دلايل تأخير در اعدام عبدالحميد ريگی در گفتگو با عبدالستار دوشوکی، دويچه وله

عبدالحميد ريگی، روز دوشنبه در زندان زاهدان به دار آويخته شد. راهبندی، آدم‌ربايی، سرقت و حمله مسلحانه و قتل همسر، از جمله جرايم وی عنوان شده‌اند. اجرای حکم اعدام ريگی پيش از اين به دلايل امنيتی به تعويق افتاده بود.
عبدالستار دوشوکی، تحليلگر مسائل قومی و منطقه در مصاحبه با دويچه‌وله، از دلايل اين اعدام، چگونگی قتل همسر و برادر همسر عبدالحميد ريگی و زمينه‌های فعاليت جندالله در سيستان و بلوچستان می‌گويد.

دويچه‌وله: سال گذشته اعلام شد که اجرای حکم عبدالحميد ريگی به تعويق افتاده، ولی زمان‌‌‌‌ديگری برای آن قيد نشد. فکر می‌کنيد علت اعدام ايشان در روز گذشته چه می‌تواند باشد؟ اتفاق جديدی افتاده بود؟

عبدالستار دوشوکی: اين اعدام به دلايل امنيتی، اطلاعاتی و تبليغاتی به عقب افتاده بود. در واقع پس از دو سال، با انواع تخليه اطلاعاتی و همکاری‌های تبليغاتی، دليلی برای نگاهداشتن عبدالحميد ريگی نبود. ماموران اطلاعاتی در عين حال می‌خواستند اطلاعات عبدالمالک ريگی را نيز با اطلاعات برادرش تطبيق دهند. يکی ديگر از اين دلايل، پاسخ به اعتراض و فشار خانواده‌های کشته‌شدگان در تاسوکی و دارزين بود. بايد آنها را هم راضی می‌کردند.

آقای عبدالحميد ريگی مصاحبه تلويزيونی مفصلی ‌هم عليه برادرش عبدالمالک کرده بود. بسياری فکر می‌کردند او به دليل همکاری‌های امنيتی امان گرفته است.
روشن است که اين‌گونه مصاحبه‌ها، جنبه تبليغاتی و ساختگی دارند. اين ثابت شده که مصاحبه‌ها ارزش حقوقی و حقيقی ندارند، اما مسلما ايشان در رابطه با دو برادرش در جندالله اطلاعاتی داده بود. ماموران امنيتی می‌خواستند اطلاعات را تطبيق دهند و وقتی متوجه شدند که وی کاملا تخليه اطلاعاتی شده، نگاهداری‌اش را غيرضروری و بی‌ارزش دانستند.

دادگستری استان از جمله اتهامات ايشان را بمب‌گذاری درمسجد حضرت علی عنوان کرده است، اما اين انفجار زمانی روی داد که عبدالحميد در زندان بود.
اين از شگردهای جمهوری اسلامی است و در تهران هم مشاهده شده. ما در محاکمات پس از انتخابات ديديم کسانی را دادگاهی و اعدام کردند که اصلا پيش از حوادث انتخابات دستگير شده بودند. اما عبدالحميد ريگی به اندازه کافی در عمليات نظامی و خشونت‌طلبانه شرکت داشته‌و خودش هم اين را اعتراف کرده است. هرچند اين اعتراف‌ها در هيچ دادگاه صالح صورت نگرفته، اما من با استناد به نوشته عبدالرئوف ريگی برادر ديگر اين خانواده می‌گويم که عبدالحميد، دستکم همسر خود را به ظن اين‌که جاسوس جمهوری اسلامی بود، کشته است.

اين قتل در کيفرخواست عبدالحميد ريگی هم بوده است. از چند و چون آن اطلاع داريد؟
اين قتل داستانی وحشتناک و غم‌انگيز دارد. ايشان قبل از ورود به جندالله و پس از جدايی از زن اول خود که بلوچ بود، با دختری تهرانی آشنا می‌شود و با او عروسی می‌کند. بعد از همسرش می‌خواهد که به مرز پاکستان بروند و به جندالله بپيوندند. همسرش اول خيلی مخالفت کرده و در نهايت با دو فرزند و برادرش نزد او می‌رود. گروه جندالله نتيجه گرفته بود که اين‌ها عامل جمهوری اسلامی هستند و برای جاسوسی آمده‌اند. از عبدالحميد خواستند که همسرش را خودش نابود کند. برادر همسرش را ساير افراد جندالله کشتند و زنش را خودش، در خواب به قتل رساند.
شرح اين ماجرا را عبدالرئوف ريگی، عضو ديگر جندالله نوشته که آزاد است و به‌عنوان يکی از مسئولان اين گروه در پاکستان به‌سر می‌برد. او در توجيه اين قتل، ماجرا را تعريف کرده است. برای من اما بسيار مشکل است اين را بپذيرم. عبدالحميد ريگی خودش خواسته، زنش نزدش برود. اگر به او شک داشت، می‌توانست او را رها کند. دو بچه کوچک هم داشتند که ديگر کسی از آنها خبر ندارد. جندالله معتقد بود که زن عبدالحميد و برادرش با خودشان سم آورده بودند تا مسئولان اين گروه را بکشند.

جندالله چه می‌خواهد و چه هدفی را دنبال می‌کند؟
آنها طبق گفته‌های خود با تبعيض و توسعه نيافتگی در بلوچستان مبارزه می‌کنند. می‌گويند اگر جمهوری اسلامی، اجازه فعاليت سياسی را به آنها بدهد، اسلحه را زمين می‌گذارند. می‌گويند ما برای حق طلبی سنی‌ها و بلوچ‌ها فعاليت می‌کنيم. طبق گفته‌های مقامات جمهوری اسلامی، صدها نفر از طرفداران آن‌ها در زندان هستند يا اعدام شده‌اند. اين نشان می‌د‌هد که اين‌ها طرفدار دارند. در عين حال رهبران مذهبی بلوجستان با روش‌های جندالله مخالف هستند. اما من سوال می‌کنم که چه زمينه‌هايی باعث جذب جوانان به جندالله می‌شود؟ چه چيزی دربلوچستان هست؟ اين را بايد مسئولان جواب دهند و به علت‌ها بپردازند. متاسفانه در سيستان و بلوچستان، ظلم و تعقيب و تبعيض و سرکوب و نابرابری وجود دارد. محروميت‌های اقتصادی و اجتماعی بسيار زياد است.

با اين توضيحات، آيا اين اعدام موجب ناآرامی و اعتراض در منطقه خواهد شد؟
جندالله حدود سه هفته پيش هم عملياتی در سراوان انجام داده است، اما بعيد می‌دانم که عمليات انتقام‌جويانه‌ای در اين زمينه صورت گيرد. جندالله در رابطه با دستگيری عبدالمالک ريگی نيز نتوانست کاری انجام دهد. احتمال اقدام‌های تلافی‌جويانه هست، اما با توجه به کنترل‌ها و نظارت شديد ماموران امنيتی و انتظامی بسيار بعيد به نظر می‌رسد.

مصاحبه‌گر: مهيندخت مصباح
تحريريه: شهرام احدی