سلطانيه در نشست شورای حکام: بازرسان آژانس مجبور به جاسوسی شده‌اند

سفير و نماينده دائم جمهوری اسلامی ايران در آژانس بين المللی انرژی اتمی ضمن انتقاد از دخالت برخی کشورها در روند بازرسيهای آژانس تاکيد کرد: تبديل اقدامات داوطلبانه چون پروتکل الحاقی به اسناد حقوقی الزام آور مايه نگرانی است.

به گزارش خبرگزاری مهر، متن سخنرانی علی اصغر سلطانيه سفير و نماينده دائم جمهوری اسلامی ايران در آژانس بين المللی انرژی اتمی در نشست شورای حکام به اين شرح است:

در ابتدا مايلم مراتب تسليت خود را برای درگذشت آقای سئو بازرس بخش پادمان آژانس در سانحه اتومبيل به خانواده محترم ايشان مديرکل آژانس، آقای ناکارتس و همکاران ايشان ابراز نمايم. دولتم از هيچ تلاشی برای تسهيل پروسه قانونی در رابطه با انجام درخواستهای خانواده وی فروگذار نکرده است.

آقای رئيس

با اطلاع از تصميم دولت شما در خصوص ارتقاء انتصاب جنابعالی برای سمت مهمی در ايتاليا و ترک وين من بايد در اينجا رضايت هيات کشورم را از انجام رياست بيطرفانه و حرفه ای جنابعالی برای رياست کنفرانس عمومی و شورای حکام ثبت نمايم و برای شما بهترين آرزوها را دارم.

من موظفم تشکر صميمانه خود را برای ادامه حمايت ارزشمند کشورهای عدم تعهد بويژه برای سخنرانی که توسط سفير محترم مصر جناب آقای شاما به نمايندگی از سوی کشورهای عدم تعهد ايراد شد ابراز دارم.

آقای رئيس، همکاران محترم

در اين جلسه در نظر دارم با مرور وضعيت جاری آژانس، انتظاراتی که در اساسنامه آژانس برشمرده شده است، مقايسه نمايم. يکبار برای هميشه لازم است که بياد آوريم مفاد اساسنامه برای اجتناب از انحراف از اصولی که براساس آن آژانس تاسيس گرديده تدوين شده است. در اين فرآيند مرور اساسی ما بايستی بين آژانس و دبيرخانه تمايز قائل شويم. من تصميم گرفتم تمرکز نمايم بر مشکلات اصلی آژانس بجای پرداختن به گزارش مديرکل در خصوص ايران تا جائيکه اين مسئله يک موضوع حاشيه ای نسبت به مسائل اصلی آژنس و فرآيند تصميم گيری محسوب ميشود. اگرچه يک يادداشت توضيحی شامل نظرات مطرح در خصوص گزارش مديرکل بعنوان سند رسمی آژانس توريع خواهد شد.

اهداف اساسنامه ای آژانس و عملکرد آن چيست؟

۱ - براساس ماده ۲ اساسنامه اهداف آژانس تسريع و ارتقاء مشارکت آژانس انرژی اتمی در جهت صلح، سلامت و خوشبختی در تمامی دنيا ميباشد. برای تحقق اين منظور آژانس به ترغيب و کمک در انجام تحقيقات و توسعه و کاربرد عملی انرژی اتمی برای مقاصد صلح آميز در تمامی جهان موظف شده است.

۲ - براساس ماده ۳ اساسنامه، آژانس برای تامين نياز تحقيقاتی و توسعه و کاربرد عملياتی انرژی اتمی در زمينه مواد خدمات، تجهيزات و تاسيسات برای مقاصد صلح آميز جهان، منجمله توليد انرژی برق با لحاظ نمودن نياز مناطق کمتر توسعه يافته در جهت تقويت تبادلات اطلاعات علمی و فنی برای آموزش دانشمندان و کارشناسان در عرصه کاربرد استفاده صلح آميز از انرژی هسته ای، بايستی ترتيباتی را اتخاذ نمايد.

۳ - تاسيس و اداره طراحی پادمان بگونه ای که مواد شکافت پذير، ديگر مواد خدمات و تجهيزات، تاسيسات و اطلاعات بنا بدرخواست کشورها توسط آژانس در دسترس قرار گيرد. در اختيار گذاشتن اين اقلام تحت نظارت و کنترل آژانس بگونه ای که برای مقاصد نظامی که مورد استفاده قرار نگيرد و براساس نياز کشورهای عضو بنا بر موافقتنامه های دوجانبه و يا چند جانبه و يا بدرخواست يک کشور برای فعاليتهای هرکشوری در عرصه انرژی هسته ای.

اينجا اجازه ميخواهم مروری بر وضعيت گذشته و حال انجام دهم:

موضوع حل نشده تامين بودجه همکاريهای فنی که بجای اينکه چون بودجه پادمان از بودجه جاری تامين گردد از محل پرداختهای داوطلبانه استفاده ميشود که يک مشکل مبرهن در شرايط جاری بوده که شاهد بارز انحراف از اساسنامه ميباشد.
من بايد يادآوری نمايم که علت وجودی آژانس ارتقاء کاربرد استفاده صلح آميز از انرژی هسته ای در تمامی جهان ميباشد.
ماهيت پادمان آژانس داوطلبانه ميباشد.

پادمان آژانس تنها براساس درخواست کشورهای عضو برای تسهيل موافقتنامه های دوجانبه ميان کشورهای عضو و يا در پی الحاق داوطلبانه به هرمعاهده ای چون NPT انجام ميپذيرد. نظارتهای پادمانی بر مبنای پادمان مواد هسته ای و نه براساس پادمانی که برمبنای اطلاعات جاسوسی بنا شده ميباشد که در طی ده گذشته شاهد آن بوده ايم. قرار نبوده که آژانس نقش سگ نگبهان و بازرس را ايفاء نمايد که در مسائل داخلی کشورها و يا محدوه امنيت ملی کشورهای عضو مداخله نمايد. بر پايه موارد عراق و کره شمالی و اخيرا موضوع هسته ای ايران برخی از کشورهای عضو که بطور دائم هم در شورای حکام حضور دارند فرآيند تصميم گيری را مخدوش نموده اند و وظايفی را به بخش پادمان تحميل نموده اند که در مغايرت کامل با اساسنامه ميباشد.

بازرسانی که قرار بوده راستی آزمائی مواد هسته ای و ديگر تاسيسات هسته ای که براساس موافقتنامه پادمانی توسط کشورهای عضو اظهار شده را انجام دهند، از سوی معدود کشورها مجبور شده اند در فعاليتهای اطلاعاتی جاسوسی درگير شوند و اطلاعات مجعولی را از سرويسهای اطلاعاتی کشورهای مشخص در خصوص اتهامات فعاليتهائی که در حوزه مواد هسته ای نميگردد دريافت نمايند.

نگرانی فزآينده از اينکه ارتباطات مداومی بين کارمندان آژانس با برخی هياتهای کشورها با توجيه پيگيری اتهامات انجام ميگيرد. براساس اطلاعات دريافتی از نمايندگان کشورهای عضو در خصوص آخرين فعاليتهای آژانس در کشور متهم شده، کشورهای مدعی در حال آماده سازی موارد مجعول بيشتری برای فعال نگه داشتن اين فرآيند ميباشند. اين روند بهيچوجه قابل پذيرش نيست. انتظار می رود بازرسان آژانس در زمينه مواد و تاسيسات هسته ای متخصص باشند نه اينکه متخصص نظامی باشند. از يک دهه پيش بطور خاص تحت نظارت دو معاون مديرکل پيشين بخش پادمان، بتدريج و به آرامی کارشناسانی که هيچ تخصص هسته ای نداشتند استخدام شدند و به آنها دسترسی به اطلاعات محرمانه داده شد که اين اقدام مغاير مقررات ميباشد که تنها بازرسانی را که پس از تصويب کشورهای عضو بعنوان بازرسان منصوب مورد تائيد قرار گرفته اند مجاز به دسترسی به اطلاعات کشور مطرح ميباشند.

حضور "کارشناسان بدون هزينه" در بخش پادمان که با اطلاعات محرمانه سروکاردارند نقض صريح يک چنين الزاماتی ميباشد. نشت اطلاعات محرمانه که تاثير منفی بر امنيت ملی کشورهای عضو دارد مايه نگرانی جدی است. درگيرشدن بخش پادمان آژانس در بازرسی شبکه های قاچاق. براساس منابع علنی و يا ديگر منابع معاون مديرکل قبلی و بازرسان در فعاليتهائی که اصلا ماهيت هسته ای نداشته است شامل فعالتيهای قضائی و اطلاعاتی منجمله حضور در زندان و گفتگو با اعضاء شبکه که ورای وظايف اساسنامه ای ميباشد درگير بوده اند. آژانس يک سازمان اطلاعاتی نميباشد بلکه سازمان بين المللی تخصصی است. يک چنين فعاليتهائی منجر به تغيير ديدگاه و عملکرد کارشناسان هسته ای و افزايش نقش مداخله جويانه ای به بازرسان و بر همين اساس موجب خدشه وارد آوردن به روابط اعتماد آميز بين دبيرخانه و کشورهای عضو ميگردد.

موضوع ديگری که مايه نگرانی است تبديل اقدامات داوطلبانه چون پروتکل الحاقی به اسناد حقوقی الزام آور ميباشد.

طبق اساسنامه آژانس يک سازمان مستقل و واحد ميباشد و بعنوان ارگان فرعی سازمان ملل محسوب نشده و حتی يک سازمان تخصصی سازمان ملل بشمار نمی آيد. ترتيبات کاری آژانس و سازمان ملل نبايد تداخل داشته باشد بگونه ای که شورای امنيت سازمان ملل به آژانس بگويد که چه بايد انجام دهد. مديرکل آژانس از سوی کشورهای عضو آژانس انتخاب شده است و در مقابل کشورهای عضو مسئوليت کامل دارد، لکن به کشور های عضو سازمان ملل متحد، شورای امنيت سازمان ملل و يا دبيرکل سازمان ملل پاسخگو نميباشد. درگيرنمودن شورای امنيت سازمان ملل در مسائل آژانس دربردارنده ابعاد سياسی و امنيتی بوده است و آژانس را از ادامه مسير فعاليتهای خود باز داشته است.

موضوعات ديگری وجود دارد که مايه نگرانی است چون ضعف سياستگذاران آژانس در برخورد با موضوع امنيت هسته ای که با رويکرد انحصاری گروگان گرفته شده است. اين رويکرد منجر به محروميت بيش از ۱۰۰ کشور از حضور و مشارکت در يک چنين موضوعی که مايه نگرانی جهانی ميباشد گرديده است. فقدان راستی آزمائی در خلع سلاح هسته ای و نگرانيهای عدم اشاعه ای در خصوص تهديد سلاح های هسته ای بخصوص از کشورهای اروپائی که بعنوان کشور غير هسته ای در NPT شناسائی شده اند، قرار گرفتن سلاح های هسته ای در اين کشورها آخرين ولی بعنوان کم اهميت ترين، تهديد سلاحهای هسته ای اسرائيل برای صلح و امنيت منطقه و جهان در گستره وسيعتر که عامل نگرانی جدی ميباشد.

با توجه به ضيق وقت از طرح ديگر موارد اجتناب مينمايم.

با درنظر گرفتن نگرانيهای فوق شکی نيست که معدود کشورهايی شورای حکام را تحت سلطه خود گرفته اند و از آن سوء استفاده مينمايند و بايد در خصوص مغايرت اينگونه اقدامات با روح اساسنامه و همچنين قصورهای صورت گرفته پاسخگو باشند. همزمان تمامی ما بعنوان کشورهای عضو آژانس بايستی مورد ملامت قرار گيريم که چرا اقدامات عاجلی انجام نداده ايم؟ در حاليکه از دبيرخانه انتظار می رود که وظايف محوله خويش را انجام دهد نه اينکه تمرکز خود را بر انجام موارد انحرافی معطوف نمايد. در اين چارچوب ضرورت اصلاح شورای حکام در خصوص عملکرد، ترکيب، توزيع کرسيهای انتخابی و انتصابی، افزايش تعداد کرسيها، حضور براساس مناطق جديد جغرافيائی با در نظر گرفتن عضويت آژانس مشاهده ميشود.
هيات کشورم و بسياری ديگر از دوستان کشورهای همفکر مصمم هستيم تا اين موارد را در کنفرانس عمومی بعنوان عاليترين مرجع سياستگذاری و تصميم گيری آژانس تعقيب نمائيم.

آقای رئيس
با در نظر گرفتن اصول و نگرانيهای برشمرده شده فوق اجازه ميخواهم بطور خلاصه به موضوع هسته ای ايران اشاره نمايم.
تمامی دنيا از اين واقعيت مطلع است که عليرغم انجام دشوار ترين بازرسيها در تاريخ آزانس بيش از ۴ هزار نفر - روز و بيش از ۱۰۰ بازرسی اعلام نشده در ايران، حتی يک گرم مواد هسته ای که به مقاصد نظامی انحراف يافته باشد يافت نشده است که گزارش مديرکل پيشين و مديرکل حاضر تائيد اين اظهارت است. يک واقعيت مهم ديگری نيز وجود دارد که مکررا توسط آژانس تکرار شده است که انجام راستی آزمائی دائم بدون روبرو شدن با هرگونه مانعی ميباشد. تنها دليل که اين پرونده هنوز باز است اتهاماتی با انگيزه های سياسی معدود کشورهای غربی ميباشد. اگرچه در بسياری موارد بی اساس بودن اين اتهامات ثابت شده همانطور که مديرکل پيشين در گزارش خود به شورای حکم ارائه نمود. لکن بدليل فقدان سازوکار جبران خسارت به اعتبار يک کشور عضو و صدمه به منابع و وحدت آژانس داستان تکرار شده است. من هميشه به دبيرخانه توصيه کرده ام که با احتياط از اين تقابل سياسی که توسط چند کشوری که دستور کار پنهانی برای خارج کردن آژانس از وظايف سازمانی با پيش زمينه موضوع هسته ای ايران دارند، فاصله بگيرند.

بمنظور اينکه به جامعه بين الملل ثابت نمائيم تمامی اين اتهامات مجعول و بی اساس است و فعاليتهای هسته ای ما منحصرا برای مقاصد صلح آميز ميباشد ما در بسياری موارد همکاری تنگاتنگی با بخش پادمان داشته ايم و در بسياری موارد گامهائی ورای تعهدات براساسNPT برداشته ايم. اجرای کامل برنامه کار ( سند شماره ۷۱۱ آژانس ) در سال ۲۰۰۷ که توسط ايران و آژانس مذاکره و توافق شد و متعاقبا توسط شورای حکام مورد تائيد قرار گرفت سندی بر عزم سياسی و نيات مثبت دولت کشورم در اين راستا ميباشد.

گزارش دهی جزئيات فنی به ديپلماتها و مخاطبين عام نه تنها در مغايرت با اصول حفاظت از اسناد محرمانه ميباشد بلکه موجب سردرگمی خوانندگان غير فنی نيز ميشود که در منجر به تقابل بين کشورهای عضو ميشود. گزارش موقت در خصوص فعاليتهای راستی آزمائی در ميانه فرآيند پيش از اينکه تحليلهای فنی نهائی شده باشد بطور جدی اعتبار آژانس را خدشه دار نموده است.

من تبليغات بی اساسی را که در سال ۲۰۰۴ بر مبنای برخی تصاوير ماهواره ای عليه کشور من پس از گزارش آژانس مطرح شده بخاطر شما می آورم. اين تبليغات پيرامون فعاليتهای اعلام نشده هسته ای در محلی در جنوب ايران که ادعا شده بود معدن اورانيوم، تبديل اورانيوم و غنی سازی وجود دارد بوده است. در طی بازرسی آژانس که من شخصا حضور داشتم بازرسين يافتند که تمامی موارد نادرست بوده است. محل ذکر شده متعلق به يک شرکت خصوصی بود که سنگ را به بنادر حمل ميکرد نه اينکه معدن اورانيوم باشد و ساختمانهائی که سرويسهای جاسوسی موساد و CIA بعنوان فعالتيهای مخفيانه گزارش نموده بودند برای دستشوئی کارگران اختصاص يافته بود. اين يک مثال شرم آور است که براساس تصاوير ماهواره ای و يا اطلاعات غير معتبر آژانس در تله ای افتاده که اعتبار آژانس را خدشه دار نموده است. من دهها از اين موارد را بعنوان مثال دارم لکن با توجه به ضيق وقت از مطرح نمودن آنها خودداری مينمايم. با اين وجود من آمادگی دارم تا در صورت درخواست شورای حکام در رابطه با تمامی موارد توضيحات کافی ارائه نمايم. برخی اظهارت بخصوص توسط اتحاديه اروپا در خصوص موارد فنی که در حال بررسی است قضاوتهائی نموده است که مايوس کننده ميباشد. من تعجب ميکنم که چرا دوستان اتحاديه اروپا و برخی ديگر از کشورها توصيه های صميمانه من در بروکسل را مورد توجه قرار نميدهند و از يک چنين اظهارات تحريک آميز منجمله درخواست از ايران برای اجرای قطعنامه های شورای امنيت خودداری نمينمايند. من ثابت نمودم که فاقد مشروعيت قانونی و فنی ميباشد. آيا ترديدی در اين است که ايران برای تعليق غنی سازی برای مقاصد صلح آميز تسليم فشار نميشود. من توصيه ميکنم به انهائی که ايده آل گرا هستند واقع گرا باشند و خود را با واقعيات موجود وفق دهند. با اين وجود ما آماده هستيم که راه مناسبی برای حل اين مسئله و برون رفت از بن بستی که ايشان بوجود آورده اند، بيابيم.

برخلاف سوابق ذکر شده و در پی گقتگوهای اخير بين مقامات عاليه و مديرکل طی بازديد اخير از کشورم مايلم اطلاع دهم که در نظر داريم بطور تنگاتنگ با دبيرخانه بطور خاص با مديرکل بمنظور بستن سريع موضوع پس از يک دهه خسته کننده اتهامات که منجر به سياسی نمودن آژانس و دسته بندی اعضاء گرديد همکاری داشته باشيم.

برهمين اساس من به نسبت به هرگونه اقدامی که اين حرکت را به مخاطره انداز منجمله بيان تهديد و درخواست گذرا از مرزهای امنيتی که منجر به بازنگری در رهيافت جديد ما ميشود هشدار ميدهم. هيچ کشوری امنيت ملی خود را مصالحه نميکند که ما اين کار را انجام دهيم.

آقای رئيس

بنا بدرخواست تنی چند از دوستان اجازه ميخواهم تحولات مهمی را به اطلاع برسانم از جمله مذاکرات جمهوری اسلامی ايران و گروه کشورهای ۵ + ۱. ما اميدواريم طرفهای ذيربط نسبت به توافقات انجام شده در گفتگوهای استانبول ۲ بمنظور اينکه اجلاس آتی مسکو به موفقيت برسد متعهد باشند. با يادآوری تصميم بغداد که بر همين اساس، معاونين جناب آقای جليلی و سرکار خانم اشتون قرار شد برای آماده سازی دستورکار اوليه و ديگر ترتيبات مقدماتی که زمينه کارآ و موثر اجلاس را در مسير موفقيت فراهم نمايد با يکديگر ديدار نمايند. در اين چارچوب در اين مقطع سياسی و تاريخی که پس از بازديد مديرکل فضای مثبتی فراهم آمده است و در پرتو مذاکرات مسکو اظهارات اتحاديه اروپا و آمريکا سازنده نبوده است.

آقای رئيس

در خاتمه من تاکيد مينمايم که جمهوری اسلامی ايران مصمم به همکای فشرده با تمامی کشورهای همفکر برای تحقق اين شعار انرژی هسته ای برای همه و سلاح هسته ای برای هيچکس ميباشد. جمهوری اسلامی ايران بطور کامل بر وظايف بين المللی طبقNPT، متعهد ميباشد و هميشه مذاکرات را بعنوان تنها مسير متمدنانه برای برداشتن ابهامات و ارتقاء همکاری بر موضوعات جهانی و منطقه ای چون کاربرد هسته ای برای مقاصد صلح آميز، خلع سلاح و عدم اشاعه تاکيد ورزيده ايم. در اين چارچوب ايران به فعاليتهای هسته ای منجمله غنی سازی برای مقاصد صلح اميز بدون هيچگونه انقطاعی تحت نظارت آژانس و طبق موافقتنامه جامع پادمان (سند ۲۱۴ آژانس) ادامه ميدهد.