برخی مقامات در واشنگتن و اورشلیم فکر می‌کنند که شاید از تهدید الحاق کرانه باختری از سوی اسرائیل به‌ عنوان یک فریب استفاده می‌شود. از همین رو به سعودی‌ها این انتخاب ارائه می‌شود که: یا روابط خود را با اسرائیل عادی کنید یا نتانیاهو به هم‌پیمانان ائتلافی خود اجازه می‌دهد که به طرح‌هایشان ادامه دهند. شاید چنین اولتیماتومی به شاهزاده محمد بهانه‌ای برای توافق بدهد.

بن‌سلمان نمی‌تواند مانند همتای اماراتی خود آزادانه عمل کند. او دشمنان زیادی در داخل کشور دارد: شاهزادگان، روحانیون و جاسوسانی که در مسیر قدرت با آنها برخورد کرده است. او همچنین ۱۹ میلیون شهروند دارد که باید به آنها توجه کند، در حالی که امارات فقط یک میلیون نفر دارد. برخی از شهروندان سعودی از برنامه اقتصادی شکایت دارند که آنها را فقیرتر کرده و بسیاری از آنها بر این باورند که اسرائیل در غزه در حال نسل‌کشی است. گفته می‌شود که شاهزاده محمد به مقامات آمریکایی گفته است از این می‌ترسد که سرنوشت مشابه انور سادات رئیس‌ جمهور مصر پیدا کند که پس از صلح با اسرائیل توسط اسلامگرایان ترور شد.

یک توافق برای برقراری روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و عربستان سعودی باید فراتر از رد الحاق برود. سعودی‌ها خواهان تعهد معتبر اسرائیل به ایجاد یک دولت فلسطینی خواهند بود. این موضوع نیاز به بازسازی سیاست‌های اسرائیل دارد، بطوری که نتانیاهو مجبور به مقابله با احزاب جناح راست شود که برای ایجاد یک ائتلاف کارآمد به آنها وابسته است.

پویایی جدید در منطقه

آتش‌بس غزه نشان‌دهنده یک پویایی جدید است که در آن ترامپ فشار می‌آورد تا نتانیاهو فشار افراطی‌ها را در کابینه خود نادیده بگیرد. اما نتانیاهو هنوز از مرز عبور نکرده است: او همچنان بر این عقیده است که جنگ به پایان نرسیده و اسرائیل به دنبال پیروزی کامل بر حماس است. نمایندگان افراطی تهدید کرده‌اند که از ائتلاف خارج خواهند شد اگرچه ممکن است این تهدید توخالی باشد زیرا نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که آنها در انتخابات زودهنگام نتیجه‌ی ضعیفی خواهند داشت.

اگر نتانیاهو تهدید آنها را جدی نگیرد چه؟ او یا رهبر اسرائیل آینده ممکن است به دنبال یک معامله بزرگ تحت حمایت ترامپ بروند. اما یک سوال بزرگ باقی خواهد ماند: وضعیت غزه. حماس رهبری ارشد خود و هزاران جنگجو را در طول جنگ از دست داده اما همچنان در میان فلاکت‌های منطقه، نیروهای جدید جذب کرده است. آنتونی بلینکن وزیر خارجه پیشین آمریکا در دولت ترامپ در سخنرانی خود در ۱۴ ژانویه ۲۰۲۵ ادعا کرد که ما ارزیابی می‌کنیم که حماس تقریباً به اندازه تعداد افرادی که از دست داده، جنگجو جذب کرده است.

این گروه جنگ‌های گذشته خود را با اسرائیل طبق یک الگوی آشنا پیش برده است: به این ترتیب که غزه روزها یا هفته‌ها تحت بمباران قرار گرفته و بعد پس از فرا رسیدن آتش‌بس، کشورهای کمک‌کننده وارد می‌شوند تا خسارات را جبران کنند؛ حماس نیز همچنان کنترل قدرت را حفظ کرده. اکنون آنها امیدوارند اینبار نیز همین کار را انجام دهند. اما اگر اینطور شود، بعید است که غزه به‌ زودی بازسازی شود.

سازمان ملل تخمین زده است که هم‌اکنون ۴۰ میلیون تُن آوار در غزه وجود دارد، به‌ اندازه‌ای که می‌تواند پارک مرکزی نیویورک را تا عمق هشت متر پر کند. صدها هزار خانه تخریب شده‌اند؛ کارشناسان فکر می‌کنند که بازسازی آنها دست‌کم تا ۲۰۴۰ طول بکشد. با اقتصاد ویران، تقریباً کل جمعیت به کمک‌های خارجی وابسته خواهد بود. بازسازی هزینه‌های میلیاردها دلار را در بر خواهد داشت اما تعداد کمی از اهداکنندگان غربی یا عرب تمایل دارند با دولتی که تحت کنترل حماس است همکاری کنند.

مقامات سعودی می‌گویند که تمایل دارند به فلسطینی‌ها کمک کنند، اما آنها می‌خواهند حماس از قدرت کنار برود. امارات هم همین نظر را دارد، زیرا روابط گرمتری با اسرائیل دارد و از گروه‌های اسلامی متنفر است. قطر با حماس روابط دوستانه دارد، اما به ویژه با بازگشت ترامپ به کاخ سفید، نگران پیامدهای دیپلماتیک تأمین مالی این گروه است.

حماس ممکن است نتواند در غزه پس از جنگ قدرت را در دست بگیرد، اما هیچ جایگزین راحتی برای حکومت در این باریکه وجود ندارد. باید دید ترامپ چه راه‌ حلی برای حکومت در غزه خواهد داشت. اگر او به دنبال برنامه‌ای عملی برای اداره غزه نباشد، آتش‌بس همچنان شکننده خواهد ماند. بازسازی باید بخشی از معامله باشد. در این میان، اسرائیل همچنان منزوی خواهد ماند. پایان جنگ، در صورتی که غزه هنوز شبیه یک اردوگاه پناهندگان بزرگ باشد، نمی‌تواند اعتماد زیادی جلب کند.

در بخش پایانی این مقاله آمده، خاورمیانه تغییرات زیادی کرده، اما به معنای این نیست که هر چیزی در آنجا ممکن است. یک توافق سعودی- اسرائیلی هدف واقع‌بینانه‌ای در چهار سال آینده است، اما ممکن است نتوان سعودی‌ها را به اجبار مجبور به پذیرش آن کرد.

👈مطالب بیشتر در کیهان لندن

ترامپ همچنین مذاکرات این معامله را نمی‌تواند به‌ تنهایی پیش ببرد. او وعده داده است که یک دور جدید از «فشار حداکثری» علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال کند تا آن را به توافقی دیپلماتیک وادار کند که برنامه هسته‌ای آن را محدود نماید و شاید حمایت از شبه‌نظامیان منطقه‌ای خود را نیز متوقف کند. رویدادهای سال ۲۰۲۴ این شبه‌نظامیان نیابتی را به‌شدت تضعیف کرده است. حزب‌الله گروه شیعه مورد حمایت حکومت ایران در لبنان، دیگر توان تهدید اسرائیل را ندارد. رژیم اسد در سوریه فروپاشیده و دولت موقت آن به‌ دنبال سازش با اسرائیل است.

اکونومیست که به نظر می‌رسد حامی تشکیل دولت مستقل فلسطینی است، مدعی شده، توانمندسازی جناح راست اسرائیل این دستاوردها را به خطر می‌اندازد. به همین علت فلسطینی‌ها هنوز می‌توانند خشونت و بی‌ثباتی در سراسر منطقه به راه اندازند. از طرف دیگر، یک صلح پایدار در غزه و یک معامله عادلانه برای فلسطینی‌ها می‌تواند توافقی را در اختیار ترامپ بگذارد که او به دنبالش است و احتمالاً برای جایزه صلح نوبل به‌ دنبال آن خواهد بود.