شمار تبلیغات در برنامه های این سازمان کلافه شده اند. تبلیغاتی که به شکل های مختلف در حال تصرف شبکه های پر شمار سیما هستند.

قرعه کشی با حضور چهره های سرشناس، زیر نویس های مداوم و اسپانسرهایی که ابتدا، میانه و انتهای هر برنامه شما را به دیدن و خریدن دعوت می کنند! اما زیاده روی صدا و سیما در پخش آگهی، گاهی از اصول حرفه ای رسانه خارج می شود و رنگ و بوی تجارتی پر سود به خود می گیرد. تجارت بدون توجه به ماهیت صدا و سیما که مسئولانش آن را "رسانه ملی" می نامند.

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

تجارت در تب جام جهانی

تب جام جهانی بالا رفته، تعداد برنامه های فوتبالی افزایش یافته و صف شرکت هایی که می خواهند با جام جهانی سود خود را بالا ببرند هم طولانی تر شده است.

همه شرکت ها حامی تیم ملی فوتبال هستند و برخی دیگر اسپانسر برنامه های تلویزیون؛ اسپانسرهایی که "جایزه های نفیس" هم می دهند.

برنامه 2014 شبکه 3 بدون شک پر بیننده ترین برنامه این روزهای صدا و سیما است و به تبع آن بیشترین حجم تبلیغات هم در این برنامه دیده می شود. در زمان پخش این برنامه زیرنویسی پخش می شود که از بینندگان دعوت می کند با تلفن گویا تماس بگیرند و جایزه دریافت کنند. نمونه این تبلیغ در یکی از برنامه های مرتبط با جام جهانی که از شبکه ورزش پخش می شود و هم چنین زمان پخش مسابقات لیگ جهانی والیبال هم قابل مشاهده است. نکته مشترک این 3 تبلیغ شماره هایی است که با کد "909" آغاز می شوند.

برگزاری مسابقات تلویزیونی در همه جای دنیا مرسوم است. در همه این مسابقه ها زمانی که قرار باشد مخاطبان تماسی مرتبط با این برنامه برقرار کنند، مجری برنامه موظف است اعلام کند که هزینه تماسی که از طرف مخاطب برقرار می شود چقدر است و این هزینه بر عهده کیست. یعنی با برقراری ارتباط و شرکت در مسابقه،مخاطب هزینه ای متقبل می شود یا هزینه تماس به عهده رسانه ای است که مسابقه را برگزار کرده.

نکته قابل توجه این است که در این پیام ها و زیرنویس ها به مخاطبان اعلام نمی شود که آیا تماسی که برقرار می کنند هزینه ای هم برای آنها به دنبال دارد یا خیر.

پیگیری های خبرنگار تدبیر نشان می دهد هزینه تماس با هر یک از این شماره تلفن ها و شرکت در مسابقات دقیقه ای 500 تا 1000 تومان هزینه دارد. هزینه ای که تنها هنگام برقراری تماس تلفنی به شما اعلام می شود.

شرکت مخابرات استان تهران در پاسخ به پیگیری های "تدبیر" درباره رقم دقیق هزینه تماس با این شمار تلفن هااعلام کرد "نمی تواند اطلاعات مربوط به مشتریان خود را به رسانه ها منتقل کند."

هر چند پس از ساعت ها پیگیری در بخش های مختلف صدا و سیما سرانجام یکی از مسئولان روابط عمومی شبکه 3 سیما به سوال های تدبیر پاسخ های کوتاه داد.

یکی از مقام های مسئول در روابط عمومی شبکه 3 سیما به "تدبیر" گفت: برای هر دقیقه تماس از طرف شرکت کنندگان در این مسابقات مبلغ 500 تومان از آنها کسر می شود.

او هم چنین مطرح درباره دلیل اعلام نشدن این مبلغ از سوی صدا وسیما گفت: درست است که از طریق همان زیرنویس و یا پیام های دیگری که برای مسابقه تبلیغ می کنند این مبلغ عنوان نمی شود اما هزینه آن هنگام برقراری تماس به شرکت کنندگان اعلام می شود.

روابط عمومی شبکه 3 همچنین تاکید کرد: برای مسابقاتی که به صورت پیامکی انجام می شود مبلغی در نظر گرفته نشده و رایگان هستند. شاید به ظاهر این مبلغ زیاد نباشد اما زمانی که به مدت طولانی و با جمعیت زیاد روبرو شود مبلغ قابل توجهی را در بر می گیرد.

یکی از شرکت هایی که شماره تلفنی برای مسابقه اعلام کرده می گوید هر روز 20 دستگاه تبلت به شرکت کنندگان اهدا می کند. رقمی که با یک حساب سرانگشتی در دوره 30 روزه مسابقات جام جهانی دستکم 500 میلیون تومان خواهد شد. این رقم بدون احتساب هزینه ای است که این شرکت به صدا و سیما وجهت درج آگهی پرداخت کرده است.

حتی اگر هزینه صدا و سیما را نادیده بگیریم این شرکت با رقم دقیقه ای 500 تومان باید به اندازه زمانی حدود دو هفته تماس دریافت کند تا هزینه این مسابقه تامین شود. دو هفته در یک ماه جام جهانی!

همه شرکت ها طرفدار تیم ملی هستند اگر صدا وسیما بخواهد!

اما تنها نکته مبهم در تبلیغات صدا و سیما در روزهای جام جهانی اطلاع ندادن هزینه تماس ها به مخاطبان نیست. این روزها تلویزیون تبلیغات شرکت هایی را پخش می کند که شعار حمایت از تیم ملی ایران سر می دهند. این موضوع تا حدی پیش رفته که صدای فدارسیون فوتبال را هم درآورده است.

عباس ترابیان، مدیر اجرایی کمیته بازاریابی فدراسیون فوتبال در اعتراض به این تبلیغات می گوید: تعدادی از تولید کنندگان کالاهای مختلف بدون مجوز فدراسیون فوتبال از برندهای متعلق به فوتبال ملی استفاده غیرقانونی کرده و نه تنها در بزرگراه ها تابلوهای خود را با بهره برداری از برندهای نامبرده تبلیغ کرده، بلکه با سوءاستفاده از احساسات بی شائبه مردم، خود و کالای موردنظر را بدون پرداخت حقوق حقه فوتبال ملی، با استفاده از جو فوتبال مطرح می کنند.

مدیر اجرایی کمیته بازاریابی در ادامه گفت: متاسفانه علی رغم نامه های متعدد به سازمان صدا و سیما جهت همکاری و جلوگیری از این سوء استفاده ها، شبکه های مختلف صدا و سیما مخصوصا شبکه سوم سیما جهت سودجویی از جو فوتبال جام جهانی کمال همکاری را با این شرکت های متخلف می کنند.

همراه اول، بانگ پاسارگاد، گلرنگ و اویلا تنها شرکت هایی هستند که به گفته ترابیان برای تبلیغات جام جهانی از فدراسیون مجور گرفته اند.

او سامسونگ، مجتمع فرآورده های لبنی و بستی میهن، کیش چیس، صنایع غذایی به آرا(چاکلز) ، دینا (دفتر تهران، مادیران، تلویزیون TCL ، ارتباط تامین شمس نوی( رایتل)، بانک کشاورزی، پارک ارم، گلستان، شهر فرش، قلم چی، اخوان، روغن موتور کاسپین، برنج میزبان، بانک پارسیان، بانک سرمایه، شیرآلات راسان، ایرانسل و کاچیران را موسسات متخلفی نامید که برای تبلیغ از فدراسیون مجوز نگرفته اند و تنها با پرداخت هزینه به صدا و سیما از جو مسابقات جام جهانی استفاده می کنند.

مدیر اجرایی کمیته بازاریابی تهدید کرده که این شرکت ها را تحت پیگرد قانونی قرار می دهد.

ترابیان اما نگفته که پیگرد فدراسیون تنها متوجه تبلیغ شونده ها است یا صدا و سیما که مجری پخش این تبلیغات است هم مورد پیگرد قرار می گیرد. آن هم در شرایطی که بر اساس قوانین "کپی رایت" استفاده از هر "برند" باید با پرداخت هزینه به صاحب برند صورت بگیرد. در مورد جام جهانی چون "فیفا" مالک انحصاری لوگوی جام جهانی و برندهای جانبی این مسابقات است هم بابت هر گونه تبلیغ هزینه ای دریافت می کند که در تبلیغات داخلی این هزینه باید به فدارسیون فوتبال آن کشور پرداخت شود.

واضح است فدراسیون فوتبال بابت تبلیغ های صدا وسیما هزینه ای دریافت نکرده و به همین دلیل پیگرد قانونی را در دستور کار خود قرار داده است.

کمبود بودجه یا....؟

سهم سازمان صدا و سیما از بودجه سال 93 حدود 968 میلیارد تومان است. بودجه ای که سال 92، 905 میلیارد و سال 91، 1622 میلیارد تومان بود. مدیران سازمان صدا وسیما کاهش این یودجه را "فاجعه" خواندند و شاید همین موضوع را دستمایه ای برای افزایش تبلیغات قرار دادند.

در شرایطی که کشور با مشکلات عمده اقتصادی مواجه است کاهش بودجه سازمانی مانند صدا و سیما چندان عجیب به نظر نمی رسد اما این مساله طبعتا با سیاست های مدیران ارشد این سازمان که در سال های اخیر تنها به فکر افزایش تعداد شبکه ها هستند همخونی ندارد. در سال های اخیر تنها سطح شبکه های تلویزیونی و رادیویی صدا وسیما و هزینه این سازمان افزایش یافته و همزمان بودجه اش سیر نزولی را طی کرده است.

شواهد نیز نشان می دهد که تا آبان ماه امسال که دوره 5 ساله دوم ریاست عزت الله ضرغامی بر صدا و سیما پایان می یابد، تغییری در این رویکرد دیده نخواهد شد. بنابراین به نظر نمی رسد در شرایط کنونی برای جبران هزینه های سرسام آور این سازمان راه دیگری جز "تبلیغ، تبلیغ و تبلیغ" پیش بینی شده باشد. آن هم در شرایطی که هزینه های این سازمان عریض و طویل هیچ گاه برای مخاطبانش شفاف نبوده است. سازمانی که این روزها علاوه بر بودجه عمومی کشور تلاش می کند از هر روشی برای افزایش درآمد استفاده کند. با تبلیغ "کرم حلزون" یا "مسابقه های عجیب".