من هیچگاه تعبیر اغراق آمیز نخستین بیانیه حقوق بشر را به کار نبرده ام با اینحال آرزو داشتم امروز خودکامه‌ای چون کوروش بر کشورم حکومت می‌کرد. گرچه در ان زمان هنوز آیین های یکتاپرستی و مذاهب، تکامل نیافته بود و به خدایان باور داشتند و پیشکشی برای خدایان رواج داشت اما از مسلمات تاریخ است که کوروش ۲۵۶۰ سال پیش در فرمانی، آزادی همه آیین ها و مذاهب را در قلمرو حکومتش آزاد اعلام کرد، در هنگام فتح بابل اجازه نداد هیچ هراسی بیافرینند، میان سرزمین‌های فتح شده صلح برقرار کرد. پر روشن است که چنین خودکامه‌ای اگر امروز بود با روزگارش هماهنگ تر و پیشروتر و رواداری‌اش چشمگیرتر بود.

کسی که هرودوت گفت مغان به کودکان «پارسی سواری و کمانگیری و راستگویی» را آموزش می‌دهند و در جایی دیگر تأکید کرد که ناشایست‌ترین کار در چشم پارس‌ها دروغ‌گویی است».

داریوش در نوشته نقش رستم از دشمنی با دروغ گفته و در فرمانش دروغ را ممنوع و مستوجب مجازات اعلام کرد. او گفت: اهورامزدا بوم، مردم و شادی را آفرید و چنین باد که ایران‌زمین را از خشکسالی، دشمن و دروغ بپاید» و ما که امروز آثار دروغ را می نگریم ارزش این آرزو را بیشتر درک می کنیم.

گزنفون مورخ یونانی، در کوروش‌نامه (ترجمه تهامی)، وصیت او را آورده که اگر درصدی از آن هم روایی داشته باشد بسیار ارجمند است. به فرزند و ولیعهدش می گوید:«تو کمبوجیه، مپندار که عصای زرین پادشاهی، تخت و تاجت را نگاه خواهد داشت. دوستان یکرنگ برای پادشاه عصای مطمئن‌تری هستند. هرگز قومی را مجبور نکن که از کیش تو پیروی نماید و پیوسته و همیشه بخاطر داشته باش که هر کسی باید آزاد باشد تا از هر کیشی که میل دارد پیروی کند. راه دل ربودن و دلبسته کردن مردمان نه با درشتی و تند خویی که با تیمار و اندوه خواری‌های مهرورزانه است».«مهر بورزید دوستان را و این مهرورزی شما را نیرویی خواهد داد که با آن دشمنان تان را بر اندازید».
«اگر اعمال شما پاک و منطبق بر عدالت بود قدرت شما رونق خواهد یافت، ولی اگر ظلم و ستم روا دارید و در اجرای عدالت کوتاهی ورزید، دیری نمی‌انجامد که ارزش شما در نظر دیگران از بین خواهد رفت و خوار و زبون خواهید شد».

و وقتی بارگاه سیاستمداران زمانه را می بینم که می خواهند پس از مرگ هم جلال و جبروت داشته باشند این سخن او درخششی می یابد که:«پس از آنکه مرگ مرا در رباید، مبادا پیکرم به زر و سیم بپوشانید یا در تابوتی از زر و سیم و از آن دست بگذارید. پیکرم را با شتابی که توانید به خاک بسپارید. آرامیدن به کدامین جای فرخنده تر از خوابیدن بر دامان خاک است که مادر همه زیبایی‌هاست، که دایه همه نیکی‌هاست؟ در سراسر زندگی دوستدار مردمان بوده‌ام و چه چیز نیکوتر از به خاک پیوستن و به مردمان بهره رساندن؟»