روزنامه «وال استریت ژورنال» در گزارشی می‌نویسد در شرایطی که مذاکرات وین در خطر فروپاشی قرار گرفته دولت بایدن احتمالاً مجبور است برای معامله با جمهوری اسلامی به چین و روسیه متوسل شود.

جمهوری خلق چین بعد از روی کار آمدن دولت بایدن با کاهش فشارهای واشنگتن به رژیم ایران طی ماه‌های گذشته بطور متوسط روزانه ۷۰۰ هزار بشکه نفت خام از ایران خریداری کرده که به گفته تحلیلگران از عوامل اصلی ناسازگاری جمهوری اسلامی در مذاکرات وین است.

وال‌استریت ژورنال می‌نویسد همراه کردن روسیه و چین برای راه‌اندازی یک کارزار هماهنگ چندجانبه علیه جمهوری اسلامی ایران احتمالاً روندی کند و دشوار خواهد داشت به ویژه آنکه سیاست خارجی چین در دوران رئیس‌ جمهور شی جین‌پینگ نسبت به آن دوران که توافق اتمی در سال ۲۰۱۵ به دست آمد فعال‌تر و تهاجمی‌تر شده است.

«گزینه کُما»؛ ترمز تشدید بحران و جلوگیری فروپاشی نظام

در این میان اما با کمتر شدن احتمال توافق با جمهوری اسلامی از تهران تا واشنگتن جریانی که موافق معامله ملایان با غرب است و از پیامدهای نابودی برجام برای رژیم ایران نگرانند دست به کار شده‌اند تا به نوعی با یک توافق موقت این مقطع بحرانی را به شکلی سپری کنند تا دست‌کم اگر توافق صورت نگرفت تحریم‌ها تشدید نشود.

تریتا پارسی نایب رئیس اجرایی «موسسه کوئینسی برای کشورداری مسئولانه» و از بنیانگذاران «نایاک» است که با سیاست‌های جمهوری اسلامی برای معامله با غرب همسو است. شماری از نمایندگان کنگره آمریکا و همچنین بسیاری از مخالفان جمهوری اسلامی معتقدند تریبون‌‌هایی که به نقل از نایاک سخن‌پراکنی می‌‌کنند و نایاک آنها را حمایت می‌‌کند مدام خوراک‌های تبلیغاتی رژیم ایران را تکرار می‌‌کنند.

پارسی در یادداشتی که پایگاه خبری «ام‌اس‌ان‌بی‌سی» منتشر کرد می‌نویسد «تظاهر به اینکه یک معامله بی‌جان هنوز ادامه دارد، به هیچ وجه گزینه خوبی نیست. اما ممکن است بهترین موردی باشد که داریم.»

او با اشاره به شکست مذاکرات اتمی وین می‌نویسد «مشکل آمریکا اینجاست که بجز دیپلماسی گزینه‌های دیگری ندارد. تشدید بیشتر تحریم‌ها- یعنی تشدید سیاست فشار حداکثری ترامپ- فقط اوضاع را بدتر می‌کند. مقامات دولت بایدن نیز گفته بودند که سیاست‌های تحریمی ترامپ فقط آشفتگی را بیشتر کرد.»

تریتا پارسی می‌نویسد «دولت بایدن احتمالاً در حال بررسی عملیات مخفیانه برای خرابکاری در برنامه هسته‌ای ایران است. اما این مسیر بطور گسترده توسط اسرائیلی‌ها دنبال شده است. مقامات ایالات متحده به اسرائیل گفته‌اند که اقدام نظامی نتیجه معکوس خواهد داد و بهانه‌ به دست ایران است تا فعالیت‌های اتمی خود را گسترش دهد و مرحله پس از آن نیز وقوع یک جنگ است که اگر اتفاق بیفتد کمکی به هدف بزرگتر آمریکا یعنی تمرکز روی چین نمی‌کند.»

او می‌نویسد حتا اگر برجام یک توافق مُرده باشد به نفع همه طرفین است که وانمود کنند هنوز زنده است و از اعلام رسمی مرگ این توافق که به بحران دامن می‌زند اجتناب کنند. تریتا پارسی می‌گوید اسم وضعیت را «گزینه کُما» بنامیم! او در انتخاب مثال خود نیز همراهی با رژیم جمهوری اسلامی را به نمایش گذاشته و می‌گوید «به این فکر کنید که چگونه قدرت‌های غربی وانمود کرده‌اند که روند صلح اسرائیل و فلسطین در دهه‌های گذشته زنده بوده است.»

تریتا پارسی در ادامه با ارائه رهنمودهایی نوشته است «بدون لغو معتبر تحریم‌ها، بده‌ و بستان‌ها در توافق از بین می‌رود. اگر [طبق برجام] لغو واقعی تحریم‌ها تا سال ۲۰۲۵ اتفاق نیفتد چرا تهران از حالا باید دست از اهرم هسته‌ای خود بکشد؟ اما اگر توافق به کما می‌رفت، تهران اهرم هسته‌ای خود را حفظ می‌کرد و در عین حال روابط اقتصادی و سیاسی خود را با مسکو، پکن و سایر دولت‌هایی که تحریم‌های واشنگتن را نادیده می‌گرفتند، تقویت می‌کرد. اگرچه واضح است که وضعیت مطلوب نیست، اما بر دو موقعیت ترجیح داده می‌شود: معامله‌ای با تحریم‌های کمتر و یا جنگ با آمریکا؛ گزینه کما اما مستلزم آن است که تهران پیشرفت‌های هسته‌ای خود را تعدیل کند و با توجه به آنکه جمهوری اسلامی دیگر ایالات متحده را برای پیوستن مجدد به توافق تحت فشار قرار نمی‌دهد ممکن است این اقدام را انجام دهد.»

تریتا پارسی نقل کرده که یک دیپلمات اروپایی به او گفته «ما هرگز نخواهیم پذیرفت که برجام مُرده است!»

او در ادامه اما بدون اشاره به اینکه جمهوری اسلامی با تأمین مالی و تسلیحاتی گروه‌های نیابتی و تروریست‌ها منطقه را به بحران کشانده، اسرائیل را اصلی‌ترین مانع برای عملی شدن «گزینه کما» خوانده است.

تریتا پارسی در ادامه می‌گوید با توجه به شرایط فعلی «با فرض اینکه ایران برنامه خود را خیلی تهاجمی گسترش ندهد و ایالات متحده تحریم‌هایی را که اقتصاد ایران را ضعیف نگه می‌دارد حفظ کند، حتا اسرائیل ممکن است این وضعیت را به تشدید غیرقابل پیش‌بینی درگیری ترجیح دهد و به احتمال زیاد در سطحی محدود به خرابکاری برنامه ایران ادامه خواهد داد و از دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح اتمی که ساخته هم نشده جلوگیری کند.»

پارسی ادامه داده «تظاهر به اینکه یک معامله بی‌جان هنوز ادامه دارد، به هیچ وجه گزینه خوبی نیست. تهران به گسترش دانش هسته‌ای خود ادامه خواهد داد و اگر طرفین بعداً به میز مذاکره بازگردند، اهرم ایران بیشتر توسعه می‌یابد. اقتصاد این کشور همچنان آسیب خواهد دید، اما به احتمال زیاد خود را با تحریم‌ها وفق خواهد داد. [رژیم] ایران پیشرفت نخواهد کرد، اما دچار فروپاشی هم‌نخواهد شد و دولت آینده ایالات متحده به احتمال زیاد، در حالت تعادل، خود را در موضع ضعیف‌تری در مذاکره خواهد دید.»

وی اما در پایان تأکید می‌کند تا دستیابی به راهی برای رسیدن به توافق «گزینه کما» برای تشدید بحران ترجیح دارد و باعث همگرایی می‌شود و باقی دوره ریاست جمهوری بایدن نیز نه برای بهبود وضعیت بلکه صرف جلوگیری از بحرانی‌تر شدن آن می‌شود.

آنچه تریتا پارسی در توصیف «گزینه کُما» می‌گوید و تبلیغ می‌کند، تقریباً مشابه همان «توافق موقت» است که اواخر آبان ماه جِک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید در دیدار با همتای اسرائیلی خود مطرح کرد. وی در آن دیدار ایده توافق موقت با جمهوری اسلامی را برای خریدن زمان بیشتر جهت مذاکرات هسته‌ای مطرح کرد اما اسرائیل با آن مخالفت نمود. «توافق موقت» کُدی است که در تهران جریان نزدیک به محمدجواد ظریف و بقایای اصلاح‌طلبان نیز اکنون روی آن پافشاری می‌کنند.

نکته قابل توجه در این نوع «تحلیل»ها و رهنمودها این است که هیچکدام به روی خود نمی‌آورند بر اساس کدام مبانی واقعی فکر می‌کردند دولت بایدن می‌تواند همان راه دولت اوباما را در معامله با جمهوری اسلامی برود و هیچکدام نیز توضیح نمی‌دهند که چرا چنین نشده است؟! مشکل در کجاست؟ در آمریکا که دولت‌ جدیدش در این یکسال از همه چیز کوتاه آمده یا جمهوری اسلامی که اتفاقا به دلیل همین کوتاه آمدن‌ها زیاده‌خواهی‌های شوخی و غیرجدی مطرح می‌کند؟!

نتیجه‌ای که از اینهمه آسمان و ریسمان بافتن گرفته می‌شود این است که «برجام مُرده اما وانمود کنید زنده است تا تحریم‌ها بیشتر نشود!» شاید به همین دلیل است که حسین امیرعبداللهان وزیر خارجه «قاضی مرگ» گفته «برای نشان دادن جدیت خود در مذاکره، دستور دادیم تیم کارشناسان ارشد ما در وین بمانند، در حالیکه همه هیئت‌ها به پایتخت‌هایشان بازگشتند!» آنها مانده‌اند تا اینطور وانمود شود که برجام زنده است!

پس از شکست دور هفتم مذاکرات وین، اصلاح‌طلبان در شبکه‌های اجتماعی به ویژه کلاب هاوس شروع به زمینه‌سازی در مورد «توافق موقت» کرده‌اند. تحلیلگران و سیاستمداران نزدیک به این جریان سیاسی نیز با مقالات و مصاحبه‌های خود توافق موقت را بهترین گزینه برای حکومت معرفی می‌کنند و توصیه می‌کنند چنین توافقی دست‌کم از بحرانی‌تر شدن وضعیت جلوگیری می‌کند.

حمیدرضا آصفی دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی نیز می‌گوید توافق موقت می‌تواند فریب و یا فرصت باشد. وی اما توصیه کرده برای چنین توافقی باید «تاب‌آوری» کشور زیاد شود. منظور او از تاب‌آوری اقدام نظام برای خاموش نگه‌داشتن اعتراضات مردم است که از همه نظر جان‌شان به لب رسیده است.