یورونیوز - در دوران جنگ سرد، نظامیان اتحاد جماهیر شوروی طرح عظیم نقشه‌برداری محرمانه از شرق و غرب عالم را به اجرا گذاشتند.

در دوران جنگ سرد، نظامیان اتحاد جماهیر شوروی سابق برنامه‌ای را برای نقشه‌برداری محرمانه از غرب و شرق عالم آغاز کردند؛ رازی که در سال‌های اخیر از آن پرده‌برداری شد.

در این پروژه عظیم، نقشه‌برداران نظامی شوروی صدها هزار نقشه از نقاط مختلف دنیا همراه با جزئیات فراوان ترسیم کردند. این نقشه‌ها به حدی دقیق طراحی شدند که حتی جنس سازه‌ها، ظرفیت پل‌ها و جاده‌ها و تغییرات در طبیعت نیز در آن به نمایش گذاشته شده است. این برنامه یکی از بزرگترین اقدامات نقشه برداری است که جهان تاکنون به خود دیده است.

بخش عمده‌ای از این نقشه‌ها در قالب کتابی با نام «اطلس سرخ (The Red Atlas)» با کمک جان دیویس و الکساندر کنت جمع‌آوری و منتشر شده است. جزئیات ثبت شده در این نقشه‌ها تعجب و تحسین بسیاری را برانگیخته است.

به عنوان مثال نقشه‌های شوروی از افغانستان نشان می‌دهد که در چه زمان‌هایی از سال کوه‌ها از برف پوشیده شده و در چه زمان‌هایی برف‌ها آب شده و گدرگاه‌های کوهستانی قابل عبور هستند. در مثال دیگری می‌توان به نقشه‌های ترسیم شده از چین اشاره کرد که پوشش گیاهی و چاه‌های آب مناطق مختلف را به تصویر می‌کشد.

در این نقشه‌ها همچنین شهرهای ایالات متحده آمریکا و ساختمان‌های نظامی و امنیتی این کشور را که در آن زمان بر روی نقشه‌های رسمی مشخص نبودند با جزئیات کامل به تصویر درآمدند. به نظر می‌رسد که هزاران نفر از مردان و زنان شوروی و جاسوسان این کشور در ترسیم این نقشه‌ها دست داشتند.

ولادیمیر لنین، رهبر انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و بنیانگذار دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در دوران حکومت خود یک پروژه نقشه برداری را کلید زد. ژوزف استالین، رهبر حزب کمونیست اتحاد شوروی نیز در دوران جنگ جهانی دوم اداره توپوگرافی نظامی ستاد کل ارتش شوروی را تاسیس کرد تا نقشه‌های جهان را تهیه کند.

پروژه نقشه‌برداری در دوران جنگ سرد به اوج خود رسید که نقشه بیش از ۲۰۰۰ شهر خارج از شوروی را شامل می‌شد. این نقشه‌ها با دقت بسیار بالایی تهیه شده بودند تا جایی که جزییات ثبت شده در آنها از جزییاتی که توسط ماهواره نظامی «زنیت» شوروی در آن زمان ثبت می‌شد، بیشتر و دقیق‌تر بود.

جنگ سرد به دوره‌ای از رقابت و تنش‌های سیاسی و ژئوپلیتیکی بین بلوک شرق (اتحاد جماهیر شوروی و دولت‌های اقماری‌اش) و بلوک غرب (ایالات متحده و متحدان ناتو) بعد از اتمام جنگ جهانی دوم اطلاق می‌گردد. مورخان جنگ سرد در دوره زمانی میان سال‌های ۱۹۴۷ همزمان با دکترین ترومن که بر این پایه بود که جهان اکنون به دو قسمت کشورهای دموکراتیک و غیر دموکراتیک تقسیم شده تا سال‌های ۱۹۸۹ همزمان با پایان یافتن حکومت‌های کمونیستی در اروپای مرکزی و شرقی اروپا و یا ۱۹۹۱ همزمان با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی می‌دانند. در طول این دوره رقابت میان این دو ابرقدرت در عرصه‌های گوناگون مانند اتحاد نظامی، ایدئولوژی، روانشناسی، جاسوسی، ورزش، تجهیزات نظامی، صنعت و توسعه فناوری ادامه داشت و هزینه‌های گزافی را بر دوش این دولت‌ها گذاشت.

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی این نقشه‌ها به صورت کاتالوگ‌هایی به دست دلالان نقشه افتاد. شرکت‌های مخابراتی و نفتی سراسر جهان از مشتریان مشتاق آنها بودند چرا که برای دسترسی به نقاط دورافتاده جهان جایگزین بهتری وجود نداشت.

سرانجام جان دیویس و الکساندر کنت کتاب اطلس سرخ را پس از ۱۰ سال تلاش در جهت جمع‌آوری، تحقیق و ترجمه نقشه‌های بجای مانده از دوران جنگ سرد به نگارش درآوردند. منتقدان کتب تاریخی و جغرافیایی این کتاب را یکی از بهترین کتاب‌ها در زمینه تاریخچه نقشه‌کشی می‌دانند.

این کتاب با یک متن جذاب آغاز می‌شود: «هر کجای این دنیای خاکی که زندگی می‌کنید، احتمالا توسط اتحاد جماهیر شوروی نقشه‌برداری شده است. مانند تمام حکومت‌های متمرکز، علاقه به ترسیم نقشه در این امپراطوری‌ نوظهور و مشخص کردن مرزهای آن پس از انقلاب بلشویک وجود داشت.»

گرچه اتحاد جماهیر شووی از بین رفته است اما مطالعه آثار بجای مانده از دوران ظهور و سقوط این امپراتوری عظیم بسیار جالب توجه است.