آسیه توحیدنژاد، انصاف نیوز: تصورتان از خانم جلسهای ها و دیدگاههایشان دور از جمع جلساتی که برگزار میکنند و بدون میکروفون چیست؟ باورهای سیاسی و اجتماعی یا دید خانم جلسهایها به تغییرات این سالها چگونه است؟ در جلسات مذهبی زنانهی محلات چه بحث و گفتوگوهایی شکل میگیرد؟ آیا محتوای این جلسات از یک دههی پیش تا به حال تغییری کرده است؟ اصلا کسی اعتراض یا مخالفتی به آن محتوا دارد؟ در مراسم خانم جلسهایهایی که پاکتهای چند میلیونی دریافت میکنند چه میگذرد و معیار این قیمتگذاری چیست؟
اینگونه جلسات منظم زنانه که معمولا به صورت هفتگی یا ماهانه در کوچههای شهر برگزار میشود میتواند تصویری برای کنکاش در زیست این گروه از زنان جامعهی ما باشد. انصاف نیوز برای پاسخ به آن سوالها و برداشت کوتاهی از این تصویر با دو خانم جلسهای مصاحبه کرده است اما اینبار نه با تمرکز بر حقوقهای نجومی بخشی از همصنفیهایشان.
اسامی مستعار هستند.
ارقام بالای دستمزد خانم جلسهای مانع برگزاری این جلسات است
خانم فرامرزی، ۵۵ ساله، ساکن یکی از مناطق متوسط تهران
خانم فرامرزی حدود ۱۵ سالی میشود که مداح اهل بیت و خانم جلسهایست. چادر و لباسش خیلی نو نبودند اما تمیزی و اتوکشیده بودنشان چشمگیر بود؛ در عین سادگی ترکیب رنگهای روشن قشنگی هم داشتند. اینطور به نظر میآمد به یک مجلس مذهبی شادی دعوت است.
گفتوگویمان با وجه مالی شغل او شروع شد. در صنف خانم فرامرزی واژهی «پاکت» جایگزین مرسوم وجه نقد است. او هیچ عایدی مالیای از این شغل نداشت و این تصمیمی بود که از ابتدای ورودش به این شغل گرفته است: من از اول نیتم این بوده که پاکتی دریافت نکنم. دوستان دیگرم هستند که پاکت دریافت میکنند اما نرخ هم تعیین نمیکنند. کارشان هم به نظر من اشکالی ندارد. آقامون همون اوایل به من گفتن که راضی نیستن با اسم اهل بیت حتی یک ریال به خانهمان بیاید. شاید شده با اصرار زیاد به من پاکتی داده باشند من اون رو مستقیم به مستحق و نیازمندش کمک کردهام.
خانم فرامرزی اینطور ادامه داد: اون نرخهای بالایی که شما شنیدید بیشتر برای آقایونه. البته خانمهایی هم هستن که وقتی پاکت کمی میگیرن ناراحت میشن. میگن که خب بلاخره ما یکی، دو ساعت زحمت کشیدیم. این از نظر من درست نیست.
او دلیل نادرست بودن این رفتار را از این جهت میدانست که مهم ذکر نام اهل بیت در خانههاست و ارقام بالا برای برپایی چنین مراسمهایی مانعند. خانم فرامرزی میگفت خودش به دلیل عشق به اهل بیت با وجود خانهکوچک و مستاجر بودن حتی با تعداد کم هم که شده هر سال در خانهاش مراسمی دارد.
میگفتند فلان خانم جلسهای اول محله را میبیند بعد دستمزد تعیین میکند
مرا به مراسم امسال محرم در خانهاش دعوت میکند و حرفش را اینطور ادامه میدهد: جوانتر که بودم دوست داشتم مداحهای خوشصدایی که میدیدم رو برای مراسمم دعوت کنم. این جریان که به شما میگم تقریبا مال بیست سال پیشه. یه خانم خوشصدایی رو دیدم که دلم میخواست ایشونو دعوت کنم. زنگ که زدم گفتن این خانم محله رو نگاه میکنه بعد قیمت تعیین میکنه. اون زمان به من گفتن اگر بالای منطقه پنج باشد به ازای ده شب ۷۰۰ هزار تومان پول دریافت میکنه. برای ۲۰ سال پیش خیلی بود. مناطق پایینتر پاکت کمتری دریافت میکردن. من خیلی از این حرف ناراحت شدم.
از نرخ های جدید متوسط میگفت: مثلا کسانی مثل من که خیلی برنامه نمیروند از ۴۰۰، ۵۰۰ تومان هستند. کسانی که معروف تر هستند پاکتهای میلیونی دریافت میکنند مثلا دخترم میگفت فلانی برای یک شب پاکت سه میلیونی میگیرد. من اگر خودم مداح نبودم و میخواستم مراسمی برای اهل بیت اجرا کنم با همین وضعیت ۳میلیون را از کجا باید جور میکردم؟! یکبار با یکی از همین خانمها حرف زدم گفتن که بخشی از این پول را هم به نیازمند میدهند. خب این هم از نظر من درست نیست.
به نوعی همین قیمتهای بالا باعث شده بود که خانم فرامرزی چهار سال و نیم مشغول یادگیری این حرفه شود و کارت مداحی بگیرد: فکر کردم که خب من اگر نداشته باشم و نتوانم این جلسات را برگزار کنم چه باید کنم؟!
خانم فرامرزی میگفت هنوز هم به صورت دورهای کلاسهایی برای دانشآموختگان میگذارند که او و دوستانش فقط در تعدادی از آنها شرکت میکنند. سایر کلاسها برای خانمهاییست که در سطوح بالاتری میخواهند فعالیت کنند: یکسریها هستن مدرک استادی میگیرند؛ شاگرد قبول میکنند و مداحی را گسترش میدهند ولی ما نیازمون در حد اجرای همین برنامههامونه.
«حضور جوانها در جلسات مذهبی بعد از اغتشاشات کمتر شد»
به همراه دوستانش در تدارک مراسم محرم بودند و امیدوار بود که رونق مجلسشان مانند سالهای قبل کرونا باشد.خانم فرامرزی میگفت استقبال مردم محلهی آنها بعد از کرونا دوباره به روال سابق بازگشته است. شاهد مثالش هم شلوغی دو مراسمی بود که برای تولد امام رضا رفته بود و یا درخواستهای متعددی که برای مراسم محرم از همین حالا دریافت میکرد. خانم فرامرزی گفت: البته کاهش استقبال مردم رو دیدیم اما سعی میکنیم تبلیغ کنیم و اسم ائمه در خانهها باشد.
از توضیحات خانم فرامرزی اینطور برداشت میشد که شاهد کاهش استقبال مردم بوده ولی کرونا را نمیتوان دلیل آن دانست چرا که پیش از آن نیز این کاهش اتفاق افتاده است.
به صورت خاص راجع به استقبال جوانان پرسیدم :حضور جوونا بعد از اتفاقاتی که در کشورمون میافته مثلا این اغتشاشات کمتر میشه. قبلا تو این مراسمها جوون زیاد داشتیم الآن یه مقدار کمتر شده.
حرفش را اینطور ادامه داد: انشاالله تصمیم داریم خودمون این رو جبران کنیم چون ما با سیاست کاری نداریم. ما فقط میخوایم ترویج دین و قرآن کنیم و مراسم اهل بیت را داشته باشیم.
در پایان مجلسمان برای همه دعا میکنیم نه شخص یا اشخاص خاصی
از او راجع به ابعاد سیاسیای که دورههای آموزشیشان داشته است پرسیدم :" اصلا بعد سیاسی نداشت."
خبرنگار: بخش پایانی مراسم که شکل مجلس وعظ است و سخنرانی؛ در آنجا چطور؟
خانم فرامرزی: ما سعی میکنیم سخنرانیمون بیشتر راجع به اهل بیت و قرآن باشد. به سیاست کاری نداریم.
به او گفتم شنیدهام بعضی از خانمها از دعا برای افراد خاصی در پایان مراسمهای مذهبی ناراحت میشوند. شما چنین تجربهای داشتهاید؟
قدری معذب شد و گفت: این سوال شما دقیقا بحثی بود که با آقامون داشتیم برای اینکه اصلا با شما صحبت کنم یا نه. ما در مجلسمان جمعی دعا میکنیم نه برای شخص خاصی. شاید خانمی مریض باشد به صورت خاص در جمع خودیمان دعا میکنیم و صلوات میفرستیم ولی اینکه بخواهیم وارد سیاست شویم و دونه دونه برای افراد دعا کنیم؛ نه، اینطور نیست. بچههای خود منم اینجورن؛ روی این موضوع حساسیت دارن. اگر بخوام چنین کاری کنم بچههای خود من زده میشوند.
از او پرسیدم تا به حال کسی به همین دلیل به او تذکر داده است که چرا چنین کاری نمیکند؟
خانم فرامرزی از پاسخ طفره میرفت و واهمه داشت اما بین حرفهایش به یک مثال رسید: ولادت آقا امام رضا بود که یک عده(نزدیک به مسجد محله) به مراسم ما اضافه شده بودند و به ما خرده گرفتند که چرا شما برای فلان مسئول دعا نکردید؟! ما گفتیم کسانی را که برای دین و وطنمان زحمت میکشند به صورت جمعی دعا میکنیم ولی چون شما گفتید به خواستهی این خواهرمان برای ایشان هم صلواتی بفرستید.
کسانی که سران کشور ما هستند دین ما را نیاوردهاند
از او پرسیدم نظرش در این مورد چیست که بعضیها میگویند «مردم دینگریز شدهاند و به همین دلیل استقبال از چنین مراسمهایی هم کمتر شده است».
خانم فرامرزی اینطور پاسخ داد: خب این بستگی به رفتار من هم دارد. علاوه بر این من به بچههای خودم هم میگویم کسانی که الآن سران کشور ما هستند و مثلا دولت را تشکیل دادهاند؛ اینها دین ما را نیاوردهاند. ما دینمان را از قبل داشتهایم. اینها را باید از هم جدا کنیم.
زمانی که انقلاب شد من ده ساله بودم. در آن ده سال من از خانوادهام دینم را گرفتهام یا از تلاش خودم چیزی حاصل شده. من اینجوری دین دستگیرم شده. کاری به ،خیلی ببخشید، روحانیون و کسانی که الآن در راس کار هستند ندارم.
سوال بعدیام در این مورد بود که اتفاقات حاشیهای این مراسمها چگونهاند؟ خانم فرامرزی: معرفی ازدواج هست. دوستانمون قرضالحسنه دارند و کمک میکنند. ما خودمان هم بررسی میکنیم و افراد را به خیریه معرفی میکنیم.
قبلتر مقداری پول در خود مجلس جمع میشد ولی الان اونقدری جمع نمیشه. پولامون بیارزشه و مبلغش به گرونی الان چیزی نمیشه.