این عبارات خشن درحالی بیان می‌شود که اخبار مربوط به کشتن زنان به دست مردان نزدیکشان در ایران، سر به فلک می‌زند.

یکی از هولناک‌ترین زن‌کشی‌ها با الگوی مورد اشاره آقای اسلامی، در سال ۱۳۹۹ رخ داد. «رومینا اشرفی»، دختر ۱۳ ساله اهل روستای لمیر از توابع تالش در استان گیلان، در خواب با ضربه داس پدر بر گردنش کشته شد.

قتل «غزل (مونا) حیدری» در اهواز به دست همسر و برادر همسرش نیز، یکی دیگر از زن‌کشی سال‌های اخیر است که افکار عمومی را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داد، به‌ویژه وقتی تصویر هولناک سر بریده او در دست همسرش در خیابان منتشر شد. با‌این‌حال عده‌ای در مقام دفاع از اظهارات آیسان اسلامی هستند.

خشونت علیه زنان عادی‌سازی شده است

«سمانه سوادی»، کنشگر برابری جنسیتی و حقوق‌دان ساکن برایتون، در همین زمینه به خشونت نهادینه و عادی‌سازی شده علیه زنان اشاره می‌کند که حتی گاه قانونی هم شده است: «مطابق قانون اگر مردی همسرش را با مرد دیگری در بستر ببیند، حق سلب حیات از هر دو را دارد. بنابراین هم به پشتوانه قانون و هم به‌دلایل عرفی، به‌قدری چنین ادبیاتی عادی‌سازی شده که جامعه در بسیاری از موارد انواع خشونت‌هایی که علیه زنان اعمال می‌شود را نمی‌بینند و یا گاهی کوچک شمرده می‌شوند.»

این کنشگر برابری جنسیتی، واکنش‌های حمایتی از آیسان اسلامی را در نتیجه همین کوچک شمردن و عادی دانستن چنین ادبیاتی می‌داند: «‌می‌گویند حالا یک چیزی گفته، یک حرفی زده، در‌حالی‌که متوجه نیستند وقتی که یک زن‌کشی اتفاق می‌افتد یا قتل مبتنی‌بر خشونت ناموسی رخ می‌دهد، یک اتفاق یکباره و ناگهانی که در خلا رخ داده نیست، بلکه خشونتی ناشی از همین عادی‌سازی‌هاست. همین جوک‌ها و شوخی‌ها و به فضای خصوصی رانده شدن خشونت علیه زنان است. همین امر موجب می‌شود که مردی در حریم خانه سر همسرش را ببرد و آن را به خیابان بیاورد و بچرخاند، تا آبروی از دست رفته خود را پس بگیرد.»

سمانه سوادی، ادبیات آیسان اسلامی در این ویدیو را به‌مثابه یک آینه در برابر جامعه می‌داند: «می‌گویند این کلا شوخ است، کلا این‌طوری حرف می‌زند، چیزی در دلش نیست، کارهای خوبی هم کرده. میزان رواداری جامعه با این آدم‌ها هم نشان می‌دهد که جامعه چقدر در برابر خشونت عریان علیه زنان مماشات می‌کند. درست شبیه روابط پر خشونت میان زن و شوهرهایی است که خود زن مورد خشونت واقع شده می‌گوید حالا شده و اشکالی ندارد، لابد من هم یک کاری کردم.»

به باور خانم سوادی، انتشار چنین ویدیوهایی فرصتی است برای پژوهشگران و جامعه‌شناسان برای اینکه «دقیق ببینند در جامعه چه اتفاقی دارد می‌افتد و برنامه‌ریزی کنند تا درباره خشونت علیه زنان بیشتر و بیشتر حرف بزنند. ما باید درباره این بیشتر صحبت کنیم که هیچ نوع خشونتی علیه هیچ زنی و با هیچ دلیلی پذیرفتنی نیست، حتی اگر زنی تن‌فروشی کرده، اگر کسی دوست پسر دارد، لباسی که دوست داشته پوشیده، گناه‌تراشی برای زنان محکوم است. نهایتش این است که اگر زنی در نظر شما رفتاری دارد که پسندیده نیست، از کنارش بگذرید یا از زندگی خود کنارش بگذارید.»

اثر ادبیات مردسالار بر هیجان نوجوانی

«الهه وفایی»، روان‌درمانگر، در خصوص تاثیری که ادبیات جنسیت‌زده و پر از خشونت افرادی همچون آیسان اسلامی بر مخاطبان نوجوان دارد، به ایران‌وایر می‌گوید: «وقتی درباره نوجوانان صحبت می‌کنیم، باید توجه داشته باشیم که تضادورزی با محیط پیرامون، یکی از ویژگی‌های اصلی دوران نوجوانی و گذار از کودکی به بزرگسالی است. حتی تا اندازه‌ای هم برای هویت‌یابی نوجوان ضرورت دارد. افرادی مثل معلم و پدر و مادر وظیفه دارند که بستری مناسب فراهم کنند تا او در موقعیت‌های مختلف بتواند به‌صورت عملی تضادورزی را تمرین کند. اتفاقی که در ارتباط با نوجوان ایرانی نمی‌افتد، چون سیستم سنتی موجود اجازه نمی‌دهد چنین پروسه‌ای طی شود. در نتیجه، سیستم کنترل مبتنی‌بر پند و اندرز بر یک فضای امن و راحت برای فرد در حال گذار از کودکی به نوجوانی می‌چربد.»

به گفته این روان‌درمانگر، وقتی همدستی با سانسورهای گسترده حکومت با سیستم سنتی تربیتی خانواده اتفاق می‌افتد، اعتماد نوجوان به افرادی که در جایگاه معلم و راهنما قرار می‌گیرند از میان می‌رود: «به این معنا که اگر از افکار، امیال یا اعمالشان حرف بزنند، ممکن است برای آن‌ها عقوبتی سرشار از بدرفتاری داشته باشد. نوجوانان به همین سبب معمولا کسانی را به‌عنوان الگو می‌پذیرند که با اصول بزرگسالان در جنگ آشکارند هم در سبک زندگی، در پوشش و هم در ادبیات؛ بنابراین نوجوانی که جذب افرادی مثل آیسان اسلامی می‌شود، صرفا جذب ادبیات او نمی‌شود. جذب سبک زندگی رویایی می‌شود که برای نوجوان ممنوعه است و از او می‌بیند.»

به گفته الهه وفایی، تکرار مکرر ادبیات خشونت‌آمیز و جنسیت زده آن را عادی‌سازی می‌کند: «ما اغلب محتوا تولید می‌کنیم برای پدرها و مادرها و معلم‌ها که حتما هم کار لازم و واجب و مهمی است، اما ما به‌عنوان فعالان این حوزه چقدر استفاده می‌کنیم از فضای آنلاین برای ارتباط مستقیم با خود این نوجوان‌ها؟ حلقه مفقوده تلاشی که فعالان برابری جنسیتی می‌کنند، همین‌جاست و موجب می‌شود به گروه هدف نوجوان نرسد. فضای امن و قابل اعتماد با خود نوجوانان را باید بسازیم آن‌وقت دیگر نگران تاثیر این ادبیات بر هویت و طرز فکر آن‌ها نخواهیم بود.»

چرا فالوش می‌کنی؟

«آسیه امینی»، تحلیلگر اجتماعی، در گفت‌گو با ایران‌وایر ضمن تاکید بر اینکه «به نظر می‌رسد محتوای تولید شده در شبکه‌های اجتماعی هر‌چقدر سکسیستی‌تر، رکیک‌تر و جنسیت‌زده‌تر باشد، دنبال‌کنندگان بیشتری دارد»، می‌گوید: «من خیلی اتفاقی و تصادفی مدتی قبل با صفحه این آقا آشنا شدم. متوجه شدم که پیش‌تر محتوای تولید شده توسط او کمتر جنسیت‌زده و بیشتر حاوی کلماتی که به "لوطی‌مسلکان" منتسب هستند نزدیک بود. در گذشته مدام درباره آدم‌های فقیر حرف می‌زد، حتی در دوران "زن، زندگی، آزادی" به موتورسوارها توصیه کرده بود حواسشان به زنان توی خیابان باشد و آن‌ها را نزنند، اما از یک جایی به بعد انگار متوجه شده که محتواهای جنسی و جنسیت‌زده لایک و کامنت و توجه بیشتری می‌گیرند. در ویدیوهایی اخیر ایشان اگر آلت جنسی را از صحبت‌هایشان حذف کنید، فقط بازوهای ساخته شده‌اش باقی می‌ماند و بس.»

به باور آسیه امینی، گاهی مخاطبان هستند که مسیر حرکت اینفلوئنسرها را تعیین می‌کنند: «همان‌طور که بعد از واکنش‌ کاربران شبکه اجتماعی، آیسان اسلامی تصمیم گرفت ویدیویی تهیه کند و در آن به‌اصطلاح عذرخواهی کند و برای اظهارات سراسر خشونت و زن‌ستیزانه خود، توجیهاتی از قبیل مست بودن، عصبانی بودن یا حتی کژفهمی صحبت‌های زن جوان مخاطب خود بیاورد به همین شیوه هم او متوجه شده که ادبیات زن‌ستیز و جنسیت زده از سوی شمار زیادی از مخاطبانش مورد قبول است و برایش لایک و بازدید و طبعا درآمد به‌دنبال دارد.»

این تحلیلگر مسائل اجتماعی با اشاره به افزایش دنبال‌کنندگان آیسان اسلامی پس از انتشار این ویدیو می‌گوید: « به‌خاطر دارید وقتی ویدیو لحظات خصوصی "زر امیرابراهیمی" در ایران در فضای عمومی تکثیر شد، چه عطش و رقابتی برای دیدن آن ویدیو در میان مردم بود؟ بعد از انتشار ویدیو آیسان هم دقیقا همین اتفاق افتاد. کنجکاوی در گرفته برای دیدن و البته این خاص جامعه ایران نیست. در تمام جهان یک کنجکاوی عمومی وجود دارد نسبت به مسایل جنسی و جنسیتی که پربازدید می‌شود. همه می‌خواهند جا نمانند، اما بخش دیگری از ماجرا که مهم‌تر است این است که یک نظارت قانونی روی محتوای شبکه‌های اجتماعی وجود دارد که شما نمی‌توانید مثلا تبلیغ تجاوز کنید، یا تبلیغ پدوفیلی کنید، یا تبلیغ زن‌کشی کنید. این نظارت اجتماعی و قانونی به‌قدری زیاد است که بلافاصله شما را گزارش می‌کنند و باید در برابر قانون پاسخگو باشید، اما چنین نظارتی در جامعه ایران نیست.»

آیا عذرخواهی آیسان اسلامی مسوولانه است؟

ویدیو آخر آیسان اسلامی، حاوی فحش‌های رکیک و عذرخواهی از تهدید به قتل است. او اذعان می‌کند که اصل حرف زن جوان را متوجه نشده و گمان کرده او دارد درباره «تن‌فروشی» در دبی صحبت می‌کند.

آسیه امینی، تحلیلگر مسائل اجتماعی با تاکید بر اینکه حتی اگر چنین بود هم هیچ‌کس حق ندارد دیگری را به قتل به‌دلیل تن‌فروشی تهدید کند، ویدیو عذرخواهی آیسان را «دستاورد حساسیت افکار عمومی» می‌داند.

او در عین حال تاکید می‌کند که ترس از عقوبت قانونی تهدید به قتل در کشوری مانند آمریکا باعث شده آیسان اسلامی به‌سرعت متوجه شود چه تهدیدی علیه او و کسب‌و‌کارش وجود دارد: «برای او به‌وضوح روشن است که آنچه در ویدیو اول خود گفته، تبعات قانونی دارد. او به‌طور واضح زن جوانی را به قتل و سر بریدن و زن‌کشی تهدید کرده است. باید برود دادگاه و جوابگو باشد. کاملا هم آگاهانه مسوولیت کیفری را از دوش خود برمی‌دارد وقتی می‌گوید من مست بودم و حالی‌ام نبود که چه می‌گویم.»