«علی خامنه‌ای» چند ساعت پیش از آغاز دور دوم رای‌گیری انتخابات ریاست جمهوری که به دلیل مرگ «ابراهیم رئیسی» به طور زودهنگام برگزار می‌شود، پیامی غیرمنتظره به «ولادیمیر پوتین»، رییس جمهوری روسیه درباره تغییر دولت در ایران داد
فرامرز داور - ایران وایر
پیام علی خامنه‌ای به ولادیمیر پوتین چند ساعت پیش از شروع رای‌گیری دور دوم انتخابات غیرمنتظره توسط «محمد مخبر دزفولی»، کفیل ریاست جمهوری ایران به صورت شفاهی به رییس جمهوری روسیه داده شد.
مخبر که برای شرکت در نشست رهبران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به قزاقستان سفر کرده بود، در دیدار دوجانبه با پوتین گفت: «قبل از هرچیز سلام مقام معظم رهبری به شما و تشکر از پی‌گیری‌های مسایل فی‌مابین و حضور هیاتی که فرستاده بودید در تشییع جنازه رییس جمهوری شهیدمان را ابلاغ می‌کنم و این نکته را ایشان فرمودند که به شما عرض کنم که مسایل فی‌مابین ما و روسیه، مسایل عمیق و غیرقابل تغییری هستند و با تغییر دولت‌ها هم تغییر نخواهند کرد.»
تصاویر و ویدیوی انتقال پیام غیرمتعارف خامنه‌ای به پوتین در رسانه‌های حکومتی ایران منتشر شده‌اند. ارسال این پیام در آستانه دور دوم رای‌گیری انتخابات ریاست جمهوری، علامتی از تلاش رهبر جمهوری اسلامی برای رفع نگرانی پوتین بابت احتمال تغییر سیاست سال‌های اخیر حکومت ایران در نزدیکی مشابه با وابستگی به روسیه است.
پس از مرگ رئیسی، روسیه به طور ناگهانی اعلام کرد تایید پیش‌نویس «توافق‌نامه همکاری جامع» دو کشور را تعلیق کرده است.
«ضمیر کابلوف»، از دیپلمات‌های ارشد فارسی زبان روسیه و نماینده ویژه پوتین در امور افغانستان گفت توافق همکاری‌های جامع ایران و روسیه به دلیل مشکلاتی که شرکای ایرانی دارند، موقتا تعلیق شده اما این تعلیق با رویدادهای اخیر، یعنی مرگ رئیسی مرتبط نیست و تصمیم راهبردی رهبران دو کشور است.
پیش‌نویس این توافق در اواخر دوره ریاست جمهوری «حسن روحانی» آماده شده بود اما مذاکره بر سر جزییات آن در سه سال اخیر در زمان ریاست جمهوری رئیسی انجام می‌شد.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
پس از جنجال‌هایی که در داخل ایران بر سر اعلام تعلیق تصویب این قرارداد از سوی روسیه به وجود آمدند، «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه این کشور گفت دو کشور پس از این که تهران برخی موارد اداری را برطرف کند، می‌توانند توافق جامع را امضا کنند.
«دمیتری پسکوف»، سخن‌گوی کاخ کرملین و فرد نزدیک به پوتین هم که در دو سفر آخر او به تهران همراهش بود، گفت مسکو و تهران توافق‌نامه همکاری جامع دوجانبه را همچنان پی‌گیری می‌کنند، اگرچه ممکن است زمان‌بندی برخی رویدادها تغییر کند.
او گفت روسیه قصد دارد روابطش را با ایران توسعه دهد.
در جریان اظهارنظرهای انتخاباتی، از وابسته شدن ایران به روسیه و چین، خصوصا از کمک تسلیحاتی به پوتین در تجاوز نظامی به اوکراین انتقاد شده بود و برخی از سیاست‌مداران پیشین جمهوری اسلامی، از جمله «محمدجواد ظریف»، وزیر سابق امور خارجه روش کنونی را نامناسب خوانده بودند.
ظریف گفته بود روسیه مطلع است که جمهوری اسلامی انتخاب دیگری ندارد و بابت همین وضعیتی که ایران در آن قرار گرفته است، سیاست‌های خود را به تهران تحمیل می‌کند.
او سه سال قبل در یک فایل صوتی لو رفته، به تندی از سیاست‌های روسیه در برابر ایران انتقاد کرده و تلویحا گفته بود مسکو «قاسم سلیمانی»، فرمانده کشته شده نیروی «قدس»، شعبه برون مرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به حضور در جنگ سوریه کشانده و همچنین تمایلی به رفع تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران ندارد.
رئیسی در دوره ریاست جمهوری سه ساله‌اش، دو بار به خواست خود در سفر به مسکو با پوتین ملاقات کرد، یک بار در تهران میزبان او شد و یک بار هم در ازبکستان به دیدارش رفت.
هرچند که او و وزیر خارجه‌اش، «حسین امیرعبداللهیان»، تمایل آشکاری به روسیه و علاقه واضحی به رهبری پوتین داشتند اما سیاست نزدیکی جمهوری اسلامی به مسکو از موضوعاتی است که دفتر خامنه‌ای آن را پی‌گیری می‌کند و اجازه دخالت دولت در کلیات آن را نمی‌دهد.
درست به همین دلیل است که ظریف که از منتقدان رویکرد کنونی جمهوری اسلامی ایران در برابر روسیه است، خود در دوره وزارتش، بیشترین سفر خارجی خود را به روسیه انجام داد و با وجود انتقادی که به ماهیت کنونی این رابطه دارد، بیش از ۳۲ بار عازم این کشور شد؛ یعنی تقریبا هر سه ماه یک بار.
در یکی از سفرها که در زمان شیوع کرونا انجام شد، ظریف حامل پیام حسن روحانی بود اما پوتین حاضر به ملاقات با او نشد و وزیر وقت امور خارجه به صورت تلفنی از داخل روسیه با پوتین صحبت کرد و پیام رییس جمهوری ایران را به او داد.
روابط ایران و روسیه از آن زمان با دادن پهپادهای انتحاری جمهوری اسلامی به مسکو و استفاده از آن در جنگ علیه اوکراین وارد مرحله‌ای شد که تاکنون در تاریخ ایران سابقه نداشته است.
خامنه‌ای با این تصمیم عملا ایران را شریک تجاوز نظامی روسیه به اوکراین کرد که به غیر از تبعات حقوقی آن در آینده، تا همین جا باعث تحریم‌های متعددی از سوی اتحادیه اروپا و ایالات متحده شده است.
دولت‌های اروپایی می‌گویند این اقدام، نقض قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت هم محسوب می‌شود که تحریم‌های این شورا علیه جمهوری اسلامی را تعلیق کرده است اما احتمال بازگشت آن در مهر ۱۴۰۴ وجود دارد.
با پیام شفاهی خامنه‌ای به پوتین، اینک مشخص است که رهبر روسیه از احتمال تغییر سیاست جمهوری اسلامی در برابر مسکو حساسیت نشان داده و خامنه‌ای تلاش کرده است او را راضی کند که هیچ تغییری در این سیاست‌ها رخ نخواهد داد.
از نظر زمانی، ارسال این پیام چند ساعت پیش از دور دوم رای‌گیری انتخابات ریاست جمهوری که در آن خصوصا کمپین انتخاباتی «مسعود پزشکیان» این پیام را به رای دهندگان می‌داد که برای روابط خارجی ایران مهم است چه کسی رییس جمهوری باشد، جالب توجه است.
خامنه‌ای به طور مستقیم به طرف روسی خود و البته جامعه جهانی مجددا این پیام را داده که اختیار امور کشور در دست او است و رییس جمهوری در این زمینه مجری سیاست‌های رهبری است.
این پیام همزمان با ایامی داده شده که «علی‌اکبر ولایتی»، مشاور امور بین‌الملل خامنه‌ای که مسوول اصلی در بیت رهبری برای ارتباط با روسیه بوده است، از وضعیت جسمانی مساعدی برخوردار نیست و احتمالا تبادل پیام با کرملین به واسطه او انجام نمی‌شود.
با وجود این که روسیه به آرایش قدرت در جمهوری اسلامی و اختیارات مطلق خامنه‌ای اشراف کامل دارد، او یک بار دیگر این پیام را نه فقط به روسیه که به داخل ایران و سایر قدرت‌های جهانی مخابره کرده که رییس جمهوری این کشور از نظر تشریفاتی این عنوان را در اختیار دارد و قدرت اصلی همچون ۳۵ سال گذشته، در دست رهبر ۸۵ ساله است.
