پویا قربانی - بی‌بی‌سی
اصغر فرهادی، کارگردان صاحب‌نام ایرانی امروز در اینستاگرامش در پاسخ به منتقدانی که او را به حکومت یا خارج از کشور منتسب میکنند، بیانیه تندی منتشر کرده که واکنش‌برانگیز شده است.
در آغاز بیانیه اینستاگرامی آقای فرهادی آمده است: "بهانه‌ی این نوشته اظهارنظر فردی است که او را نمی‌شناسم و من را همزمان منتسب به حکومت و خارج از کشور کرده است. خیلی صریح و روشن بگویم: من از شما بیزارم!"
او نوشته است: "چگونه من را فریبکارانه منتسب به حکومتی می‌کنید که رسانه های تندرویش از هیچ تلاشی برای تخریب و حاشیه‌‌سازی و انگ زدن به من در سالهای قبل فروگذار نکرده‌‌اند؛ حکومتی که نظرم را به صراحت درباره‌ی مصائبی که همه‌ی این سال ها موجبش شده، گفته ام؛ ... از دی ماه ۹۶ و آبان ۹۸ تا فاجعه‌ی تلخ و نابخشودنی مسافران کشته شده‌ی هواپیمای اوکراینی، از تبعیض‌‌های ظالمانه بر زنان و دختران تا بردن کشور به مسلخ کرونا."
او در ادامه خطاب به حامیان حکومت ایران نوشته است: "چگونه من را منتسب به خود می‌کنید در حالی که بارها در فرودگاه پاسپورت من را جلب کرده اید و جلسات بازجویی گذاشته اید؟"
و خطاب به آنها که او را "حکومتی" می‌خوانند، نوشته است: "چگونه من را منتسب به حکومتی می‌کنید که بارها پیغام فرستاده: 'بهتر است فرهادی به ایران بازنگردد؟ '"
دیروز، داوود مرادیان مدیر گروه مستند بنیاد "روایت فتح" در گفتگو با خبرگزاری مهر از جمله به اصغر فرهادی پرداخت و گفت: "آقای اصغر فرهادی فیلمساز تیزهوشی است که هم حکومت را دارد و هم بیرون حکومت را. او با هر آنکه دوست داشته است فالوده خورده و می‌خورد." به نظر می‌رسد اشاره آقای فرهادی در ابتدای بیانیه‌اش به این سخنان است.
آقای فرهادی گفته است که اگر معرفی فیلم قهرمان برای شرکت در اسکار از سوی ایران این شائبه را ایجاد کرده که او وابسته به حکومت است، هیچ مشکلی با لغو این تصمیم ندارد.
انتقادها به فرهادی از چه زمان آغاز شد؟
تابستان گذشته و همزمان با سرکوب اعتراضات به بی‌آبی در خوزستان، بسیاری پس از حضور اصغر فرهادی در فرانسه برای دریافت جایزه جشنواره کن به او انتقاد کردند که "چرا در سخنانش در یک تریبون جهانی، اشاره‌ای به اعتراضات خوزستان نکرد؟"
او پس از بازگشت به ایران در واکنش به نصب بنرهایش در تابلوهای شهری، در اینستاگرامش نوشت: "فریاد به حق مردم به ستوه آمده از ظلم همچون تمام این سالها با گلوله پاسخ داده می‌شود." و خواست که به جای عکس او "جملات دردمندانه آن مادر خوزستانی" نصب شود که در ویدیی گفته بود: "مظاهرات سلمیه، چرا آتش میزنی؟ چرا تیر میندازی؟"
رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران پیشتر اصغر فرهادی را به "سیاه‌نمایی و داشتن نگاه جشنواره‌ای" متهم کرده‌اند. روزنامه کیهان پس از نامزد شدن فیلم فروشنده برای شرکت در اسکار به تندی به او و تصمیم‌گیرندگان انتخاب این فیلم به عنوان نماینده ایران در اسکار انتقاد کرده و نوشته بود که این فیلم "مروج بی‌غیرتی" است که "با پول‌های جشنواره قطر ساخته شده و در آن شرافت و غیرت خانوادگی، خشونت تلقی شده و دفاع از حریم خانه نامشروع جلوه داده شده است."
اما انتقادها به اصغر فرهادی به رسانه‌های نزدیک به حکومت در ایران محدود نمی‌شود؛ انتخاب امیر جدیدی و محسن تنابنده برای بازی در فیلم قهرمان، با توجه به سابقه حضور آنها در فیلم و سریال‌هایی محصول وزارت اطلاعات و سازمان سینمایی اوج وابسته به سپاه پاسداران موجب انتقادهای گسترده‌ای شد که دامنه‌اش تا جلسه پرسش و پاسخ با عوامل فیلم قهرمان در جشنواره کن هم کشید.
پاسخ فرهادی که گفته بود تنها ایفای نقش و بازی بازیگران برای او مهم است و سابقه آنها در پروژه‌های دیگر در انتخاب او تاثیری ندارد موجب واکنش طعنه‌آمیز محمد رسول‌اف، دیگر کارگردان ایرانی شد که در انتقاد از او نوشت: "با این استدلال، آیشمن هم فقط یک سرباز بود که می‌کوشید وظیفه‌اش را به خوبی انجام دهد!"
واکنش‌ها در شبکههای اجتماعی به بیانیه اصغر فرهادی
این بیانیه واکنش‌های متنوعی را در شبکههای اجتماعی برانگیخته است. گروهی آن را "واکنشی و از سر ضعف" تفسیر کرده‌اند و گروهی دیگر آن را شجاعانه و صریح.
بخشی از طبقه متوسطی که بسیاری از ناظران اصغر فرهادی را فیلمساز روایتگر دغدغه‌های آنها می‌دانند، در چند ماه گذشته به صف منتقدان تند او پیوسته‌اند؛ از راه‌اندازی کمپین تحریم فیلمش، قهرمان تا اتهام "سفید‌نمایی شرایط زندا‌ها در ایران" و اتهام "کپی‌برداری" ایده فیلم از یک مستند، با این که سناریو آن الهام گرفته از یک داستان واقعی در سال ۹۱ است.
به نظر می‌رسد بخشی از این طبقه متوسط سرکوب‌شده و زخم خورده در این سالهای ایران، او را "محافظه‌کار و وسط‌باز" و در بهترین حالت در زمره حامیان حفظ وضع موجود قرار می‌دهد. از جمله تندترین انتقادها به فرهادی را می‌توان در ترانه اعتراضی "سوراخ موش" اثر توماج صالحی، رپر معترض داخل ایران سراغ گرفت که چندی پیش از سوی نیروهای امنیتی بازداشت و پس از مدتی آزاد شده بود.
اما فرهادی در میان همان طبقه متوسط شقه‌شده و فقیرتر این روزهای جامعه ایران، طرفداران پرشماری هم دارد. گروهی از آنها، منتقدان فرهادی را گروهی توصیف میکنند که به هر که به روش آنها و به تندی آنها با وضع موجود مخالفت نکند، حمله میکنند.
حامیان آقای فرهادی این انتقادها را "پروژ‌ه‌ای برای له کردن مشاهیر ایران" می‌دانند. آنها از جمله می‌گویند: "اصغر فرهادی را به عنوان نماد ما تخریب میکنند. هدفشان ساقط کردن ارزش‌های طبقه متوسط است که پیشاهنگ دموکراسی‌خواهی است."
عده‌ای می‌گویند پس از انتشار این بیانیه تصمیم‌شان را عوض کرده‌اند و برای دیدن این فیلم به سینما می‌روند. آنها می‌گویند "فرهادی انسان شریف و صبوری است که از انگ‌زدن‌ها به ستوه آمده است."
دسته‌ای از حامیان حکومت هم در واکنش به بیانیه امروز اصغر فرهادی خواستار حذف قهرمان از نمایندگی ایران در اسکار هستند و خطاب به سازمان سینمایی ایران می‌گویند: "وقتی آقای فرهادی به صراحت از جمهوری اسلامی ایران ابراز انزجار می‌کند، چه اصراری است که فیلم ایشان نماینده سینمای ایران باشد؟"
اصغر فرهادی: من از شما بیزارم!
