بازخوانی تلاش‌های احمدی‌نژاد برای مذاکره با آمریکا، احسان تقدسی، همشهری

سخنان دوهفته پیش محمود احمدی نژاد و اعلام دوباره تمایل وی برای گفت و گو با آمریکا، موضوع مذاکره با این کشور را پس از چند سال سکوت، به نقل محافل سیاسی و مطبوعاتی کشور تبدیل کرد.

احمدی نژاد در همایش ایرانیان مقیم خارج از کشور گفت که ما همواره اهل منطق و گفت‌وگو بوده‌ایم و هیچ گاه ایرانیان با شمشیر جلو نرفته‌اند. وی همچنین خطاب به رئیس جمهور آمریکا گفت: من آخر شهریور برای شرکت در مجمع عمومی به آمریکا خواهم رفت و بر همین اساس اعلام می‌کنم که آقای اوباما قبول کند تا با من مثل دو مرد در مقابل رسانه‌ها گفت‌وگو کند تا مشخص شود که راهکار چه کسی برای اداره جهان بهتر است.

خواسته های بی پاسخ

محمود احمدی نژاد از زمان آغاز ریاست جمهوری خود در سال 1384 بیش از هفت بار به آمریکایی ها پیشنهاد مناظره داد که البته با سکوت طرف آمریکایی مواجه شد. وی تنها در شهریور ماه 1385، سه بار به بوش پیشنهاد مناظره داد. در 2 مهر 87 و در اوج رقابت اوباما و مک کین بر سر راهیابی به کاخ سفید، احمدی نژاد به آنها هم پیشنهاد مناظره داد. پس از راهیابی اوباما به کاخ سفید هم در 8 خرداد 88، 4 دی 88 و 7 تیر 89 احمدی نژاد با مخاطب قراردادن اوباما خواستار مناظره با وی شد. به این فهرست نامه نگاری احمدی نژاد به اوباما و بازهم پاسخ ندادن اوباما را باید اضافه کرد.

آماده ایم اما....

هنوز ساعاتی از اعلام آمادگی محمود احمدی نژاد برای گفت و گو با آمریکایی ها نگذشته بود که کاخ سفید به طور تلویحی با رد پیشنهاد محمود احمدی نژاد برای گفت و گو با باراک اوباما، ایران را متهم کرد که برای مذاکره درباره برنامه اتمی این کشور جدی نیست. با این وجود اما گیبز تاکید کرد که آمریکا همچنان آماده گفت و گو با ایران است. وی همچنین پیشنهاد احمدی نژاد برای گفت و گو با همتای آمریکایی خود را ناشی از فشار تحریم های بین المللی دانست.

یکی دو روز بعد از سخنان سخنگوی کاخ سفید هم باراک اوباما در اظهار نظری که در جمع روزنامه نگاران آمریکایی در کاخ سفید داشت اگرچه از ایده گفتگو با ایران حمایت کرد، اما حوزه این گفتگو را به موضوع افغانستان و بر محور طالبان محدود کرد.

در میان سیاستمداران آمریکایی درباره بحث گفت و گو با ایران اختلاف نظرهای جدی وجود دارد. اگرچه چهره های نزدیک به لابی اسرائیل در هیات حاکمه آمریکا گفت و گو با ایران را رد می کنند اما هنوز هستند چهره هایی که مذاکره با ایران را تنها راه حل ایالات متحده می دانند.

سناتور جان کری رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا دو هفته پیش در مصاحبه‌ای با فرید زکریا سردبیر نیوزویک و مجری برنامه جی پی اس شبکه سی ان ان، به نقش مهم ایران در منطقه و اهمیت برقراری تعامل با این کشور اشاره کرد و گفت: بر اساس اطلاعاتی که به دست من رسیده است، نظام ایران، نظامی پا برجاست و این طور نیست که امروز ، فردا و یا به همین زودی سقوط کند، پس آمریکا باید با در نظر گرفتن این موضوع با ایران وارد مذاکره شود. وی همچنین تاکید کرد که کشورش برای برقراری تعامل با ایران و وارد مذاکره شدن با تهران، مسئولیت دارد و باید این مسئولیت را بپذیرد.

قابل بده و بستان

صادق خرازی سفیر از مسئوولان سابق وزارت امور خارجه اما با استقبال نسبی از مذاکره با آمریکایی ها در بحث افغانستان آن را فرصتی برای دستگاه دیپلماسی کشور می داند و می گوید که این موضوع قابل بده و بستان است و می‌تواند نرخ داشته باشد.

وی البته برداشت خود از سخنان رئیس جمهوری در همایش ایرانیان خارج از کشور را اینگونه تفسیر می کند که منظورایشان از گفت‌وگو، مناظره کلان وگسترده قابل پخش از رسانه‌ها در باب مسائل جهانی ،از جهان‌بینی‌های متفاوت، و بحث‌های کلامی و جدل‌های فلسفی گرفته تا مسائل هسته‌ای و افغانستان و...را می‌تواند شامل شود .اینکه امریکائی‌ها گفته‌اند "این پیشنهاد را جدی تلقی نمی‌کنند" احتمالا ناظر بر متدولوژی مذاکره، گستردگی دستور کار و موضوعیت نداشتن است.

تفاوت حرف تا عمل

درخواست اوباما برای مذاکره با ایران آن هم فقط درباره افغانستان سبب واکنش منوچهر متکی وزیر خارجه ایران شد. گفت که ما حرف‌های آمریکایی‌ها را رصد می‌کنیم اما از حرف تا عمل فاصله است و هیچ کس جز آمریکا نمی‌تواند این فاصله را بردارد.

وی در مصاحبه با بخش گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما افزود: دولت آمریکا در یک سال اخیر به علت موفق نبودن اوباما زیر فشارهای سنگین است؛ در کلام اوباما حل همه مشکلات را می‌بینید اما هیچ چیز پیش نمی‌رود و هیچ کدام عملی نشده است.

نگفتیم آماده مذاکره ایم

سخنان محمود احمدی نژاد همانگونه که در خارج، در داخل کشور هم با تفسیرهای گوناگونی مواجه شد.

مهدی کوچک زاده نماینده حامی دولت در مجلس در گفت و گویی با خبرگزاری رسا تاکید کرد اینکه گفته شود دولت جمهوری اسلامی ایران آماده گفت وگو با دولت آمریکا است حرف غلطی است، چراکه رییس جمهور کشورمان اظهار داشته که آمادگی آن را دارد تا با شخص رییس جمهور آمریکا در حضور رسانه ها به صورت آزاد بر سر مسایل مدیریت جهانی گفت و گو کند، نه چیز دیگر. وی البته گفت آنچه که از سوی احمدی نژاد مطرح شده بحث مذاکرات سیاسی که در لفظ متداول است، نیست و پیشنهاد مطرح شده یک مناظره است و با گفت و گو تفاوت دارد.

در همین حال سیدمجتبی ثمره هاشمی دستیار ارشد محمود احمدی نژاد یکشنبه هفته گذشته و در حاشیه جلسه هیات دولت در پاسخ به سوالی درباره اظهارات رییس جمهوری آمریکا مبنی بر مذاکره با ایران و اینکه آیا زمان مذاکره فرا رسیده است، اظهار داشت: باید منتظر زمان بمانیم چون سخنگوی کاخ سفید اعلام کرده که اوباما آماده است در موضوع افغانستان با ایران همکاری کند.

وی البته گفت ما بدنبال مذاکره با آمریکا نیستیم و هرگاه تعاملات سیاسی مبتنی بر عدالت و احترام متقابل باشد راه برای ارتباطات بهتر و تامین منافع ملی باز می‌شود. وی در پاسخ به تمایل آمریکایی ها برای گفت و گو بر سر موضوع امنیت افغانستان با ایران گفت باید ببینیم آیا این موضوع از مجاری رسمی و دیپلماتیک هم پیگیری می‌شود یا سخنی بدون پشتوانه است.

منطقی قوی داریم

رامین مهمانپرست سخنگوی دستگاه دیپلماسی هم در نشست هفتگی خود با خبرنگاران وقتی درباره اظهارات احمدی نژاد درباره مذاکره با آمریکایی ها مورد سوال قرار گرفت، منطق قوی ایران را دلیل درخواست برای گفت و گو دانست و تاکید کرد مجمع عمومی سازمان ملل فرصتی خوبی است که اگر اوباما ابراز آمادگی کند، نشستی رودررو، صریح و شفاف با حضور رسانه‌ها برگزار کنیم تا منطق هر یک در خصوص مسائل بین‌المللی و بحران‌های موجود مطرح شود و مردم دنیا قضاوت کنند راه‌حل‌های بحران‌های موجود و ریشه‌یابی آنها از کدام‌طرف مفیدتر‌است.

عزتمندانه نیست

اینگونه نبود که همه سخنان احمدی نژاد را از باب اقتدار فرض کنند. سایت اینترنتی منسوب به احمد توکلی نماینده اصولگرای مجلس با انتقاد شدید از درخواست احمدی نژاد برای مذاکره با آمریکا نوشت: اگر برخی تحلیل های بدبینانه و غیرواقعی مبنی بر اینکه رییس جمهور محترم از یک طرف برای راضی کردن منتقدان داخلی گاهی اوقات بر مناظره بودن این گفتگو تلاش می کنند، و از سوی دیگر برای ارسال سیگنال مثبت به طرف مقابل بر گفتگوی رو در رو تاکید می کنند، را کنار بگذاریم، این نکته قطعی است که با باز شدن این باب مشخص نیست ادامه این به اصطلاح مناظره ها به کجاها و در چه سطوحی خواهد کشید.

سایت منسوب به احمد توکلی در ادامه تاکید کرد که علاقه عجیب آقای احمدی نژاد و بی محلی طرف آمریکایی به این مساله که تاکنون بارها از جانب ایشان مطرح شده، ضمن اینکه تعجب آور و قابل تحلیل است، چندان عزتمندانه نیست و مهمتر از اینکه از جانب ایشان قابلیت اجرا و حتی پیشنهاد نیز ندارد.

در همین حال کاظم جلالی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس هم گفته است که گفت و گو با آمریکا از مقولاتی است که تصمیم گیری درباره آن در اختیار مقام معظم رهبری می باشد. وی با اشاره به سخنرانی مقام معظم رهبری در یزد گفت که ایشان در این سخنرانی تأکید کردند که هر گاه زمان مذاکره با آمریکا فرا برسد خودشان اعلام خواهند کرد.
علاءالدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس هم جایگاه مذاکره با آمریکا را نه ریاست جمهوری بلکه شورای امنیت کشور می داند. وی اخیرا گفته است: از آن جا که جایگاه تصمیم گیری برای مذاکره با آمریکا، شورای عالی امنیت ملی است؛ بنابراین درموضوعات حساس ابتدا باید بحث های کارشناسی انجام شود و سپس در شورای عالی امنیت ملی درباره آن موضوعات تصمیم گیری صورت گیرد. وی با بیان اینکه هر تصمیم شورای عالی امنیت ملی هم بدون نظر مقام معظم رهبری قابل اجرا نیست، افزود: موضوع مذاکره با آمریکا نیز از این قاعده مستثنی نیست.