دور چهارم مذاکرات هستهای آمریکا و ایران در عمان مشخص می کند آیا راهحل دیپلماتیک امکانپذیر است یا خیر
تنشها بهطور قابلتوجهی افزایش یافته و رئیسجمهور آمریکا دونالد ترامپ هشدار جدی داده که ایران باید برنامه هستهای خود را بهطور داوطلبانه از بین ببرد یا با «انهدام» مواجه خواهد شد. این لحن نشاندهنده تغییر از مذاکره به بازدارندگی است و نگرانیها از احتمال گزینه نظامی در صورت شکست دیپلماسی را افزایش میدهد
چندین رویداد نشان میدهد مذاکرات عمان در فضایی آرام جریان نخواهد داشت از جمله اینکه
مقامات آمریکایی، از جمله وزیر دفاع آمریکا پیت هیگست، ایران را بهدلیل حمایت از شورشیان حوثی در یمن محکوم کرده، بهویژه پس از حملات اخیر آنها به کشتیرانی در دریای سرخ که تهدیدی مستقیم برای تجارت بینالمللی محسوب میشود. حملات پنهانی و سایبری بین اسرائیل و ایران، بهویژه در سوریه و زیرساختهای ایران، وضعیت را بیش از پیش ملتهب کرده است و نمایش قدرت نظامی نیز عاملی است که فشار را در مذاکرات پیشرو افزایش میدهد. اخیراً آمریکا حضور دریایی خود را در خلیج فارس و دریای سرخ تقویت کرده است، احتمالاً بهعنوان سیگنالی به تهران، و ایران نیز سیستمهای موشکی جدیدی را آزمایش یا نمایش داده که نشان میدهد در سایه فشارها، مقاومت خود را تقویت میکند
تحولات سیاسی داخلی ایران هم به نفع جناحهای تندرو تغییر کرده که مقاومت بیشتری در برابر فشارهای آمریکا دارند. این امر ممکن است احتمال مصالحه را کاهش دهد، حتی اگر کاهش تحریمها در دستور کار باشد.
علاوه بر این، روسیه و چین از ایران بهطور دیپلماتیک حمایت میکنند و در برابر تحریمهای آمریکا مقاومت میکنند که مذاکرات را پیچیدهتر کرده و اهرم فشار واشنگتن را کاهش میدهد
در همین حال نتیجه مذاکرات هستهای آمریکا و ایران پیامدهاقابلتوجهی برای اسرائیل، هم از نظر استراتژیک و هم سیاسی، خواهد داشت. اسرائیل ایران را با توانایی هستهای تهدیدی برای موجودیت خود میداند. حتی احتمال نزدیک شدن ایران به تسلیحاتی شدن نیز برای اسرائیل بهشدت نگرانکننده است. اگر مذاکرات شکست بخورد یا تحریمها بدون محدودیتهای سخت هستهای کاهش یابد، اسرائیل ممکن است برنامههای اضطراری خود را تسریع کند، از جمله حملات نظامی احتمالی به تأسیسات هستهای ایران.
در عین حال یک توافق ضعیف میتواند حمایت ایران از حزبالله، حماس و سایر گروههای ضد اسراییل را تقویت کند. این امر نگرانی اسرائیل از درگیری چندجانبه را شعلهور میکند. اگر آمریکا با توافقی که ضعیف تلقی شود موافقت کند، اسرائیل ممکن است بهطور علنی با آن مخالفت کند، همانطور که در سال ۲۰۱۵ با برجام انجام داد. این امر میتواند روابط آمریکا و اسرائیل را تحت فشار قرار دهد
رهبران اسرائیل ممکن است از نتیجه مذاکرات برای توجیه تغییرات سیاستی، افزایش بودجههای دفاعی یا لابیگری در کنگره آمریکا برای تصویب قوانین ضدجمهوری اسلامی قویتر استفاده کنند
در حالی که مذاکرات ادامه دارد، مسیر رسیدن به نتیجه نامشخص باقی مانده است.مشارکت روسیه پیچیدگیهایی را به بحثها افزوده، بهطوریکه نقش آن بهعنوان میانجی با منافع استراتژیک خود متوازن میشود.
با توجه به هشدار ترامپ، انتظار میرود آمریکا خط قرمزی در زمینه سطوح غنیسازی و برنامه موشکی ایران ترسیم کند.ممکن است مذاکرات پشتپردهای درباره پیامدهای عدم همکاری ایران صورت گیرد.
محتملترین نتیجه از چهارمین دور مذاکرات هستهای آمریکا و ایران، که برای ۱۱ مه در عمان برنامهریزی شده، توافقی محدود برای اعتمادسازی است که ممکن است تنشها را بهطور جزئی کاهش دهد بدون اینکه مسائل اصلی را حل کند. ادامه گفتوگوها بدون نتیجه یا شکست مذاکرات نیز ممکن است، که دومی خطرات بالایی برای بیثباتی منطقه به همراه دارد
در حالی که توافق جامع بعید به نظر میرسد
، گزینه نظامی--اگرچه کمترین احتمال را دارد--
پیامدهای فاجعهآمیزی برای منطقه خواهد داشت. آمریکا باید از دیپلماسی حمایت کند، با اسرائیل هماهنگی نزدیکی داشته باشد تا از اقدام نظامی زودهنگام جلوگیری کند، با شرکای جهانی برای حفظ فشار متحد بر ایران تعامل کند و برنامههای اضطراری برای تشدید یا پیامدهای اقتصادی احتمالی آماده نماید