بی بی سی - بریتانیا، آلمان و فرانسه به احتمال زیاد روند رسیدگی به نقض احتمالی برجام را فعال خواهند کرد اما برای اینکه برجام کاملا نابود نشود فعلا از سازمان ملل درخواست تحریم نخواهند کرد.
ایران بارها از کشورهای اروپایی انتقاد کرده که در قبال خروج یکطرفه آمریکا از برجام، اقدام عملی و موثری برای حفظ این توافق هسته‌ای انجام نداده است.
ایران که به بی‌عملی اروپا معترض بود در چند مرحله برخی تعهدهای برجامی خود را کنار گذاشته و بعضی فعالیت‌های هسته‌ایش را از سر گرفته؛ غنی‌سازی در تاسیسات اتمی زیرزمینی فردو دوباره شروع شده و با استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته که برجام ممنوع کرده بود سرعت غنی‌سازی بیشتر شده است.
هدف از برجام این بود که "اگر ایران زمانی به دنبال بمب اتمی رفت" زمان لازم برای تولید رادیواکتیو کافی از دو تا سه ماه به یک سال افزایش یابد.
دولت دونالد ترامپ از ایران مذاکره و توافقی فراگیرتر می‌خواهد از جمله اینکه برنامه موشکی ایران هم جزء توافق باشد. ایران این را نمی‌پذیرد و برنامه موشکی را حق مشروع خود می‌داند.
آمریکا سال گذشته یکطرفه از برجام خارج شد و از یک سال تحریم‌های وسیعی از جمله تحریم نفتی و بانکی بر ایران اعمال کرده است، سیاستی که خود "حداکثر فشار" می‌خواند.
مقامات ایران گفته‌اند ششم ژانویه (١٦ دی) گامی دیگر در کنار گذاشتن تعهدهای برجامی خود خواهند برداشت؛ این می‌تواند هشدار ایران باشد به تلاش برای اعمال تحریم در سازمان ملل.
بریتانیا، آلمان و فرانسه برای شروع روند رسمی بررسی نقض احتمالی برجام، توافق اصولی کرده‌اند اما هنوز منتظرند ببینند که اقدام بعدی ایران در کاهش تعهدهای برجامی‌اش چه خواهد بود.
خبرگزاری رویترز به نقل از یک دیپلمات اروپایی نوشت: "هدف از آغاز روند رسیگی به نقض برجام حل موضوع‌های مسئله‌ساز و نجات توافق است."
"تحریم‌های سازمان ملل خودبخود در پی آن نمی‌آیند. اگر تصمیم بگیریم که تحریم‌های سازمان ملل را دوباره برقرار کنیم، میخ آخر به تابوت برجام خواهد بود."
بر اساس سازوکاری که در برجام درنظر گرفته شده، اگر هر یک از طرفین برجام احساس کنند طرف دیگر آن را نقض کرده، موضوع را باید در یک کمیسیون مشترک با حضور ایران، روسیه، چین، سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا مطرح کنند. کمیسیون باید در پانزده روز به شکایت رسیدگی کند اما این زمان را با اجماع همه طرف‌ها می‌توان تمدید کرد.
اگر این مهلت تمدید نشود تحریم‌های قدیم سازمان ملل بر اساس قطعنامه‌های بعدی دوباره اعمال می‌شود مگر اینکه شورای امنیت تصمیم دیگری بگیرد.
خبرگزاری رویترز از دیپلمات‌هایی اروپایی نقل می‌کند اگر "نقض" تعهدهای برجامی ایران از حد قابل پذیرش عبور نکرده باشد کشورهای اروپایی به دنبال تمدید مهلت خواهند رفت نه به سمت برگرداندن تحریم‌های سازمان ملل. البته مشخص نیست حد قابل پذیرش برای کشورهای اروپای دقیقا چیست.
به گفته کارن پیرس سفیر بریتانیا در سازمان ملل، "این کاری نیست که ما مایل به انجامش باشیم اما اقدام‌های ایران چاره‌ای برای ما نمی‌گذارد که طبق معیارهای توافق واکنش نشان دهیم."
خانم پیرس گفت هدف از روند رسیدگی به نقض احتمالی مفاد برجام یافتن "راه حلی دیپلماتیک" برای حفظ آن است.
به گزارش رویترز سه کشور اروپایی در حال رایزنی با چین و روسیه هستند تا به موضعی مشترکی در این باره برسند هر چند پکن و مسکو تاکنون از فعال کردن روند رسیدگی به نقض احتمالی برجام حمایت نکرده‌اند.
این خبرگزاری از یک مقام ارشد ایرانی که نامش را نیاورده نوشته: "اگر آنها چنین کنند ایران هم مطابق آن واکنش نشان خواهد داد. اگر آنها می‌خواهند توافق هسته‌ای را زنده نگه دارند باید به وعده‌هایشان عمل کنند وگرنه ایران اقدام‌های دیگری را در نظر خواهد گرفت."
اگر ایران در دی ماه اقدام دیگری انجام ندهد کشورهای اروپایی ممکن است از فعال کردن روند بررسی منصرف شوند.
کشورهای اروپایی امیدوارند با اولین تبادل مالی با استفاده از مکانیسم موسوم به اینستکس، ایران را متقاعد کنند در سیاست‌هایش بازنگری کند.
