رادیو زمانه ـ مالکیت بالقوه ایلان ماسک بر توییتر با قراردادی ۴۴ میلیارد دلاری، نگرانی‌های زیادی را درباره سرنوشت توییتر و تثبیت رسانه‌ها در دستان مردان ثروتمند برانگیخته و به بحث درباره «آزادی بیان» و نقش شبکه‌های اجتماعی در تنظیم جریان اطلاعات منجر شده است.
هیئت مدیره شرکت توییتر روز دوشنبه ۲۵ آوریل/۵ اردیبهشت اعلام کرد با پیشنهاد خرید ۴۴ میلیارد دلاری از سوی ایلان ماسک، میلیاردر آمریکایی موافقت کرده است. این معامله اما همچنان نیازمند تأیید سهامداران است.
بر این اساس هیئت مدیره توییتر فرمان یک پلتفرم اجتماعی بسیار تأثیرگذار را که برای میلیون‌‌ها نفر منبع اطلاعات و همچنین محلی برای رساندن صدای خود به دیگران محسوب می‌شود، به ثروتمندترین مرد جهان سپرد.
این خرید به دنبال هفته‌ها تبلیغ درباره ضرورت «آزادی بیان» و انتقاد از تلاش‌های توییتر برای مسدود کردن محتوی نفرت‌محور صورت گرفت. مدیرعامل تسلا سیاست‌های تعدیل محتوی در توییتر را «تشدید سانسور» خوانده و گفته توییتر را برای کارکرد دموکراسی ضروری می‌داند و نگران جنبه‌های اقتصادی معامله توییتر نیست.
برمبنای گزارش مجله فوربس، ایلان ماسک، مدیر عامل غول سازنده خودروهای الکتریکی تسلا، با ثروت خالص ۲۷۳,۶ میلیارد دلاری که عمدتاً به دلیل سهامداری در این شرکت است، در حال حاضر ثروتمندترین فرد جهان محسوب می‌شود. او همچنین رهبری شرکت هوافضای SpaceX را بر عهده دارد.
ماسک در یک قدمی تصاحب توییتر اعلام کرد که این شبکه اجتماعی برای «رشد و تبدیل شدن به یک پلتفرم واقعی برای آزادی بیان» باید خصوصی شود.او همچنین خواستار یک‌سری تغییرات از کاهش محدودیت‌های محتوایی، تا ریشه‌کن کردن حساب‌های جعلی شد.
ایلان ماسک کمتر از دو هفته پیش پیشنهاد تصاحب توییتر را مطرح کرده و در ابتدا با مقاومت و مخالفت روبه‌رو شده بود. در اوایل آوریل مشخص شده که مدیرعامل تسلا با مالکیت ۹,۲ درصد سهام به بزرگترین سهامدار توییتر تبدیل شده است. او در ادامه دعوت برای پیوستن به هیئت مدیره توییتر را رد کرد و در اقدامی غافلگیرکننده پیشنهاد خرید این شرکت را داد تا به گفته خود «قفل پتانسیل توییتر برای آزادی بیان را باز کند».
توییتر تلاش کرد جلوی پیشنهاد او را بگیرد و تهدید کرد که سهام هر فرد یا شرکتی را که بیش از ۱۵ درصد از سهام توییتر را خریداری کند کاهش می دهد. با این حال، به نظر می‌رسد تغییر اعداد و ارقام در پیشنهاد ایلان ماسک به توییتر، موضع این شرکت را تغییر داده است.
ایلان ماسک ۲۵,۵ میلیارد دلار سرمایه برای این معامله تضمین کرده و طبق گزارش‌ها قرار است ۲۱ میلیارد دلار از سهام خود را نیز وارد این تجارت کند.
هیأت مدیره توییتر به اتفاق آرا این پیشنهاد را تصویب کرد که اکنون برای رأی‌گیری به سهامداران ارائه خواهد شد. طبق گزارش‌ها ماسک در چند روز گذشته با سهامداران توییتر برای جلب حمایت آن‌ها ملاقات کرده است.
به عنوان بخشی از قرارداد تصاحب توییتر که انتظار می‌رود تا اواخر سال جاری میلادی عملی شود، سهام توییتر نیز از فهرست عمومی حذف شده و خصوصی خواهد شد. سهامداران کنونی به ازای هر سهم ۵۴,۲۰ دلار دریافت خواهند کرد.
شرکت توییتر در سال ۲۰۰۴ تأسیس شد و سال ۲۰۲۱ را با ۵ میلیارد دلار درآمد و ۲۱۷ میلیون کاربر روزانه از سرتاسر جهان، به پایان رساند.
ایلان ماسک گفته که مالکیت توییتر به او این آزادی را خواهد داد تا تغییراتی که می‌خواهد اجرا کند.
او در حساب کاربری خود در نوشت:
«آزادی بیان بستر یک دموکراسی کارآمد است و توییتر میدان شهر دیجیتالی است که در آن موضوعات حیاتی برای آینده بشریت مورد بحث قرار می گیرد. من همچنین می‌خواهم توییتر را با ویژگی‌های جدید، متن‌باز کردن الگوریتم‌ها برای افزایش اعتماد، شکست دادن ربات‌های هرزنامه و احراز هویت همه انسان‌ها، بهتر از همیشه کنم. توییتر پتانسیل فوق‌العاده‌ای دارد - من مشتاقانه منتظر همکاری با شرکت و جامعه کاربران برای باز کردن آن هستم.»
🚀💫♥️ Yesss!!! ♥️💫🚀 pic.twitter.com/0T9HzUHuh6
-- Elon Musk (@elonmusk) April 25, 2022
برت تیلور، رئیس هیئت مدیره توییتر، در این‌رابطه گفت که پیشنهاد ماسک را به طور کامل ارزیابی کرده است و این «بهترین مسیر» برای سهامداران توییتر است.
سرنوشت مبهم توییتر
هنوز مشخص نیست چه کسی سکان هدایت توییتر را از این‌پس بر عهده خواهد داشت. توییتر در حال حاضر توسط پاراگ آگراوال هدایت می‌شود که نوامبر گذشته جانشین جک دورسی، از بنیانگذاران و مدیرعامل سابق این شبکه اجتماعی شد.
جک دورسی هم به‌رغم این‌که پیش‌تر اعلام کرده بود معتقد است توییتر باید یک «کالای عمومی» باشد، درباره مالکیت ماسک بر توییتر گفته : «ایلان راه حل منحصر به فردی است که من به آن اعتماد دارم».
مواضع ماسک در مورد آزادی بیان و نحوه نظارت بر این سایت، او را در تضاد با رهبری فعلی توییتر قرار می‌دهد و سوال‌های زیادی را در مورد این‌که او چگونه تغییرات مورد نظر خود را اعمال خواهد کرد و تأثیر این تغییرات بر ساختار اجرایی فعلی توییتر برانگیخته است.
طبق گزارش خبرگزاری رویترز ماسک در سند پیشنهادی خود به هئیت مدیره، گفته که به مدیریت کنونی اعتماد ندارد.
پاراگ آگراوال روز دوشنبه به کارمندانش گفته که آینده توییتر نامشخص است و «پس از بسته شدن این معامله، ما نمی دانیم پلتفرم به کدام سمت خواهد رفت.»
وجه دیگر معامله توییتر، سرنوشت کارمندان و کارکنان آن است. روزنامه واشنگتن‌پست بر مبنای اطلاعاتی که به‌دست آورده نوشت که کارمندان توییتر به‌شدت نگران امنیت شغلی و تبعات خصوصی‌شدن توییترند.
کارمندان از آگراوال پرسیده‌اند که چرا به ماسک «اعتماد» می‌کند و چگونه «مسئولیت» و در کلام دیگر خدایی توییتر به او سپرده شده در حالی که توییتر به عنوان یک شرکت خصوصی، هیئت مدیره‌ای نخواهد داشت. گفته می‌شود مدیران ضمانت‌هایی ارائه کرده‌اند اما پاسخ‌های مستقیم کمی داده‌اند و گفته‌اند که تا زمانی که معامله طی سه تا شش ماه به پایان برسد، تجارت به روال معمول ادامه خواهد داشت.
برخی از گزارش‌ها نیز حاکی از مقاومت زیادی بر سر مالکیت بالقوه ایلان ماسک بر توییتر اند. مالکیتی که یک پلتفرم رسانه‌ای اجتماعی دیگر را در دستان یک مرد بسیار ثروتمند تثبیت خواهد کرد.
استقبال محافظه‌کاران آمریکا از مالکیت ماسک بر توییتر و هشدار فعالان حقوق بشر: «آزادی بیان» برای چه کسی؟
تصاحب توییتر از سوی میلیاردری که مواضع نزدیکی با مواضع جمهوری‌خواهان ایالات متحده آمریکا دارد و با توجه به ثروتش قدرت و نفوذی بیش از پیش خواهد داشت، با واکنش جناح‌های سیاسی و همچنین فعالان حقوق بشر همراه شده است.
توییتر تاکنون به خاطر اعمال کنترل بر محتوی و تلاش برای تنظیم و حذف اطلاعات نادرست، با فشارهای فزاینده از سوی سیاستمداران و صاحبان قدرت روبرو بود.
سال گذشته میلادی در یکی از برجسته‌ترین حرکت‌های خود، این شبکه اجتماعی حساب دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق ایالات متحده را که شاید قدرتمندترین کاربر آن بود، با اشاره به خطر «تحریک خشونت» مسدود کرد. اقدامی که در همان زمان از سوی ایلان ماسک «نقض آزادی بیان» خوانده شد.
ایلان ماسک که به درگیری با خبرنگاران و ساکت‌کردن منتقدانش مشهور است و دست‌کم در جایگاه یک میلیاردر با «آزادی بیان» زاویه داشته است، بابیش از ۸۰ میلیون دنبال‌کننده در توییتر، خود سابقه بحث برانگیزی در این پلتفرم دارد. تنها در یک مورد که در سال ۲۰۱۸ اتفاق افتاد، تنظیم‌کنندگان و ناظران مالی در ایالات متحده او را متهم کردند که از طریق توییت‌هایش سرمایه‌گذاران تسلا را گمراه کرده است. این اتهام با تسویه حساب ۴۰ میلیون‌دلاری حل شد.
او ساعاتی پیش از اعلام توافق نوشت: «امیدوارم بدترین منتقدان من در توییتر باقی بمانند، زیرا آزادی بیان به این معناست.»
با این‌حال به‌نظر می‌رسد نگرانی‌ها بر سر مسئله «آزادی بیان»ی که منحصر به افراد قدرتمند و صاحب امتیاز نباشد و نقش پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی در تنظیم جریان اطلاعات بر سر جای خود باقی‌ست.
روز دوشنبه انتشار اخبار مربوط به قرار گرفتن او در مقام مالکیت توییتر از سوی محافظه‌کاران و راست‌گرایان در ایالات متحده با استقبال مواجه شد. بسیاری از آن‌ها به چشم‌انداز توییتری که مقررات کمتری برای منع اطلاعات نادرست و نفرت‌پراکنی داشته باشد، امید دارند. کنفرانس جمهوری خواهان مجلس نمایندگان در نخستین واکنش خود از ماسک خواست تا حساب کاربری دونالد ترامپ را که پس از شورش ۶ ژانویه در کپیتول به طور نامحدود به حالت تعلیق درآمده، بازگرداند. رئیس جمهوری سابق ایالات متحده اما بازگشت به توییتر را رد کرد و گفته می‌خواهد در «حقیقت» بماند.
ران دیسانتیس، فرماندار فلوریدا که یک جمهوری‌خواه برجسته و نامزد احتمالی ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ است که پیشنهاد ماسک برای خرید توییتر «این چشم‌انداز را ایجاد می‌کند که این پلتفرم مکانی باشد که آزادی بیان بتواند رشد کند، نه ابزاری باشد برای روایتگری».
جیم جردن، نماینده جمهوری‌خواه کنگره و از متحدان سرسخت ترامپ نیز در واکنش به این خبر در توییتی نوشت: «آزادی بیان در حال بازگشت است».
کاخ سفید هم درباره قدرت رسانه‌های اجتماعی «نگرانی» خود را ابراز کرده است. جن ساکی، سخنگوی مطبوعاتی دولت ایالات متحده گفته که در مورد یک معامله خاص صحبت نمی‌کند اما «صرف‌نظر از این‌که چه کسی مالک یا اداره کننده توییتر است، رئیس‌جمهور مدت‌هاست نگران قدرت پلتفرم‌های بزرگ رسانه‌های اجتماعی ست و معتقد است که پلتفرم‌های فناوری باید در قبال آسیب‌هایی که ایجاد می‌کنند، پاسخگو باشند»، از جمله از طریق تلاش‌های قانونی برای نیاز به شفافیت بیشتر.
همزمان انجمن ملی برای پیشرفت رنگین پوستان (NAACP)، که یک گروه مدافع حقوق مدنی در ایالات متحده به‌شمار می‌رود ضمن ابراز نگرانی از گسترش سخنان نفرت‌‌انگیز و اطلاعات نادرست، اعلام کرد: «آقای ماسک، آزادی بیان فوق العاده است، سخنان نفرت انگیز غیرقابل قبول است. اطلاعات نادرست، اطلاعات دست‌کاری‌شده و سخنان نفرت‌محور در توییتر جایی ندارند.»
این گروه همچنین نسبت به اجازه دادن به ترامپ برای بازگشت به توییتر و فراهم کردن بستر دروغگویی در این پلتفرم هشدار داد و گفت:
«حفاظت از دموکراسی ما از اهمیت بالایی برخوردار است، به ویژه با نزدیک‌شدن به انتخابات میان‌دوره‌ای. آقای ماسک: زندگی‌ها در خطر است و دموکراسی آمریکایی نیز در خطر است.»
مایکل کلینمن، مدیر فناوری و حقوق بشر عفو بین‌الملل در ایالات متحده هم ضمن ابراز نگرانی اعلام کرد:
صرف نظر از مالکیت، «توییتر مسئولیت حفاظت از حقوق بشر، از جمله حقوق زندگی عاری از تبعیض و خشونت و آزادی بیان و عقیده را بر عهده دارد. مسئولیتی که آن‌ها تا همین‌جا هم در آن اغلب شکست خورده‌اند».
او افزود:
ما نگران هرگونه اقدامی هستیم که توییتر ممکن است برای از بین بردن اجرای سیاست‌ها و مکانیسم‌های طراحی شده برای محافظت از کاربران انجام دهد. آخرین چیزی که ما به آن نیاز داریم توییتری‌ست که عمداً چشمان خود را روی سخنان خشونت‌آمیز و توهین‌آمیز علیه کاربران ببندد، به ویژه آن‌هایی که بیش از همه تحت تأثیر قرار می‌گیرند، از جمله زنان، افراد غیرباینری و دیگران.
بسیاری از دموکرات‌های ایالات متحده هم از ثروت ماسک و سهولت ظاهری او برای خرج کردن ۴۴ میلیارد دلار برای خرید یک پلتفرم رسانه‌ای اجتماعی انتقاد کردند و برخی نیز خواستار مالیات بیشتر بر میلیاردرها شدند.
