یورونیوز - بازار تهران را میتوان آینۀ تمامنمای اقتصاد ایران به حساب آورد. بر همین اساس آشفتگیهای اخیر در بازار را نیز میتوان نشانی از درهم ریختگی اقتصاد ایران برشمرد.
افزایش ناگهانی نرخ دلار در ایران و سرعت رو به رشد آن طی دو ماه گذشته باعث شده است تا نرخ رسمی آن که ۴۲۰۰۰ ریال است تفاوتی ۴۰۰۰۰ ریالی با نرخ بازار سیاه آن که رقمی بیش ۸۲۰۰۰ ریال است، داشته باشد. همین امر باعث شد تا بازاریان تهران در اعتراض به نوسانات ناگهانی نرخ ارز برای دو روز دست به اعتصاب زده و مغازههای خود را تعطیل کنند.
هرچند جرقۀ ناگهانی این تنشهای اقتصادی در ایران با اعلام خروج آمریکا از برجام زده شد اما کارشناسان دلایل دیگری را نیز در وقوع این آشفتگیها دخیل میدانند:
دکتر جواد سیدپور، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه میگوید: «سه عامل در کاهش ارزش پول ملی ایران نقش داشتند. اول سوءمدیریت نظام ارزی کشور، دیگری متغیرهای درونزای اقتصاد ملی و پارامتر سوم نیز مولفه و فشار خارجی بوده است.»
بنا بر آمار رسمی بیش از ۲۰ میلیارد دلار توسط مردم ایران در خانهها نگهداری میشود. هجوم مردم برای خرید ارزهای خارجی به ویژه دلار و یورو به منظور حفظ سرمایه، موجب افزایش تقاضا و افزایش قیمت آن شده است. در همین حین دولت به منظور کنترل قیمت ارز اقدام به عرضۀ آن در صرافیها کرد. هر چند این اقدام تاثیری نگذاشت و انتقادات فراوانی متوجه دولت شد. پس از آن بود که دولت حسن روحانی تصمیم گرفت سیاستهای ارزی جدیدی در پیش بگیرد و عرضه دلار را محدود کند. همچنین دولت به منظور تقویت تولید داخلی و جلوگیری از خروج دلار از کشور واردات بیش از ۱۳۰۰ نوع کالا را به کشور محدود کرد؛ سیاستهایی که نشانگر آغاز سیاستهای انقباضی اقتصادی در ایران است.
آشفتگیهای اخیر به شکل ملموسی بر زندگی روزمرۀ ایرانیان تاثیر گذاشته و افزایش روز به روز قیمتها موجب سردرگمی مردم شده است. اگرچه دولت تلاش میکند با سیاستهای کنترلی جلوی افزایش قیمت کالاهای اساسی را بگیرد اما در بسیاری از بخشها به ویژه مسکن، خودرو و کالاهای وارداتی قیمتها افزایش چشمگیری داشته است. در بسیاری از موارد فروشندگان ترجیح میدهند تا زمان ثابت شدن نوسانات ارزی از عرضۀ کالاهای خود خود داری کنند.
یکی از شهروندان ایران می گوید: «هنگامیکه برای خرید کالا به بازار میروید معمولا یا این کالا فروخته نمیشود و یا قیمت آن روز به روز افزایش پیدا میکند. امروز به یک قیمت فروخته میشود و اگر فردا مراجعه کنید قیمت ۱۰ تا ۳۰ درصد بیشتر شده است.»
شهروند دیگری میگوید: «برای پیدا کردن خانه که خیلی مشکل پیش آمده است. ما میخواستیم خانهای با ۱۵ میلیون تومان رهن پیدا کنیم اما اکنون اصلا نمیتوانیم پیدا کنیم. قیمت خانه خیلی بالا رفته است.»
حال باید در انتظار ماند. از یکسو نزدیک شدن به موعد از سرگیری تحریمهای آمریکا علیه ایران که به ویژه فروش نفت، شاهراه اساسی تامین درآمد حکومت ایران را نشانه گرفته، بیمها در میان ایرانیان افزایش یافته و از سوی دیگر حکومت ایران امیدوار است تا از طریق مذاکراتش برای زنده نگه داشتن برجام با اتحادیه اروپا و دریافت بسته پیشنهادی اقتصادی اروپا بتواند تعاملات اقتصادی خود را با دنیا به ویژه اروپا ادامه دهد.
جواد منتظری، خبرنگار یورونیوز در تهران میگوید: «با آنکه هنوز تحریمهای بی سابقهای که آمریکا وعدۀ اعمال آن را علیه ایران داده آغاز نشده، اما اقتصاد این کشور به شکل محسوسی تحت تاثیر اثرات مخرب آن قرار گرفته است. هرچند مقامات ایرانی امیدوارانه از مقابله و مقاومت در برابر این تحریمها سخن میگویند اما مردم نگران بدتر شدن شرایط اقتصادی با آغاز این تحریمها هستند.»