«سیستم» در این تحلیل همان «دولت موریانه» یا کارتل امنیتی-اقتصادی است که قدرت واقعی را در پشت پرده در دست دارد. «اشتباه محاسباتی» این سیستم، حاصل سه فرض بنیادین اشتباه در طراحی استراتژی «ریاست‌جمهوریِ ضربه‌گیر» بود.

اول، اشتباه در ارزیابی عمق بحران: سیستم تصور می‌کرد که بحران مشروعیت، هنوز با یک تغییر چهره‌ی سطحی، قابل مدیریت است.

دوم، اشتباه در ارزیابی شخصیت کارگزار: آن‌ها گمان می‌کردند یک «شصتچی ساده‌دل» را به قدرت می‌رسانند که منفعلانه نقش ضربه‌گیر را ایفا کند، اما اثر دانینگ-کروگر را در محاسبات خود لحاظ نکرده بودند.

و سوم، نادیده گرفتن عصر شفافیت: در گذشته، سیستم می‌توانست «بازی‌های» پیچیده‌ی خود (مانند ایجاد امید کاذب یا مدیریت بحران در پشت پرده) را مدیریت کند، اما در عصر دیجیتال، هر شکست دولت، به صورت آنی به یک نمایش زنده‌ی ورشکستگی تبدیل می‌شود.

اظهارات اخیر مسعود پزشکیان مبنی بر اینکه «به پیر و پیغمبر اگر اراده کنیم همه مشکلات را می‌توانیم حل کنیم» یا «وقتی انسان درد دارد خوابش نمی‌برد و درمان پیدا می‌شود، کافی است احساس درد کنیم»، علائم بالینی یک «مکانیزم دفاعی» به نام «تفکر جادویی» (Magical Thinking) است. این باور که «اراده کردن» به تنهایی--بدون نیاز به تخصص، برنامه، استراتژی و منابع، می‌تواند بحران‌های ساختاری یک کشور را حل کند، یک بازگشت به تفکری بدوی است که در آن، «آرزو کردن» با «عمل کردن» یکسان پنداشته می‌شود. این «یاوه‌گویی»‌ها، از منظر روانکاوی، کارکردهای مشخصی برای گوینده دارند: ساده‌سازیِ یک پیچیدگیِ اضطراب‌آور، به تعویق انداختن مسئولیت، و پناه بردن به جایگاه یک «واعظ اخلاقی» به جای یک «مدیر متخصص». وقتی ذهن فرد بی‌صلاحیت با یک مسئله‌ی پیچیده (مانند اداره‌ی کشور) روبرو می‌شود که قادر به درک آن نیست، برای فرار از اضطراب ناشی از این نادانی، به ساده‌ترین توضیح ممکن پناه می‌برد: «مشکل، پیچیدگی سیستم نیست؛ مشکل، کمبود اراده است.»

این باور جادویی، به او یک راه‌حل دروغین اما آرامش‌بخش می‌دهد و او امکان می‌ یابد تا تصویر خود به عنوان یک فرد توانمند را حفظ کند. در واقع، «تفکر جادویی» به مثابه یک پل روان‌شناختی عمل می‌کند که فرد را از جزیره‌ی «بی‌صلاحیتی واقعی» به قاره‌ی «اعتماد به نفس کاذب» منتقل می‌کند. این فرآیند، یعنی انتخاب فعالانه‌ی یک توضیح ساده به جای رویارویی با واقعیت پیچیده و تلخ نادانی، دقیقاً همان چیزی است که می‌توان آن را «اراده‌ی معطوف به جهل» نامید.


قدرت ویرانگری این ذهنیت، نه از شرارت، که دقیقاً از همین ترکیب مهلک نشأت می‌گیرد. تلاش‌های ناشیانه‌ی او برای اعمال همان درک ساده‌انگارانه و اخلاقی خود از «کار درست» در یک سیستم عمیقاً فاسد، مانند تجویز «چای‌نبات توسط یک پیرزن ساده‌دل روستایی برای بیمار سرطانی به عنوان داروی شفابخش» است. نیت او خیر است، اما عمل او به دلیل جهل مطلقش به پیچیدگی بیماری، تنها مرگ بیمار را تسریع می‌کند.

پارادوکس کروگر، از نشانه‌های واپسین مراحل زوال یک سیستم است. مشکل، فراتر از خوب یا بد بودن پزشکیان، بی‌صلاحیتی بی‌موقع و نابجای اوست. او یک «فرد اشتباهی» در «زمانی اشتباهی» است. سرنوشت محتوم ریاست‌جمهوری او، نه با دستاوردهایش، که با آنچه به صورت ناخواسته «آشکار» کرد، در تاریخ ثبت خواهد شد: ورشکستگی کامل سیستمی که آنچنان پوک و توخالی شده که حتی تفکر جادویی یک فرد بی‌صلاحیت نیز می‌تواند ستون‌هایش را به لرزه درآورد. این اتفاق از طریق یک فرآیند چهار مرحله‌ای رخ می‌دهد: نخست، گفتمان ساده‌انگارانه‌ی او، کنش‌ها و سخنان نسنجیده‌ی «شصتچی پاستورنشین»، منطق پیچیده‌ی مافیایی سیستم را مختل می‌کند. دوم، این اختلال به فلج اجرایی در بدنه‌ی دولت منجر می‌شود. سوم، این فلج، توهم صلاحیت و کنترل را که آخرین سرمایه‌ی هر دولتی است، در هم می‌شکند. و در نهایت، این نمایش عریان بی‌کفایتی، هرگونه امید باقی‌مانده به اصلاح را نابود کرده و فرآیند سرخوردگی عمومی را تسریع می‌کند. او در این بازی شطرنج، نه شاه است و نه وزیر؛ او آن سربازی است که توسط حریف به آخرین خانه‌ی صفحه رسانده شده و ناخواسته به مهره‌ای تبدیل می‌شود که بازی را به نفع همان حریف، کیش و مات می‌کند. این چنین «اشتباه تاکتیکی» دولت موریانه، به بزرگترین «موفقیت راهبردی» آن برای بی‌اعتبار کردن کامل ایده‌ی جمهوریت و اثبات این تز نهایی تبدیل می‌شود که تنها قدرت واقعی، قدرت پنهان خود آنهاست و این، به زعم آنها، راه را بر تغییر ساختار حکومت از ریاست نماینده ی بی خاصیت جمهور به شورای نظامیان هموار می کند.