خامنه‌ای: انتخاب مستقيم رئيس‌جمهور شيوه‌ای مؤثر ولی قابل تغيير است، راديو فردا

آيت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در ادامه ديدار خود از استان کرمانشاه در جمع دانشگاهيان اين منطقه گفته است: گرچه در شرايط فعلی انتخاب رئيس‌جمهور با رأی مستقيم مردم «شيوه خوب و مؤثری» است اما «در آينده احتمالاً دور» هيچ اشکالی در تغيير اين ساز و کار به نظام پارلمانی وجود ندارد.

رهبر جمهوری اسلامی که از روز چهارشنبه در کرمانشاه به سر می‌برد، فرازی از سخنان خود در جمع دانشگاهيان اين منطقه را به ضرورت تفکيک آرمان‌ها از سازوکار دستيابی به آنها اختصاص داد و در اين ميان به مواردی چون تبيين سياست‌های اصل ۴۴ در زمينه خصوصی‌سازی و نيز حذف پست نخست‌وزير از قوه مجريه اشاره کرد.

وی در اين زمينه اشاره کرد که دستور آيت‌الله خمينی برای حذف پست نخست‌وزيری از ساختار قوه مجريه يکی از موارد تغيير ساز و کار و مهندسی کلی نظام برای تحقق آرمان‌ها بوده است.

آيت‌الله خامنه‌ای در ادامه افزود که «در شرايط فعلی، نظم سياسی کشور رياستی است و رئيس‌جمهور با رأی مستقيم مردم برگزيده می‌شود که شيوه خوب و مؤثری است اما اگر روز در آينده احتمالاً دور احساس شود که نظام پارلمانی برای انتخاب مسئولان قوه مجريه بهتر است، هيچ اشکالی در تغيير سازوکار فعلی وجود ندارد.»

سخنان آيت‌الله خامنه‌ای در مورد امکان‌پذير بودن سازوکار تعيين رئيس قوه مجريه در ايران، چند هفته پس از آن مطرح می‌شود که در عرصه سياسی ايران زمزمه‌هايی در مورد بررسی حذف پست رياست جمهوری و جايگزينی آن با نخست‌وزيری مطرح شده بود.

در اين زمينه حميدرضا کاتوزيان، نماينده اصولگرای مجلس شورای اسلامی در روزهای پايانی شهريور ماه اعلام کرده بود که «اخيراً نظريه‌ای بين صاحب‌نظران سياسی مطرح شده، مبنی بر اينکه با توجه به اينکه کشور ما از نعمت ولايت فقيه و رهبر انقلاب برخوردار است، نيازی به وجود رئيس‌جمهور در کشور نيست.»

آقای کاتوزيان در اين زمينه به خبرگزاری ايلنا گفته بود که نظريه جايگزينی نخست‌وزير به جای رئيس‌جمهور اکنون بين بعضی از نمايندگان مجلس که وجهه سياسی بيشتری دارند، مطرح و مورد بررسی و صحبت است و افزوده بود که «کشور می‌تواند به عنوان عاليترين مقام اجرايی، نخست‌وزيری داشته باشد که توسط مجلس انتخاب شود.»

اين نماينده اصولگرای مجلس افزوده بود که «اين نظريه از اين رو قابل تامل و توجه است که پاسخگويی قوه مجريه را در قبال نمايندگان ملت افزايش می‌دهد.»

با اين حال مشخص نيست که اشاره آيت‌الله خامنه‌ای به قابل تغيير بودن نظام سياسی کشور، اشاره‌ای به اين گونه اظهار نظرهاست يا خير.

پيش از پيروزی انقلاب اسلامی در بهمن ۵۷، رئيس دولت از سوی شاه معرفی و با رأی مجلس مشغول به کار می‌شد اما پس از انقلاب با تغيير نظام پادشاهی به جمهوری اسلامی، قانون اساس رئيس‌جمهور را به عنوان رئيس قوه مجريه و تنظيم کننده روابط قوا و نخست‌وزير را به عنوان رئيس دولت به رسميت شناخت.

در اين روند، رئيس جمهور با رأی مستقيم مردم انتخاب می‌شد و معرفی نخست‌وزير به مجلس را برعهده داشت و اين نخست‌وزير بود که بايد وزيران کابينه را انتخاب و برای اخذ رأی اعتماد به مجلس معرفی می‌کرد.

با اين حال پس از تصميم آيت‌الله خمينی به تشکيل شورای بازنگری قانون اساسی، اين شورا پست نخست‌وزيری را از ساختار اجرايی کشور حذف و رئيس جمهور را به عنوان رئيس دولت به رسميت شناخت.

اما دوگانگی در اداره امور اجرايی کشور با حذف پست نخست‌وزيری پايان نگرفت چراکه قانون اساسی جديد اختيارات رهبر را نيز گسترش داد. موضوعی که به ويژه در شش ماه گذشته و در پی اختلاف نظر ميان رهبر و رئيس‌جمهور ايران در مورد تغيير وزير اطلاعات به چشم خورد.

با اين حال آيت‌الله خامنه‌ای در سخنان روز يکشنبه خود بر اين نکته نيز تأکيد کرده است که مسئولان قوای سه‌گانه گرچه ممکن است تصميماتی بگيرند که رهبر با آنها مخالف باشد اما با اختيارات کامل و قانونی، وظايف خود را انجام می‌دهند، و «رهبری نه حق دارد، نه می‌تواند و نه قادر است که در اين مسائل دخالت کند مگر در جايی که سياستی به کج شدن راه انقلاب منجر شود.»

وی در عين حال تصريح کرده است که اگر شرايط لازم برای رهبری از بين برود، «رهبری حتی اگر کسی او را عزل نکرده باشد، خود به خود عزل می‌شود.»