اعتراف قرارگاه خاتم به بیکاری ۶۰۰۰ نفر در پارس جنوبی؛ صنعت نفت ایران زیر چکمه های سپاه، جرس

مهدی محسنی

"در حالی فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاء خبر از مشکلات مالی و رکود کار در فازهای ۱۵ و ۱۶ میدان‌های گازی پارس جنوبی می دهد که سال گذشته به دستور احمدی نژاد ، اختصاص وام یک میلیارد دلاری به طرح توسعه فازهای 15و16 پارس جنوبی انجام شد. با این وجود 6000 کارکنان مشاغل خود را از دست دادند و فازهای دیگر پارس جنوبی نیز با مشکلات مشابه‌ای روبرو است."

سردار رستم قاسمی، فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاء به خبرگزاری مهر گفت که تأمین مالی عملیات در فازهای ۱۵ و ۱۶ میدان مشترک گازی پارس جنوبی در گرو برداشت یک میلیارد دلاری از حساب ذخیره ارزی است. به گفته‌ی وی، اجرای فازهای یاد شده با مشکلات شدید ناشی از کمبود منابع مالی مواجه شده است.

تاریخچه قرارگاه مهندسی خاتم الانبیا

قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا مجموعه ای است که از بعد از جنگ هشت ساله با عراق با دستور رهبر جمهوری اسلامی ، آیت الله خامنه ای تشکیل شد.

حجت الاسلام سعیدی نماینده ولی‌فقیه در سپاه پاسداران مدعی شده بود:" سپاه پاسداران در زمان جنگ حجم عظیمی از آلات و ادوات مهندسی را بنا به نیاز زمان جنگ در اختیار گرفته بودند که پس از جنگ بی‌استفاده مانده است و بنابراین ضرورت دارد که این امکانات و تجهیزات برای کمک به توسعة اقتصاد به کارگرفته شود. بر این اساس تدبیر شده که بخشی از توان سپاه از حالت نظامی خارج و به غیرنظامی تبدیل شود و به سازندگی کشور کمک کند. با این پیشینه، قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا برای کمک به سازندگی و بازسازی خرابی‌های جنگ به میدان آمده است".

از زمینه های فعالیت و بخش هائی که قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا در آن حضور یافت می توان دریافت که هدف از تاسیس این مرکز چه بود: آب رسانی، صدور نفت و گاز، پروژه های سدسازی و انتقال آب و نیرو و راه سازی .

محمود احمدی نژاد در بهمن سال ۸۲ در مقام شهرداری تهران چند قرارداد با سپاه بست و در پاسخ به خبرنگارانی که علت چنین تصمیمی را بدون برگزاری تشریفات مناقصه می پرسیدند گفت پیمانکاران دولتی به دلیل داشتن تجربه در کار و ارائه قیمت پایین، مورد قبول شهرداری هستند.

سال 1385 نیز شركت اورینتال اویل با تمام تجهیزات و سرمایه به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء واگذار شد. ارزش دارائیهای این شركت 90 میلیون دلار بود. یک سال پیش از آن مدیرعامل این شرکت خصوصی، تحت پیگرد قضایی قرار داشت اما در دادگاه تجدید نظر تبرئه و شرکت اش در قرارگاه سازندگي خاتم الانبياء ادغام شد.

کمک های مالی احمدی نژاد و قرارداد های "تشریفاتی" در انحصار خاتم

با روی کارآمدن دولت احمدی‌نژاد بخش عمده ای از پروژه‌های مهم گازی و نفتی کشور، بعضاَ بدون انجام روال قانونی مربوط به مناقصه‌ها، به سپاه پاسداران و شرکت‌های وابسته و خصوصا قرار گاه مهندسی خاتم النبیاء، واگذار شدند. طرح توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی در مرداد ۱۳۸۵ به صورت ترک تشریفات قانونی به قرارگاه خاتم‌الانبیا واگذار شد.

ارزش مالی این قرارداد ۲ میلیارد و ۹۷ میلیون دلار است. رویکرد دولت نهم در واگذاری پروژه‌های بزرگ کشور به نهادهای نظامی، قرارگاه خاتم‌الانبیا را به یکی از بزرگترین کارفرماهای کشور بدل کرده است. بخش خصوصی پیوسته به این رویکرد دولت انتقاد و اعتراض داشته‌اند. برخی منابع خبری، خروج سرمایه‌گذاران خارجی از فعالیت در پارس جنوبی را هم با رویکرد دولت بی‌ارتباط نمی‌دانند.

به رغم توجه دولت محمود احمدی‌نژاد به تأمین مالی پروژه‌های واگذارشده به نهادهای نظامی حامی خود، به نظر می‌رسد که مشکلات مالی ناشی از کاهش قیمت نفت و عدم همکاری سرمایه‌گذاران خارجی باعث شده که این دولت در انجام تعهدات مالی خود نسبت به آنها نیز با مشکل روبرو شود.

از سوی دیگر از چند سال پیش که تحریم های هوشمند یا تدریجی ابتدا از سوی آمریکا و سپس بعضی از کشورهای اروپائی علیه ایران در دستور عمل قرار گرفت و نام از سپاه پاسداران در میان تحریم شدگان برده شد، شرکت های تابعه قرارگاه خاتم الانبیا نیز در فهرست شرکت های تحریم شده قرار گرفتند.

نگرانی برای بیکاری 4000 هزار نفر دیگر

سردار قاسمی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر گفته است که بر اساس برنامه باید در شرایط فعلی حدود ۱۰ هزار نفر به صورت روزانه در فازهای ۱۵ و ۱۶ مشغول به کار باشند، ولی مشکلات مالی به رکود کار انجامیده و تعداد این شاغلین هم به ۴ هزار نفر کاهش یافته است. در صورتی که شرایط به صورت فعلی ادامه یابد، موقعیت شغلی این افراد نیز در خطر خواهد بود.

هدف از توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی برداشت روزانه ۵۶ میلیون و ۶۰۰ هزار متر مکعب گاز از مخزن و تولید ۵۰ میلیون متر مکعب گاز تصفیه شده اعلام شده است. استحصال سالانه یک میلیون تن اتان و یک میلیون و ۵۰ هزار تن گاز مایع نیز از دیگر پیش‌بینی‌ها برای این دو فاز است.

صنعت نفت ایران در خطر است

مشکل تأمین مالی صرفاَ محدود به فازهای یادشده نیست. غلامرضا منوچهری، مدیر عامل پتروپارس نیز پیش از این در مصاحبه با خبرگزاری مهر گفته بود که فاز ۱۲ پارس جنوبی نیز به دلیل مشکلات مالی با رکود در پیشرفت عملیات مواجه است. علی خیراندیش مدیر عامل شرکت مایع‌سازی گاز طبیعی نیز از تاخیر ۵ درصدی در اجرای طرح ایران ال ان جی (طرح تولید گاز مایع) خبر داده و علت را عدم تامین به موقع منابع مالی و اعتباری اجرای طرح ذکر کرد.

به باور کارشناسان عقب ‌ماندگی و رکود در توسعه ‌ی صنایع نفت و گاز ایران به دلیل افت سرمایه‌ گذاری خارجی، رویکردهای نادرست داخلی و محرومیت از ‌دستیابی به تکنولوژی‌های روز دنیا ، افزایش تحریم های بین المللی و افزایش ریسک سرمایه گذاری در ایران است. سال ۲۰۰۸، با تصویب سومین قطعنامه تحریمی، چندین شرکت نفتی و گازی دیگر، از جمله شرکت بریتانیایی- هلندی رویال داچ شل، اینپکس ژاپن و استات اویل نروژ از ایران رفته یا افزایش سرمایه‌گذاری خود را متوقف کردند.