یورونیوز - با بسته شدن دائمی حساب توییتر دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، بحثهای زیادی در این زمینه و نیز در مورد سیاست این رسانه اجتماعی در مورد آزادی بیان، بیطرفی و سانسور در فضای مجازی درگرفت و به ویژه این پرسش مطرح شد که چرا توییتر نظیر همین رفتار را با حساب کاربری برخی رهبران جهان مانند علی خامنهای نکرده است.
شرکت توییتر که در مارس ۲۰۰۶ به دست جک دورسی و دوستانش تأسیس شد، در جریان کارزار انتخابات اخیر ریاست جمهوری آمریکا چند بار فرستههای توییتری ترامپ را به دلیل ناهمخوانی با «واقعیت» حذف کرده و در نهایت در روز جمعه حساب کاربری او را به دلیل پیشگیری از «ترویج خشونت بیشتر»، برای همیشه بست.
پس از آن بسیاری از کاربران در سراسر جهان این شرکت را متهم کردند که با سوء استفاده از جایگاه و نفوذ جهانی خود، به یک «بازیگر غیردولتی» برای «تحدید آزادی بیان» و «سانسور» بدل شده است.
در حالی که توییتر ادعا میکند طرفدار آزادی بیان است و از گفتگوها و اظهارنظرهای عمومی پشتیبانی میکند، اکنون با اتهام رویکرد دوگانه و تبعیضآمیز در مورد کشورها و افراد مختلف روبروست. منتقدان هژمونی بخش خصوصی در جهان غرب میگویند این مورد شاهدی بر مدعای آنان است زیرا نشان میدهد که یک فرد یا گروهی از افراد با بهرهگیری از سرمایه و تشکیلات متعلق به خودشان، ارزشهای دموکراتیک جهانشمول را به چالش میکشند.
منتقدان حدف حساب ترامپ میگویند مسئولان شرکت توییتر از این موضوع که توییتر رسانه محبوب او بوده سوء استفاده کرده و در واقع مهمترین راه انتقال پیامهای او را بستهاند.
کاربران دیگری نیز با این توضیح که ترامپ پس از واقعه اشغال کنگره به دست هوادارانش، در حال تشویق و ترویج خشونت و دادن اطلاعات گمراه کننده است، از اقدام توییتر حمایت کردند. آنها میگویند همرسان شدن حرفهای ترامپ به صورت گسترده و بدون راستیآزمایی و ممیزی تنها به انتشار اخبار جعلی و سوء استفاده از جایگاه ریاست جمهوری برای مطامع شخصی کمک میکند و بنابراین مصداق آزادی بیان نیست.
خود ترامپ، «دموکراتها و چپهای رادیکال» را در بسته شدن حساب توییترش مقصر میداند و هوادارانش نیز انگشت اتهام را به سوی چهرههای مطرح دموکرات، از جمله باراک و میشل اوباما و جو بایدن نشانه رفتند. هیلاری کلینتون، نامزد دوره قبلی ریاست جمهوری آمریکا از حزب دموکرات که چهار سال پیش از ترامپ خواسته بود حساب توییترش را ببندد، اکنون از رویداد ابراز خرسندی کرده است.
یک استاد روزنامهنگاری دانشگاه کارولینای شمالی به نام شانون مک گرگور روز شنبه گفت که هدف از اقدام توییتر در بستن حساب کاربری ترامپ احتمالا «جلب رضایت» دولت جدید آمریکا بوده است.
اعتراضها در خارج از آمریکا
اعتراض به بسته شدن توییتر ترامپ در خارج از آمریکا نیز دیده شد. آندرس مانوئل لوپز اوبرادور، رئیس جمهوری مکزیک تصمیم توییتر برای تعلیق حساب ترامپ را محکوم کرد و گفت که چنین «سانسوری» را نمیتوان برای کسی اعمال کرد.
اما در میان چهرههای معروف خارج از آمریکا، آلکسی ناوالنی، رهبر تبعیدی اپوزیسیون روسیه نیز از جمله منتقدان جدی اقدام توییتر بوده است. او در صفحه توییتر خود نوشت: «به نظر من این اقدام یک سانسور بیپیشینه است.»
او گفته است: «دشمنان آزادی بیان در سراسر جهان از جمله در روسیه از این اقدام سوء استفاده کرده و هر بار که بخواهند کسی را ساکت کنند، میگویند این امر رایجی است و حتی حساب کاربری ترامپ هم بسته شده است.»
وی در رشته توییت خود همچنین نوشته است: «گر چه توییتر یک شرکت خصوصی است، اما در روسیه و چین نمونههای متعددی از چنین کمپانیهای خصوصی مشاهده کردهایم که به بهترین دوستان دولت بدل شدهاند.»
ناوالنی میافزاید: «به من نگویید که او (ترامپ) مقررات توییتر را نقض کرده. خود من سالهاست که به طور روزانه پیامهای تهدید مرگ دریافت میکنم اما توییتر حساب هیچ کسی را نبسته است (نه به این دلیل که من خبر ندادهام).»
چرا ترامپ نه، دیگران آری؟
موضوع رویکرد دوگانه توییتر در رواداری یا تحدید آزادی بیان نیز به بحث داغ کارشناسان، کنشگران، چهرههای سیاسی و کاربران فضای مجازی بدل شده است.
آلکسی ناوالنی در همان رشته توییت مینویسد: «قاتلان خونسردی چون پوتین و نیکلاس مادورو، دروغگوها و دزدانی چون دیمیتری مدودف حساب توییتری دارند.»
وی با متهم کردن توییتر به سانسور نوشته است: «آنهایی که وجود کووید۱۹ را انکار کردند، آزادانه در فضای توییتر میچرخند و ارتباط برقرار میکنند. حرفهای آنها جان هزاران نفر را گرفته است، اما این ترامپ است که حساب کاربریاش آشکارا و برای خودنمایی بسته میشود. این اقدامات گزینشی نشان میدهد که این کار در حقیقت نوعی سانسور بوده است.»
چرا ترامپ نه، خامنهای آری؟
این موضوع که توییترِ رئیس جمهوری یک کشور دموکراتیک مانند آمریکا بسته شده و توییترِ رهبر یک کشور متهم به نقض آزادی بیان مانند ایران همچنان باز است، خود به بحث تازهای در شبکههای اجتماعی به ویژه نزد کاربران ایرانی دامن زده است.
لیندسی گراهام، سناتور جمهوریخواه آمریکا از این رویکرد دوگانه توییتر در این زمینه انتقاد کرده و ضمن «اشتباه» خواندن حذف حساب ترامپ گفته است: «آیتاللهها میتوانند توییت کنند، اما دونالد ترامپ نمیتواند. این خودش گویاست که چه کسانی اداره توییتر را بر عهده دارند.»
یک سناتور جمهوریخواه دیگر آمریکا به نام دریک اسکات نیز با انتقاد از بسته شدن حساب توییتر دونالد ترامپ گفته این در حالی است که توییتر «به چینیها اجازه میدهد آشکارا در مورد نسلکشی رجز بخوانند و آیتالله (خامنهای) درباره حذف اسرائیل از روی نقشه صحبت کند».
نظیر این انتقاد در اروپا نیز مطرح شده است. «مییر حبیب»، نماینده و نایب رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس فرانسه در توییتی نوشته است: «خامنهای که قادر است نسلکشی کند، ملت خودش را میکشد، همجنسگرایان را به دار میآویزد و زنان زناکار را شلاق میزند، میتواند آزادانه توییت کند اما دهان دونالد ترامپ را بسته و او را حذف کردهاند! خودتان ببینید در دنیای توییتر و فیسبوک چه خبر است!»
البته توییتر تا کنون در مورد علی خامنهای، رهبر ایران نیز محدودیتهای نادری اعمال کرده است. در همان روز بسته شدن حساب کاربری ترامپ، توییتر ادعای رهبر ایران درباره واکسنهای کووید۱۹ ساخت آمریکا و بریتانیا را از حسابهای کاربری او به زبانهای انگلیسی، عربی، اسپانیایی، روسی و فرانسوی حذف کرد.
بستن حساب خامنهای، آری یا نه؟
از نویسنده واشنگتن پست تا خبرنگار فاکس نیوز از این توییت حمایت کردند.ما ایرانیان نیز در برابر این استاندارد دوگانه سکوت نکنیم. چرا ترامپ را در توییتر محدود میکنند اما خامنهای که توییتر را برای ۸۰میلیون نفر فیلتر کرده و خودش از توییتر برای فرمان کشتار مردم استفاده میکند آزاد است؟ https://t.co/q72SAh3r6J
-- Masih Alinejad 🏳️ (@AlinejadMasih) January 9, 2021
در میان کاربران ایرانی توییتر، به جز طرفداران ایرانی دونالد ترامپ، بسیاری دیگر از افراد، حتی منتقدان ترامپ نیز نظیر چنین انتقادی را در مورد تصمیم توییتر به بستن حساب او و باز نگاه داشتن حساب خامنهای مطرح کردهاند.
مسیح علینژاد، کنشگر ایرانی مقیم خارج از کشور با به راه انداختن کارزاری در توییتر خواستار بسته شدن حساب کاربری علی خامنهای به مانند حساب ترامپ شده است. او مینویسد: «چرا ترامپ را در توییتر محدود میکنند اما خامنهای که توییتر را برای ۸۰ میلیون نفر فیلتر کرده و خودش از توییتر برای فرمان کشتار مردم استفاده میکند، آزاد است؟»
موافقان کارزار علینژاد میگویند ابعاد رفتارها و رویکردهای سرکوبگرانه رهبر جمهوری اسلامی از سیاستهای ترامپ بدتر بوده و قابل قیاس نیست و اگر فرستههای ترامپ مصداق نقض آزادی بیان باشد، مطالب خامنهای نیز حتما در این دسته جای میگیرد و حساب او هم باید بسته شود.
با این حال برخی از کاربران ضمن انتقاد از بسته شدن حساب کاربری ترامپ، بر این باورند که بسته شدن توییتر خامنهای هم همان حکم را دارد و منطبق با اصل آزادی بیان نیست.
برخی دیگر از کاربران ایرانی از جهت دیگری رویکرد توییتر به حسابهای دو رهبر سیاسی را نگریستهاند.
داریوش محمدپور، تحلیلگر ایرانی مقیم بریتانیا با اشاره تلویحی به این که خامنهای برای اظهار مطالب خود به توییتر وابسته نیست، مینویسد: «فرق توييتر ترامپ با خامنهای در این است که برای خامنهای تويیتر نباشد کل رسانههای ايران تا کمر خم میشوند و صد برابر نشرش میکنند. برای ترامپ وضع اينطور نيست. پوستش کنده میشود تا صدایش شنيده شود. در عوض بستن تويیتر اولی يعنی بسته شدن دهان مخاطب برای کلکل با او! خود دانيد!»
فرق توييتر ترامپ با خامنهای در این است که برای خامنهای تويیتر نباشد کل رسانههای ايران تا کمر خم میشوند و صد برابر نشرش میکنند. برای ترامپ وضع اينطور نيست. پوستش کنده میشود تا صدایاش شنيده شود. در عوض بستن تويیتر اولی يعنی بسته شدن دهان مخاطب برای کلکل با او! خود دانيد!
-- Daryoush (@dariushm) January 10, 2021
پرونده توییتر ترامپ تقریبا همزمان با دوران ریاست جمهوریاش به پایان رسید. او که مهمترین تصمیمات سیاسی و عزل و نصبهای دولتش را در توییتر اعلام میکرد، حالا از قصد خود برای ایجاد یک رسانه اجتماعی جدید خبر داده است. اما تصمیم تاریخی توییتر در حذف حساب او در واقع چرخشگاه مهمی در تاریخ شبکههای اجتماعی به حساب میآید زیرا موضوع آزادی بیان و سانسور را بیش از هر زمان دیگری وارد فضای پرچالش مجازی کرده است.
علی خامنهای نیز با تمام محدودیتهایی که تحت رهبری او برای آزادی بیان شهروندان ایرانی وجود دارد، همچنان در مطبوعات و رادیو تلویزیون ایران و تقریبا بدون هیچ مانعی در فاضی مجازی مطالب خود را بیان میکند.