فرش قرمز تهران برای محمد مرسی، رییس‌جمهور مصر

دویچه وله: ایران می‌گوید نزدیک به ۳۵ نفر از سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد به تهران سفر خواهند کرد. با این حال خبر حضور محمد مرسی، رییس جمهور اسلام‌گرای مصر در این اجلاس توجه‌ها را به خود جلب کرده است.

روز شنبه ۲۸ مرداد (۱۸ آگوست) سخنگوی ستاد برگزاری اجلاس سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در تهران گفت که از میان ۱۲۰ عضو این جنبش، ۳۵ کشور در سطح سران شرکت خواهند کرد. در مجموع یکصد کشور در سطوح مختلف برای حضور در این اجلاس اعلام آمادگی کرده‌اند.

محمدرضا فرقانی از اعلام اسامی این کشور‌ها خودداری کرد و مدعی شد این امر به دلیل "سیاست‌های خصمانه و فشارهای نامشروع" برای عدم شرکت میهمانان در این اجلاس است. وی افزود به محض اعلام نام‌ بان‌کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد برای حضور در این اجلاس فشارهای زیادی بر وی برای عدم حضور در تهران وارد شده است.

پیش‌تر ویکتوریا نولند، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده، برگزاری اجلاس آینده کشورهای غیرمتعهد در تهران را "تصمیمی نامناسب" خوانده بود.

خانم نولند با انتقاد از حضور احتمالی دبیر کل سازمان ملل متحد در این اجلاس تصریح کرد: «ما نظر خود را به‌ بان‌کی مون اطلاع دادیم و اکنون اوست که باید تصمیم بگیرد. ما گفته‌ایم که تهران برای برگزاری این اجتماع محل بسیار نامناسبی است.»

پس از سه دهه در تهران

یکشنبه ۱۹ آگوست (۲۹ مرداد) خبرگزاری رسمی مصر گزارش داد که محمد مرسی در بازگشت از سفر به چین در اجلاس سران شرکت خواهد کرد. پیش از این رسانه‌های مصری گزارش کرده بودند که به آقای مرسی پیشنهاد شده معاون خود محمود ملکی را به این اجلاس بفرستد.

این اولین سفر رییس جمهور مصر به ایران پس از انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ (۱۹۷۹ میلادی) است. ایران پس از برقراری رابطه میان مصر و اسرائیل در سال ۱۹۸۰ روابط خود را با این کشور قطع کرد.

گرچه به نظر می‌رسد حمایت‌های انور سادات، رییس جمهور وقت مصر از آخرین شاه ایران و اظهارات تند وی علیه آیت‌الله خمینی در این تصمیم بی‌تاثیر نبود.

در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای ترمیم و ارتقای رابطه ایران و مصر صورت گرفته است که به علت عدم تمایل طرف مصری و همچنین مخالفت تندرو‌ها در درون ایران ناکام مانده است.

پس از سقوط حسنی مبارک و پیروزی اسلامگرایان در مصر، حکومت ایران امیدوار بود که بهبود روابط سرعت گیرد اما به نظر می‌رسد محمد مرسی نیز رویه‌ای محافظه‌کارانه در قبال نزدیکی به ایران اتخاذ کرده است.

از سوی دیگر آقای مرسی سیاست نزدیکی به عربستان سعودی و قطر را در پیش گرفته است. شاید به همین دلیل محمدحسین صفارهرندی از وزرای سابق دولت احمدی‌نژاد و نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی معتقد است محمد مرسی به مهدی بازرگان و اعضای نهضت آزادی در ایران شباهت دارد.

صفار هرندی چندی پیش در جمع دانشجویان تصریح کرد: «کسانی که فکر می‌کنند مرسی مثل شهید رجایی است در اشتباهند. مرسی اسلامگرایی در چارچوب اخوان‌المسلمین است، اگرچه متدین و متشرع است ولی تربیت شده فرهنگی بوده که در زندگی مسالمت‌آمیز با فرهنگ غربی و لیبرال عجین شده است.»

تلاش برای فرار از انزوای بین‌المللی

حکومت جمهوری اسلامی اجلاس کشورهای غیرمتعهد را گامی برای گریز از انزوای سیاسی که به دنبال مناقشه هسته‌ای و تحریم‌های بین‌المللی به آن دچار شده، می‌داند. به همین دلیل مقامات جمهوری اسلامی در تلاش برای برگزاری موفق این اجلاس هستند و آن را نشانه‌ای از "حضور فعال" این کشور در معادلات جهانی و منطقه‌ای ارزیابی می‌کنند.

سردار سپاه مسعود جزایری، معاون امور بسیج و فرهنگ دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح، در این باره گفته است: «برگزاری این اجلاس در تهران در این برهه از زمان که منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا با بیداری اسلامی روبرو شده و با توجه به رویدادهایی همچون جنبش وال استریت در آمریکا و اعتراضات مردمی در مناطق مختلف اروپا، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.»

با این حال برخی از ناظران سیاسی عقیده دارند که سازمان کشورهای غیرمتعهد مدتهاست از نقش تاریخی که زمانی ایفا می‌کرد، دور شده است و این نهاد امروزه در معادلات بین‌المللی هیچ نقش مهمی ایفا نمی‌کند.