رادیو بین المللی فرانسه - علیرضا مناف زاده - در روزهای گذشته مسئولانِ جمهوری اسلامی از جمله وزیر امور خارجۀ ایران بارها گفته‌اند که مخاطب اصلیِ رزمایش نیروهای نظامی جمهوری اسلامی در نزدیکی مرزهای جمهوری آذربایجان، اسرائیل است. این رزمایش در روزهای پنجشنبه و جمعۀ هفتۀ گذشته زیر عنوان «فاتحان خیبر» برگزار شد.
تنی چند از فرماندهان نظامی و بعضی از نمایندگانِ مجلس شورای اسلامی نیز این رزمایش را هشداری به دولت اسرائیل توصیف کرده‌اند. فرمانده نیروی زمینی ارتش گفته است: «از موقعی که رژیم صهیونیستی آمده، حساسیت ما به مرز شمالِ غرب افزایش یافته و فعالیت آنها در اینجا کاملا در رصد ماست». فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران نیز از جمهوری آذربایجان زیر عنوان «بستر اقدامات پلید و جنایتکارانۀ» اسرائیل یاد کرده است.
اسرائیل با جمهوری آذربایجان چه روابطی دارد؟ روابط دو کشور از چه زمانی آغاز شده و تا کجا پیش رفته است؟ چرا جمهوری اسلامی نگران حضور اسرائیل در جمهوری آذربایجان است؟
روابطِ رسمی اسرائیل با جمهوری آذربایجان اندکی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در دسامبر ۱۹۹۱ آغاز شد و با سرعتی باورنکردنی توسعه پیدا کرد. دو کشور ایجاد روابط دوجانبه و گستردۀ اقتصادی را از همان آغاز در سرلوحۀ برنامه‌های خود قرار دادند. جمهوری آذربایجان نیاز به تجهیزات نظامی داشت و اسرائیل نیازمند نفت و گاز بود. جمهوری آذربایجان در عین حال می‌خواست درهای اقتصاد خود را به روی سرمایه‌های خارجی باز کند. اسرائیلی‌ها از این فرصت سود جستند و با دولت آذربایجان قراردادهای مهم تجاری، خدماتی، امنیتی، اطلاعاتی، نظامی و حتی، به گفتۀ کارشناسان ایرانی، راهبردی امضا کردند. شرکت‌های اسرائیلی خیلی زود در عرصه‌های گوناگون اقتصاد آن کشور سرمایه گذاری کردند.
👈مطالب بیشتر در سایت رادیو بین المللی فرانسه
در سال ۱۹۹۴ بزرگ‌ترین اُپراتور مخابراتیِ اسرائیل به نام «بِزِق» در بخش خدمات تلفنی و اینترنتی جمهوری آذربایجان سرمایه گذاری هنگفتی کرد. این شرکت انحصار بازار تلفن ثابت و اینترنت اسرائیل را در دست دارد. زیرساخت‌های مخابراتی آذربایجان را همین شرکت تعبیه کرده و در سال ۱۹۹۴ نخستین شبکۀ تلفن همراه آذربایجان را با همکاری وزارت ارتباطات آن کشور به راه انداخته است.
در صنعت نفت آذربایجان نیز شرکت‌های اسرائیلی مجهز به تکنولوژی پیشرفته فعالیتشان را بلافاصله پس از فروپاشی شوروی آغاز کردند. برای آنکه تصوری از آهنگ شتابان توسعۀ روابطِ اقتصادی دو کشور داشته باشیم کافی است به این چند آمار توجه کنیم:
اسرائیل در سال ۲۰۰۰ در مبادلات اقتصادی جمهوری آذربایجان با کشورهای خارجی در جایگاه دهم قرار داشت اما در سال ۲۰۰۵ به جایگاه پنجم رسید. برپایۀ آمارهای سازمان ملل صادرات آذربایجان به اسرائیل از ۲ میلیون دلار در سال ۱۹۹۷ به ۳۲۳ میلیون دلار در سال ۲۰۰۴ رسید. در سال ۲۰۱۸ اسرائیل ۴۰ درصد از نیاز گازی خود را از جمهوری آذربایجان وارد می‌کرد. امروز آن کشور ۴۰ درصدِ نیاز نفتی خود را از آذربایجان وارد می‌کند. این نفت از طریق خط لولۀ باکو- تفلیس- جیحان به سواحل دریای مدیترانه می‌رسد و از آنجا با کشتی به اسرائیل منتقل می‌شود.
اسرائیل روابطش را با جمهوری آذربایجان از آخرین سال‌های حیات اتحاد جماهیر شوروی با یک برنامۀ راهبردیِ سنجیده پیش برده است. اسرائیلی‌ها در نخستین جنگ قره باغ از ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۴ از جمهوری آذربایجان پشتیبانی تسلیحاتی و سیاسی کردند و پس از فروپاشی شوروی آن جمهوری را بی‌درنگ به رسمیت شناختند. آذربایجان نیز ۷ ماه بعد اسرائیل را به رسمیت شناخت. در سال ۲۰۱۸ دولت اسرائیل اعلام کرد که در میان کشورهای مسلمان استوار‌ترین روابط را با جمهوری آذربایجان دارد.
کارشناسان معتقدند که جمهوری آذربایجان در جنگ دوم قره باغ بدون سلاح‌های پیشرفتۀ اسرائیلی پیروز نمی‌شد. برپایۀ قراردادی که در سال ۲۰۱۲ میان جمهوری آذربایجان و اسرائیل بسته شد، اسرائیلی‌ها فقط ۱,۲ میلیارد دلار پهپادهای کرانک وسامانه‌هایِ دفاع ضد موشکی به آذربایجان فروختند. آذربایجان بیش از ۶۰ درصدِ تجهیزات نظامی‌اش را از اسرائیل می‌خرد. در جنگ دوم قره باغ به رغم اعتراض جمهوری ارمنستان اسرائیل پیشرفته‌ترین تجهیزات جنگی از جمله بمب‌های خوشه‌ای و پهپادهای رزمی در اختیار جمهوری آذربایجان گذاشت.
در اوایل فوریۀ ۲۰۱۲ یکی از مقام‌های عالی رتبۀ دولت آمریکا به «مارک پِری»، مورخ آمریکایی، کارشناس نظامی و اطلاعاتی و تحلیل‌گرِ سیاستِ خارجی، گفت که اسرائیلی‌ها اجازۀ استفاده از پایگاه‌های هوایی آذربایجان را در نزدیکی مرزهای شمال ایران به دست آورده‌اند. این خبر در آن زمان حتی دولت ترکیه را نیز نگران کرد. در ماه مارس آن سال وزیر دفاع آذربایجان در سفری به تهران به رهبران ایران اطمینان داد که جمهوری آذربایجان به هیچ قدرت خارجی اجازه نخواهد داد که از خاک آن کشور برای حمله به جمهوری اسلامی استفاده کند. با این حال، جمهوری اسلامی در بیشتر ضربه‌هایی که تاکنون در درون مرزهای ایران از اسرائیل خورده است، جمهوری آذربایجان را مسئول و پاسخگو دانسته است.
ترامپ از فهرست "ثروتمندان بزرگ" آمریکا خارج شد
اعلام با تاخیر خسارات سنگین در زلزله چلگرد
