ایران وایر - هاوری یوسفی - شنبه ۳۰مرداد۱۴۰۰، نُه پناهجوی کرد ایرانی که می‌خواستند از مرزهای آبی ترکیه خود را به اروپا برسانند، توسط پلیس ترکیه بازداشت و پس از چهار روز به همراه ۵۷ پناهجوی اهل اقلیم کردستان عراق به کشور سوریه برگردانده شدند. این پناهجویان از ترس بازگردانده شدن به کشور مبدا یعنی ایران، نزد پلیس ترکیه خود را سوری معرفی کرده بودند و به نظر می‌رسد برای همین به سوریه فرستاده شده‌اند.
به گفته برخی از خانواده‌های این پناهجویان در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» آن‌ها در حال حاضر در اختیار نظامیان «جیش الحر» هستند و معلوم نیست چه سرنوشتی داشته باشند. این در حالی است که تعدادی از خانواده‌های پناهجویان از جمهوری اسلامی خواسته‌اند که آن‌ها را از سوریه تحویل بگیرد و به ایران بازگرداند.
***
«دماوند پاکسرشت»، «مبین ولدبیگی»، «افشار رستمی»، «بهمن شادروان»، «مسعود حیدری»، «سعید احمدی»، «فردین درویش‌پور» و «هدایت رخزادی زردویی» اهل شهرستان پاوه از توابع استان کرمانشاه و همچنین «آرمان رشیدی» اهل شهرستان سردشت از توابع آذربایجان غربی، روز چهارشنبه ٣شهریور١٤٠٠ توسط پلیس ترکیه بازداشت و به سوریه فرستاده شدند. به گفته خانواده‌های این پناهجویان، آن‌ها به دلیل فقر و بیکاری گسترده، قانونی از ایران به ترکیه رفته بودند و می‌خواستند خود را به اروپا برسانند تا بتوانند زندگی بهتری برای خود و خانواده‌های خود ایجاد کنند. غافل از آن‌که در این مسیر پرخطر، سرنوشت آنان به سوریه رسید.
👈 مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
هفته گذشته حکومت اقلیم کردستان از میان ۵۷ نفری که همراه با ۹ ایرانی به سوریه برگردانده شده بودند، ۵۴ نفر را به اقلیم کردستان بازگرداند. ۳ نفر از آن‌ها قصد فرار داشتند و معلوم نیست چه بر آن‌ها گذشته است و از سوی دیگر، ۹ پناهجوی ایرانی هم بلاتکلیف مانده‌اند. با وجود پیگیری‌های خانواده‌های پناهجویان کرد ایرانی، دولت جمهوری اسلامی ایران تا لحظه تنظیم این گزارش اقدامی برای بازگرداندن این ٩ شهروند خود نکرده است.
یکی از پناهجویان اهل سلیمانیه که جزو ۵۴ نفری است که به اقلیم بازگشته است، در رابطه با چگونگی دیپورت شدن این ٩ شهروند ایرانی به کشور سوریه به ایران‌وایر گفت همه را ابتدا به شهر «غازی‌آنتپ» [دیلوک] در جنوب ترکیه منتقل کردند و سپس پناهجویان اهل کردستان ایران را هم به همراه آن‌ها به شبه‌نظامیان «ارتش آزاد سوریه»، از مخالفان دولت «بشار اسد» تحویل داده‌اند.
به گفته او، شبه نظامیان ارتش آزاد سوریه بلافاصله آن‌ها را به نظامیان «جیش‌الحر» [بخشی از نیروهای نظامی ارتش آزاد سوریه علیه دولت بشار اسد و تحت حمایت دولت ترکیه] تحویل دادند: «بعدا هم به شهر اعزاز در شمال سوریه منتقل شدیم. ما و پناهجویان ایرانی خیلی تلاش کردیم مسئولان جیش‌الحر را متقاعد کنیم که اهل سوریه نیستیم تا بلکه ما را به ترکیه بازگردانند، اما گوش‌شان بدهکار نبود.»
«افشین رستمی»، برادر افشار رستمی که ساکن بریتانیا است، در رابطه با وضعیت فعلی و سرنوشت این ٩ پناهجو به ایران‌وایر گفت پس از تلاش فراوان، دو روز قبل، به واسطه پیگیری‌های یکی از دوستان خود در آلمان، موفق شده‌اند که از طریق یکی از سوری‌های اهل شهر اعزاز از محل نگهداری و شرایط فعلی آن‌ها مطلع شوند: «هر ٩ نفر در یک مدرسه دینی در اعزاز نگهداری می‌شوند و به لحاظ خورد و خوراک طبق آن‌چه به ما گفته شده است، مشکلی خاصی ندارند. اما از قرار معلوم نظامیان جیش‌الحر به هیچ عنوان امکان تماس تلفنی و ارتباط اینترنتی را به آن‌ها نمی‌دهند.»
به گفته افشین رستمی، نیروهای جیش‌الحر آزادی این ۹ نفر را به پرداخت پول مشروط کرده‌اند: «به گفته واسطه ما در شهر اعزاز، گویا مسئولان جیش‌الحر برای آزادی این ٩ نفر درخواست پول کرده‌اند. در واقع ما در مورد صحت درخواست جیش‌الحر تردید جدی داریم؛ به همین خاطر هم از واسطه خود خواسته‌ایم حداقل امکان یک تماس کوتاه تلفنی با زندانی‌ها را فراهم کند تا علاوه بر اطمینان از سلامت آن‌ها صحت درخواست جیش‌الحر نیز اثبات شود. آخرین خبری که از طریق همین فرد به ما رسیده این است که جیش‌الحر بنا دارد در روزهای آتی هر ٩ نفر را محاکمه و دادگاهی کند؛ اما در حال حاضر از جزییات خبر و دلایل محاکمه آن‌ها اطلاعی در دست نداریم.»
او همچنین به تلاش‌های خانواده خود در ایران برای پیگیری وضعیت این ٩ پناهجو، به‌ویژه برادرش اشاره کرد: «خانواده ما، چهارشنبه گذشته ٢٤ شهریور به وزارت امور خارجه ایران در تهران مراجعه و از آن‌ها درخواست استمداد کرده‌اند. مسئولان مربوطه نیز گفته‌اند باید هر ٩ خانواده با تنظیم یک درخواست مکتوب و مدارک ضمیمه شده به وزارت امور خارجه مراجعه کنند تا پس از بررسی، از طریق سفارت ایران در ترکیه اقدامات لازم انجام شود. همچنین اشاره کرده‌اند که فرایند استرداد دست‌کم یک تا سه ماه طول خواهد کشید.»
افشین رستمی در رابطه با وضعیت امنیتی و خطراتی که ممکن است پس از استرداد به ایران این ٩ پناهجو را تهدید کند، به ایران‌وایر گفت: «هیچ یک از این افراد به دلایل امنیتی از کشور خارج نشده‌اند. تا جایی که من اطلاع داشته باشم، هر ۹ نفر به خاطر فقر شدید و بیکاری مفرط ایران را ترک کرده‌اند؛ با توجه به روابطی که با خانواده‌ها دارم حتی یک نفر از آن‌ها سوءپیشینه هم ندارد.»
برادر افشار، با اشاره مکرر به فقر و شرایط وخیم اقتصادی این پناهجویان، برادرش را یکی از قربانیان بیکاری و ناامیدی فزاینده‌ای می‌داند که زندگی را برای بسیاری از جوانان ایرانی به یک کابوس هولناک تبدیل کرده است.
به گفته او، افشار با وجود این‌که فوق لیسانس و دانش‌آموخته رشته مترجمی زبان انگلیسی است، هیچ‌گاه فرصت و امکان استخدام شدن در ادارات و دوایر دولتی را نداشت و از فرط بیکاری مجبور شده وطن خود را برای همیشه ترک کند: «افشار مدتی روبه‌روی دانشگاه آزاد پاوه، دفتری برای ترجمه دایر کرد؛ اما با اوج‌گیری ویروس کرونا ناچار شد دفتر کارش را برای همیشه ببند. همین امر هم سبب شد ۲۵فروردین۱۴۰۰ زادگاهش را ترک و مسیر پناه‌جویی را انتخاب کند.»
یکی از بستگان مبین ولدبیگی نیز از پیگیری‌های خانواده او برای نجات این پناهجویان به ایران‌وایر توضیح داد که پنج‌شنبه گذشته ۲۵ شهریور و همچنین صبح روز گذشته ٢٧شهریور۱۴۰۰ خانواده پناهجویان اهل پاوه به دفتر «ملا قادر قادری»، امام جمعه همین شهر مراجعه کرده و از او هم درخواست کمک کرده‌اند. اگرچه هر دو بار نتوانسته‌اند با شخص ملاقادر دیدار کنند؛ اما به گفته منبع ایران‌وایر دفتردار ملا قادر با گشاده‌رویی از قولِ او وعده داده که به آن‌ها کمک خواهد کرد. او همچنین تاکید کرده است که خانواده‌ها از گفت‌وگو با رسانه‌های خارج از کشور خودداری کنند.
همین منبع در رابطه وضعیت اقتصادی این ٩ نفر، به‌ویژه هشت نفری که اهل پاوه هستند، به ایران‌وایر گفت: «هشت نفری که اهل پاوه هستند، غیر از افشار رستمی، بقیه متاهل و دارای فرزندان خردسال هستند و وضعیت اقتصادی آن‌ها نیز بسیار شکننده است. به عنوان مثال، هدایت رخزادی زردویی تا قبل از خروج از ایران کول‌بری و کارگری می‌کرد و مادر و همسرش هم در حال حاضر در یک خانه اجاره‌ای زندگی می‌کنند. دماوند پاکسرشت نیز به خاطر فقر شدید و بیکاری مفرط مجبور شد خطرات مرگ‌بار مسیر پناه‌جویی را به جان بخرد تا زندگی آرامی برای فرزند سه ماهه خود محقق کند؛ دماوند حتی فرزند سه ماهه خود را ندیده است.»
خانواده آرمان رشیدی، پناهجوی اهل سردشت نیز حاضر به گفت‌وگو با ایران‌وایر نشدند.
