چه کسانی مستشاران آمریکایی در ایران را ترور کردند؟ (بخش دوم)، ايرج مصداقی

[بخش نخست مقاله]

ترور مجید شریف واقفی و مرتضی صمدیه لباف
پس از کشته شدن رضا رضایی و راه‌یافتن تقی شهرام به رهبری سه نفره مجاهدین (تقی شهرام- بهرام آرام- مجید شریف‌ واقفی) تغییر و تحولاتی در سازمان مجاهدین خلق اتفاق افتاد که عملاً این سازمان به دو شاخه تقسیم شد. رهبری بخش مذهبی این سازمان که این روزها با نام «سازمان مجاهدین خلق» شناخته می‌شود و مسعود رجوی مسئولیت آن را به عهده دارد با مجید شریف واقفی بود. در تاریخ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۵۴ رهبری بخش مارکسیست لنینیست سازمان که بعدها با انتقاد از خود و زیر سؤال بردن شیوه‌های گذشته به سازمان «پیکار» تغییر نام داد اقدام به ترور مجید شریف واقفی و مرتضی صمدیه لباف به عنوان «خائنین» شماره یک و دو کرد. شریف واقفی به قتل رسید و جنازه‌اش به آتش کشیده شد و صمدیه لباف مجروح توسط ساواک دستگیر و در بهمن ۱۳۵۴ اعدام شد.
در ترور مجید شریف واقفی و سوزندان جسد او افراد زیر مشارکت داشتند:
۱- بهرام آرام ۲- وحید افراخته ۳- حسین سیا‌ه‌کلاه ۴- محمدطاهر رحیمی ۵- سید محسن سیدخاموشی ۶- منیژه اشرف زاده کرمانی
سید محسن سید خاموشی، از عوامل اصلی ترور شریف واقفی، در مورد این حادثه می‌گوید:
«در محل قرار، علی (بهرام آرام) و بعد حیدر( وحید افراخته) و حسن (محمد طاهر رحیمی) هم آمدند. ماشین قهوه‌ای را هم با خود آورده بودند... طرح بدین شکل بود که روبه‌روی کوچه ادیب [الممالک] (کوچه باریک) یک همشیره بایستد؛ بعد وقتی مجید شریف واقفی وارد کوچه شد، همشیره (منیژه اشرف‌زاده کرمانی) برود و عباس (حسین سیاه کلاه) وارد کوچه شده مجید شریف واقفی را بکشد، بعد جسد را دو نفری (عباس و حیدر) با هم حمل کنند، در صندوق عقب بگذارند و بعد سوار شده بروند... حیدر سر قرار مجید شریف واقفی رفت... چند لحظه بعد، علی با ناراحتی آمد و گفت: «همشیره سر قرار خود نیامده؛ چه کار کنیم؟» عباس گفت: «مهم نیست؛ من طوری می‌ایستم که نیمی از کوچه را ببینم.» ما ایستاده بودیم که دیدیم همشیره با چادر آمد و روبه‌روی کوچه ایستاد. حدود یک ربع گذشت که همشیره رفت. عباس از من خداحافظی کرده و داخل کوچه شد؛ لحظه‌ای بعد صدای شلیک گلوله بلند شد. من لنگ را برداشته و داخل کوچه شدم که دیدم مجید شریف واقفی، به صورت، روی زمین افتاده است. لنگ را روی صورت او گذاشتم و برگشتم؛ ماشین را روشن کرده دستمالی تر کردم. وقتی عباس و حیدر جسد را داخل ماشین گذاشتند، من خون‌های روی سپر را پاک کردم و با هم سوار شدیم و رفتیم... عباس (حسین سیاه کلاه) از جلو یک تیر به صورت او شلیک کرد[ه] و حیدر (وحید افراخته) هم یک تیر به پشت سرش شلیک نموده [بود]؛ بعد دو نفری جسد را داخل ماشین آوردند... از طریق [کوچه] آب منگل و شهباز رفته و از آنجا به خیابان عارف، نزدیک میدان خراسان [رفتیم]. حیدر پیاده شد و من و عباس وارد جاده مسگر آباد شدیم. ...من و عباس در جاده مسگرآباد، همانجایی که [وحید افراخته] علامت داده بود، رفتیم ولی جایی برای سوزاندن جسد نبود؛ ... بالاخره جایی یافتیم در ۱۸ کیلومتری جاده‌مسگرآباد، که چاله‌های زیادی داشت. بعد از مدتی معطّلی، بالاخره جسد را از ماشین پایین انداختیم و کلرات را روی جسد ریختیم، مخصوصاً [روی] صورت او، بعد بنزین ریختیم، بعد دست‌های خود را و ماشین را تمیز کردیم؛ بعد مقداری هم بنزین روی دست و پای عباس ریخته شد. در‌‌ همان حال فندک را زد: از جسد شعله طولانی بلند شد و از دست و پای عباس هم شعله بلند شد؛ مقداری عقب رفته، من روی او پریدم و او را زمین زده و شعله را خفه کردم. وقتی بلند شدیم، متوجه شدیم که شعله به درِ صندلی عقب ماشین گرفته؛ به سرعت داخل ماشین پریده و ماشین را از شعله‌ها دور کردم...
سازمان مجاهدین خلق؛ پیدایی تا فرجام، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی جلد دوم صفحه‌های ۷ و ۸ و ۹
http://tarikhirani.ir/fa/news/4/bodyView/729/
http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_4/ketab4200/ketab4200_1.pdf
افراد زیر در ترور صمدیه لیاف شرکت داشتند:
۱- وحید افراخته ۲- مهدی موسوی قمی ۳- محمدطاهر رحیمی ۴- منیژه اشرف زاده کرمانی
وحید افراخته همان روز (عصر ۱۶ اردیبهشت ۱۳۵۴) قراری مشابه با قرار مجید شریف واقفی را با مرتضی صمدیه لباف در خیابان گرگان- خیابان سلمان فارسی گذارده بود. از آن‌جایی که حسین سیاه کلاه به خاطر سوختن دستش در جریان آتش زدن جنازه‌ی شریف‌واقفی نتوانست در این عملیات حضور داشته باشد به جای او مهدی موسوی قمی عضو شاخه‌ی تقی شهرام (سیاسی- کارگری) «قرض» گرفته شد. در این عملیات علامت دهنده‌ منیژه اشرف زاده، راننده محمد طاهر رحیمی و ضارب وحید افراخته بود که دو گلوله به فک و صورت صمدیه لباف شلیک کرد.
سازمان مجاهدین خلق؛ پیدایی تا فرجام، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی جلد دوم صفحه‌ی ۹
http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_4/ketab4200/ketab4200_1.pdf

ترور دو مستشار آمریکایی سرهنگ پال شفر و سرهنگ جک ترنر
روز ۳۱ اردیبهشت ۱۳۵۴بخش مارکسیست لنینیست مجاهدین که پانزده روز قبل در تاریخ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۵۴ اقدام به ترور مجید شریف واقفی و مرتضی صمدیه لباف رهبران بخش مذهبی سازمان کرده بود اقدام به ترور دو سرهنگ آمریکایی در خیابان قیطریه تهران می‌کند.
این عملیات به وسیله‌ی کسانی صورت می‌گیرد که دو هفته قبل در ترور مجید شریف واقفی و مرتضی صمدیه لباف رهبران بخش مذهبی سازمان شرکت داشتند.
«روز چهارشنبه ۳۱ اردیهبشت ۱۳۵۴ ساعت ۶:۴۰ دقیقه صبح تیم عملیاتی به فرماندهی وحید افراخته، در حوالی قیطریه، اتومبیل حاوی دو مستشار نظامی نیروی هوایی امریکا به نام «سرهنگ شفر» و «سرهنگ ترنر» را محاصره کردند. همزمان با کوبیده شدن سپر یک وانتبار به اتومبیل مورد نظر از عقب، بلافاصله اتومبیل دیگری راه را از جلو سد می‌کرد. ضربه نخستین، سرنشینان و راننده اتومبیل هدف را دچار شوک و غافلگیری آنی می‌کرد و بی‌آنکه فرصت تفکر و واکنش داشته باشند، اتومبیل دیگری راه را می‌بست. در این عملیات، سه نفر از عوامل ترور پیاده شدند، به راننده ایرانی مستشاران دستور دادند که در کف اتومبیل بخوابد و سپس دو مستشار را به گلوله بستند.
افراد شرکت کنننده در عملیات فوق عبارت بودند از:
وحید افراخته، مسوول عملیات و تسلیم کننده راننده مستشاران؛
سیدمحسن سید‌خاموشی، ‌راننده وانت و عامل ترور (شلیک) از سمت راست اتومبیل؛
محمد‌ طاهر رحیمی، عامل ترور (شلیک) از سمت چپ اتومبیل؛
محسن بطحایی، مسوول راه‌بندان؛
منیژه اشرف‌زاده کرمانی، علامت دهنده عملیات و مسوول مراقبت از صحنه.»
سازمان مجاهدین خلق؛ پیدایی تا فرجام جلد ۱ صفحه‌ی ۶۵۲
دکتر مرتضی لبافی‌نژاد یکی از اعضای مذهبی سازمان مجاهدین خلق نیز در این عملیات نقش حاشیه‌ای داشته است.
وحید افراخته و سیدمحسن سیدخاموشی در پنجم مردادماه ۱۳۵۴دستگیر شدند. وحید افراخته همکاری گسترده‌ای با ساواک داشت و زمینه‌ی دستگیری بقیه افراد را فراهم کرد. از آن‌جایی که کلیه افراد شرکت کننده در این عملیات دستگیر شدند و وحید افراخته خود در بازجویی از آن‌ها شرکت داشت چیزی از این عملیات پوشیده نماند. این افراد در دادگاه «علنی» محاکمه و در بهمن ۱۳۵۴ به جوخه‌ی اعدام سپرده شدند. متن بازجویی‌های این افراد توسط رژیم جمهوری اسلامی در کتاب‌ها و نشریات و مجلات و سایت‌های اینترنتی انتشار یافته است. وحید افراخته در وصیت‌نامه‌اش و لحظاتی پیش از اجرای حکم اعدام می‌‌نویسد:
«... باز هم استدعا دارم اگر امکان دارد به من فرصت داده شود تا به جبران گذشته بپردازم ، مخصوصاً در مورد اطلاعاتی که دارم احتیاچ به مدتی وقت است تا به تکمیل آن بپردازم ، زیرا مجدداً شروع به نوشتن بازجویی کلی کرده و مطالب جدیدی به خاطرم رسیده است ... آرزو دارم یکی از مقامات کمیته را که مرا می‌شناسد ببینم و مطالبی را عرض کنم. »
رجوع کنید به صفحه‌ی ۳۷ جلد دوم کتاب سازمان مجاهدین خلق از پیدایی تا فرجام مراجعه کنید.
http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_4/ketab4200/ketab4200_3.pdf
به خاطر حساسیت موضوع ترور مستشاران آمریکایی و به ویژه در اثر اعترافات وحید افراخته که مدعی شده بود اسناد و مدارک به دست آمده از مقتولان برای تحویل به دولت شوروی و جلب پشتیبانی آن دولت، به خارج از کشور ارسال شده است اطلاعات به دست آمده و پیشرفت امر از سوی ساواک در اختیار مأموران سیا و دوایر ذیربط آمریکایی قرار می‌گرفت. به همین دلیل ساواک حتی نتوانست اعدام وحید افراخته را که برای دستگاه امنیتی مهره‌‌ای بسیار مهم و ارزشمند بود به تعویق بیاندازد. بزرگترین ضربات به سازمان‌های چریکی پس از دستگیری وحید افراخته و همکاری گسترده او وارد شد. او شخصاً در عملیات علیه اعضای سازمان مجاهدین مسلح به مسلسل کلاشنیکوف شرکت می‌کرد.
به نقل احمد اسعد و احمدرضا کریمی که با ساواک همکاری می‌کرد آمده است که «در طول بازجویی وحید افراخته، چند روز هم، دو آمریکایی از سفارت آمریکا به کمیته‌ی مشترک و اتاق مخصوصی که در اختیار وحید گذاشته شده بود، می‌آمدند و از وی در خصوص نحوه‌ی ترورها و –بخصوص- سرنوشت اسناد سرقت شده از مستشاران مقتول آمریکایی، بازجویی می‌کردند.»
http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_4/ketab4200/ketab4200_3.pdf
مسوولان ساواک بعد‌ها در بولتن ویژه به شماره ۲۸۳۸/ ک به تاریخ ۱۳۵۴/۶/۳ مربوط به کمیته مشترک ضد خرابکاری با عنوان «درباره اعترافات وحید افراخته در زمینه تبادل اطلاعات با سفارتخانه‌های شوروی در خارج از کشور» که‌‌‌ همان زمان به اطلاع شاه و نصیری رییس ساواک رسید، نوشتند:
«پیرو گزارشات قبلی در زمینه اعترافات وحید افراخته (فرمانده تیم سیاسی ـ نظامی گروه به اصطلاح مجاهدین خلق که در کلیه برنامه‌های ترور گروه مذکور شرکت داشته است) به استحضار می‌رساند، متهم موصوف در ادامه بازجویی‌های معموله اعتراف نموده که پس از ترور دو نفر سرهنگ امریکایی، کیف دستی‌های آن‌ها را برداشته و به جای آن کیف دیگری که محتوای مواد منفجره بود در اتومبیل گذاشته است تا پس از رسیدن ماموران در محل حادثه و باز کردن آن، کیف مذکور منفجر و تلفات دیگری به ماموران وارد آید. وی افزوده پس از بررسی و ترجمه اوراق و نوشتجات داخل کیف‌های دو سرهنگ موصوف (این مدارک به وسیله حسن حسنان ترجمه شده است) اعضای گروه متوجه می‌شوند که اطلاعات ذی‌قیمتی در مورد تأسیسات مستشاری «آرمیش مگ» در ایران، نحوه خرید هواپیماهای فانتوم از امریکا، نحوه پرداخت پول و سررسید آن‌ها، پایگاه‌هایی که هواپیماهای فانتوم در آن مستقر می‌باشند، تعداد هواپیماهای تحویلی به ایران در هر نوبت، توضیحاتی راجع به پایگاه‌های نظامی مستشاران در ایران، مطالبی درباره مشخصات باند فرودگاه‌ها و قابلیت استفاده از آن‌ها، اطلاعاتی در مورد خطوط ارتباطی تله کمونیکاسیون و محل پایگاه‌های جاسوسی، تعدادی نقشه با علایم رمز روی آن مشخص شده، مشخصات تعدادی از مقامات ایرانی که با امریکایی‌ها در تماس هستند، گزارش‌هایی در مورد مسافرت معاون «شلزینگر» به تهران و شهرستان‌ها، قبوض خرید اسلحه از امریکا، کروکی منزل یکی از مستشاران نظامی امریکا در تهران و تعدادی عکس‌های خانوادگی و مدارک شخصی در کیف‌های مورد بحث وجود دارد که پس از تفکیک، ‌مدارک شخصی سرهنگان موصوف به وسیله دو نفر از اعضای گروه با اضافه نمودن چند جزوه و نشریه گروه به اصطلاح مجاهدین به پشت بام ساختمان خبرگزاری فرانسه در تهران انداخته شد و مراتب نیز تلفنی به کارمندان خبرگزاری مذکور اعلام گردید تا آن‌ها را به خانواده افسران نامبرده تحویل نمایند (مدارک مکشوفه در پشت‌بام خبرگزاری فرانسه در تهران به وسیله ماموران ساواک جمع‌آوری و به موقع با کسب اجازه به مقامات امریکایی تحویل شده است.)»
سازمان مجاهدین خلق؛ پیدایی تا فرجام، جلد اول صفحات ۶۵۳ و ۶۵۴، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی
http://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=222&SP=Farsi
بر اساس گزارش نیویورک تایمز ۹ چریک در ۲۴ ژانویه ۱۹۷۶ مطابق با ۴ بهمن ۱۳۵۴ در ارتباط با قتل چندین آمریکایی از جمله سه سرهنگ آمریکایی اعدام شدند. در جریان محاکمه متهمان به قتل‌ آمریکایی‌ها، یک کارمند کنسولگری آمریکا یک فرمانده پلیس و سه ایرانی دیگر اعتراف کردند .
“9 Are Executed in Iran,”AP Report,THE NEW YORK TIMES,January 25,1976
چنانچه ملاحظه می‌شود مقامات آمریکایی کوچکترین شبهه‌ای در مورد افراد درگیر در ترور سرهنگ پال شفر و سرهنگ جک ترنر ندارند و صرفاً جهت سنگین کردن پرونده «سازمان مجاهدین خلق» و منطقی جلوه دادن الحاق نام این سازمان به لیست تروریستی وزارت خارجه آمریکا آن‌ها را مسئول این عملیات معرفی کرده‌اند.
در آدرس زیر که متعلق به سایت اندیشه‌ پیکار است می‌توانید اطلاعیه بخش مارکسیست لنینیست سازمان مبنی بر پذیرش مسئولیت ترور دو مستشار آمریکایی را ملاحظه کنید:
http://peykar.info/PeykarArchive/Mojahedin-ML/pdf/Se-Bayaniyeh-Mojahedin.pdf
در آدرس زیر از نشریه مجاهد شماره ۵ خرداد ۵۴، ارگان بخش مارکسیست لنینیست مجاهدین موجود است. از صفحه‌ی ۳۱ تا ۴۰ به موضوع فوق پرداخته است.
http://peykar.info/PeykarArchive/Mojahedin/Mojahed-5.pdf

ترور سه کارمند آمریکایی راکول اینترنشنال (Rockwell International)
ترور سه کارمند آمریکایی شرکت راکول اینترنشنال به نام‌های ویلیام کاترول ، روبرت کرونگارد و دونالد اسمیت در روز ۶ شهریور ۱۳۵۵ توسط بخش مارکسیست لنینیست مجاهدین صورت گرفت. فرماندهی این عملیات با حسین سیاه کلاه بود. وی پیش از این در اردیبهشت ۱۳۵۴ با شلیک به سر مجید شریف‌واقفی او را به قتل رسانده و جسد او را سوزانده بود و در مرداد ۱۳۵۵ با شلیک به مغز محمد یقینی او را به قتل رسانده و جسد او را در اسید حل کرده و به روایتی با ناپالم سوزانده بود.
قاسم عابدینی یکی از اعضای تیم ترور آمریکایی‌ها و یکی از اعضای مرکزیت سازمان «پیکار» که در بهمن ۱۳۶۰ همراه همسرش منیژه حیدرزاده دستگیر شد در بازجویی‌های خود در مورد چگونگی انجام این عملیات می‌گوید:‌
«روز عمل (۶/۶/۱۳۵۵) تمام کارها مطابق برنامه انجام گرفت‌. راننده موتور سیکلت و فرید که ترک او نشسته بود به وسیله بوق و دست علامت مثبت دادند. تیم آماده شد. آرایش حمله صورت گرفت، راننده راه بندان ماشین را روشن کرد، چند لحظه بعد اتومبیل حامل مستشاران از پیچ خیابان ظاهر شد. راننده راه بندان راه ماشین را سد کرد ، راننده مستشاران احساس کرد که قضیه ای در کار است و فرمان را به سمت راست خودش چرخاند، ولی به علت باریک بودن خیابان کاری از دستش بر نمی‌آمد و راه بسته شد . مسلسل چی ها پس از این که فرمانده به سرعت راننده مستشاران را تسلیم نموده و او را وادار کرد که سرش را به زیر داشبورد ببرد، رگبار را به آمریکایی ها بستند‌. نفر جلویی (ویلیام کرونگارد) پس از تیر خوردن قصد فرار داشت، از ماشین خارج شد و به طرف پیاده رو رفت، ولی مسلسل چی او را دنبال کرده و در حالی که در داخل جوی آب افتاده بود کارش را تمام کرد. در این اثنا راننده ماشین راه بندان بایستی خارج می‌شد و به عنوان پشتیبان آتش مسلسل چی عقبی در کنار او می ایستاد. منطقه را کنترل می کرد، مسلسل را از او گرفته و خشاب گذاری می کرد تا در همین اثنا (وقتی) مسلسل چی تیر خلاص دو نفر عقب را بزند، دوباره مسلسل را به دست او می‌داد و به سمت ماشین فرار حرکت می‌کردند. در ضمن قرار بود که در حین رفتن به سمت ماشین فرار شعار هم بدهند که (بر خلاف گفته اعلامیه) شعاری داده نشد. این مرحله از عمل که اصل قضیه هم بود به طور کامل (منهای یکی دو مورد جزئی) انجام گرفت و ماشین در مسیر شناسایی شده حرکت کرد. پس از طی مسافتی یک نفر از سرنشینان را پیاده نموده نمره ی جعلی را برداشته و دوباره به حرکت ادامه داد. بعد از مدتی دو نفر دیگر را نیز پیاده نموده و خود راننده با ماشین فرار به سمت میدان خراسان حرکت کرد، در حالی که کیف های مستشاران نیز در داخل ماشین بود . ماشین فرار را در یکی از کوچه های حوالی میدان خراسان قرار داده، وسایل درون آن را به ماشین دیگری که از قبل در آنجا قرار داده بود ، منتقل نموده و با ماشین جدید به سمت یک پایگاه که می بایست وسایل به آنجا برده شود، حرکت نمود و بدین صورت عملیات خاتمه یافت. " افراد تیم عملیات ترور سه مستشار عبارت بودند از :
۱- حسین سیاه کلاه (کاظم) _ فرمانده عملیات
۲- مهدی فتحی (وحید) _ معاون فرمانده و در واقع فرمانده اجرایی عملیات صحنه
۳- محسن طریقت (محمود) _ مسلسل چی شماره 2
۴- قاسم عابدینی (عسکر) _ راننده راه بندان و فرار
۵-شهرام محمدیان باجگیران (جواد) _ راننده موتور و علامت دهنده
۶- غلام حسین صاحب اختیاری (شمس الله _ اصغر) _ موتور سوار و علامت دهنده .
سازمان مجاهدین خلق ؛ پیدایی تا فرجام صفحه‌های ۲۷۹ و ۲۸۰، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی
http://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=283&SP=Farsi
http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_4/ketab4200/ketab4200_12.pdf
حسین سیاه‌کلاه و محسن طریقت در سال ۵۶ به خارج از کشور فرار کردند. مهدی فتحی در درگیری با ساواک کشته شد. غلامحسین صاحب‌اختیاری توسط ساواک دستگیر و اعدام شد. قاسم عابدینی و شهرام محمدیان باجگیران رهبران بعدی سازمان «پیکار» را تشکیل می‌دادند که پس از دستگیری در سال ۶۰ و ۶۲ به ترتیب در سال‌های ۶۳ و ۶۴ توسط جمهوری اسلامی اعدام شدند.
در گزارش ساواک درباره‌ی دستگیری و اعترافات غلامحسین صاحب‌اختیاری از اعضای تیم ترور مزبور چنین آمده است:‌
« در گزارش مورخه ۲۲/۱/۲۵۳۶ (۱۳۵۶) به استحضار رسید که مأمورین کمیته مشترک ضد خرابکاری استان خراسان _ مشهد به دنبال اطلاعات واصله از ساواک، غلام حسین صاحب اختیاری (از اعضای مسلح و متواری گروه به اصطلاح مجاهدین خلق ایران) را در اطراف حرم مطهر شناسایی و مشارالیه در جریان برخورد مسلحانه با مأمورین کمیته مذکور درصدد فرار برآمده .... متهم مورد بحث ... در مورد ترور سه نفر اتباع آمریکایی شاغل در کمپانی راکول به اسامی " ویلیام کاترول ، روبرت کرونگارد و دونالد اسمیت " که از طرف اعضای گروه به اصطلاح مجاهدین خلق ایران در تاریخ ۶/۶/۲۵۳۵ (۱۳۵۵) به قتل رسیده اند چنین اعتراف می‌نماید : اصولاً بهرام آرام (رهبر گروه تروریست موصوف که معدوم گردیده) یکی از مخالفین سرسخت آمریکایی‌های مقیم ایران بوده و همیشه سعی داشته که در موقعیت های مختلف نسبت به نابودی آنها اقدام نماید. بر همین مبنا حدود دو ماه قبل از انجام ترور با تشکیل جلسه‌ای این موضوع را مطرح و پس از بحث و تبادل نظر ، سه نفر از کارکنان آمریکایی شرکت راکول را در نظر گرفته و پس از بررسی کارهای مقدماتی مسئولیت شناسایی عملیات مزبور را به عهده چند نفر از اعضای تیم نظام گروه محول و بعد از تهیه طرح لازم و رفع اشکالات و موانع موجود ، یکی از اعضای مسلح گروه به نام مستعار سعید (قاسم عابدینی‌، فارغ التحصیل دانشکده علوم دانشگاه تهران که به اتفاق همسرش مهری حیدرزاده ، دانشجوی دانشگاه تهران در نیمه دوم سال ۲۵۳۴ (۱۳۵۴) به هنگام خدمت وظیفه متواری گردیده است) را مسئول راه بندان می‌نماید؛ لیکن بعداً به سبب عدم توانایی نامبرده غلام حسین صاحب اختیاری (متهم موصوف) را به عنوان راننده اتومبیل راه بندان انتخاب، که یاد شده نیز از اجرای این مأموریت به علت تزلزل روحیه خودداری و به همین مناسبت مورد انتقاد شدید واقع و مجدداً مأموریت راه بندان به عهده سعید واگذار و قرار می‌شود از وجود صاحب اختیاری و یکی دیگر از اعضای گروه به نام مستعار جواد به عنوان راکب موتور سیکلت جهت اعلام ورود آمریکایی‌ها به منطقه عملیات استفاده گردد . قبل از انجام عملیات به توصیه سعید تصمیم می‌گیرند یک دستگاه اتومبیل شخصی را مصادره کنند، اما در جریان این عملیات اتومبیل پنچر شده و افراد شرکت کننده در سرقت که عبارت بودند از : سعید، کاظم و محمود، مورد سوء ظن پاسبان پاس میدان شاه واقع شدند و چون مأمور مزبور با موتور سیکلت به تعقیب آنها می‌پردازد، کاظم با تیراندازی به سوی پاسبان، او را به قتل رسانده و متواری می‌گردند و به همین علت اجرای طرح مجدداً با شکست مواجه و عملی نمی‌گردد. متعاقب این امر برای اجرای عملیات از اتومبیل سعید استفاده می‌شود، ولی چون اتومبیل مزبور نیز حین مسافر کشی توسط پلیس راهنمایی جریمه شده بود از بردن آن به منطقه عملیات صرف نظر می‌گردد. غلامحسین صاحب اختیاری می‌افزاید به دنبال عدم موفقیت در اجرای طرح مذکور، سرانجام بهرام آرام دستور استفاده از فوکس واگن شماره ۶۶۵۳۶ متعلق به حسن آلادپوش " معدوم " ... را صادر و اجازه می‌دهد اتومبیل مذکور به منظور راه بندان در اختیار وی قرار گیرد. لذا صبح روز ۶/۶/۲۵۳۵ پس از انجام اقدامات مقدماتی و استقرار در محل مأموریت (تهران نو ، خیابان خیام ، خیابان دلپذیر) غلام حسین صاحب اختیاری و جواد (عضو مسلح و متواری گروه) که راکب یک دستگاه موتور سیکلت بودند، مأموریت پیدا می‌کنند ورود اتومبیل حامل سه نفر آمریکایی را علامت دهند. در اجرای این منظور دو نفر اخیرالذکر کمی جلوتر از اتومبیل سه نفر آمریکایی به خیابان خیام وارد و با زدن بوق و نشان دادن آنها ، تعداد سرنشینان اتومبیل را به افراد تیم نظامی اطلاع می دهند . به محض ورود اتومبیل آمریکایی ها، حسن آلادپوش با استفاده از فوکس واگن مورد بحث جلو آنها را سد و سه نفر از اعضای گروه به اسامی مستعار " کاظم " (حسین سیاه کلاه متواری می‌باشد، " وحید " ( مهدی فتحی ، معدوم) و " محمود " (محسن طریقت منفرد ، متواری است) که مسلح به مسلسل ، سلاح کمری و نارنجک جنگی بوده‌اند، دفعتاً از کمینگاه خارج و ضمن حمله به اتومبیل ، هر سه نفر آمریکایی را با آتش مسلسل به قتل رسانیده و با استفاده از خورو فرار که در یکی از خیابان‌های فرعی پارک شده بود ، متواری می‌گردند. ... با عنایت به مراتب معروضه فوق به استحضار می‌رساند که در عملیات ترور سه نفر اتباع آمریکایی مجموعاً هفت نفر شرکت داشته‌اند که تا کنون سه نفر آنان به اسامی «بهرام آرام» ، حسن ‌آلادپوش و مهدی فتحی معدوم، یک نفر به نام غلامحسین صاحب‌اختیاری دستگیر و چهار نفر دیگر به نامان «جواد»، «قاسم عابدینی»، «محسن طریقت منفرد»و «حسین سیاه‌کلاه» متواری می‌باشند که اقدامات همه جانبه به منظور شناسایی و دستیابی به آنان در جریان می‌باشد و نتیجه متعاقباً به عرص خواهد رسید. (بولتن ویژه کمیته مشترک ساواک و شهربانی، شماره‌ی ۱۲۰۷/ ک ، تاریخ ۲۸/۱/۲۵۳۶
سازمان مجاهدین خلق ؛ پیدایی تا فرجام صفحه‌‌های ۲۸۳ تا ۲۸۵
http://www.irdc.ir/fa/content/5399/print.aspx
http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_4/ketab4200/ketab4200_12.pdf
چنانچه ملاحظه می‌شود برای مأموران ساواک و همچنین سیا و اف بی آی هویت تمامی کسانی که در عملیات ترور شرکت داشتند و متواری بودن ‌ ‌‌«محسن طریقت منفرد»و «حسین سیاه‌کلاه» مشخص است. چنانچه برفرض محال مشخص هم نبوده باشد پس از انتشار کتاب‌های مزبور توسط رژیم جمهوری اسلامی هویت آن‌ها برای مقامات آمریکایی مشخص است.
سه کارمند شرکت راکول اینترنشنال که تلاش می‌شد غیرنظامی و کارمند ساده جلوه داده شوند در واقع مستشاران نظامی و اطلاعاتی آمریکا بودند که تحت پوشش این شرکت کار می‌کردند. شناسایی و ترور آن‌ها حساسیت زیادی در ساواک، سیا و دولت‌های ایران و آمریکا به وجود آورد چرا که تصور می‌کردند پای مقامات روسی و سرویس‌های اطلاعاتی و امنیتی شوروی سابق در میان است. به همین دلیل سیا و ارگان‌های مربوطه‌ی آمریکایی با دقت جزئیات این ترور را دنبال می‌کردند.
یکی از اولین گزارش‌های ساواک درباره ترور سه مستشار طرح آی بکس به شرح زیر بود:
«همان طوری که به استحضار رسیده، مقارن ساعت 00 : ۷ روز ۶/۶/۳۵ (۱۳۵۵) شش نفر از اعضای گروه تروریستی به اصطلاح مجاهدین خلق ایران (مارکسیست های اسلامی) راه عبور اتومبیل سه نفر اتباع آمریکایی مقیم تهران به اسامی "روبرت کرون گارد‌، ویلیام کاترل و دونالد اسمیت " را که با نیروهای هوایی شاهنشاهی ایران همکاری داشتند و عازم محل کار خود بودند، در میدان وثوق منطقه تهران نو با اتومبیل فولکس واگن مسدود نمودند و با مسلسل و سلاح کمری هر سه نفر مذکور را به قتل رساندند و با به جای گذاردن اتومبیل خود از محل حادثه متواری گردیدند. بررسی های انجام شده در مورد قتل آمریکائیان مذکور نشان می‌دهد که عوامل اجرای طرح ترور اطلاعات کافی در مورد وضعیت و مشاغل آنان در اختیار داشته اند‌. با توجه به این که قسمت هایی از ارتش شاهنشاهی که مستشاران نظامی و غیر نظامی آمریکایی در آنجا به خدمت اشتغال دارند، همواره مورد توجه خاص عوامل اطلاعاتی شوروی می‌باشد و سه نفر مذکور نیز در قسمتی خدمت می‌کردند که از حساسیت ویژه‌ای برخودار می‌باشد ، چنین استنباط می گردد که اطلاعات مذکور و شناسایی انجام شده به وسیله عوامل سرویس اطلاعاتی شوروی صورت گرفته باشد. ... البته عاملین اجرای طرح که اطلاعات مزبور در اختیارشان گذارده شده همان طور که قبلاً به استحضار رسید، از عوامل وابسته به گروه تروریست به اصطلاح مجاهدین خلق (مارکسیست های اسلامی) می‌باشند. استحضار دارند که در سال ۲۵۳۴ (۱۳۵۴) متعاقب ترور دو نفر مستشار نظامی آمریکا در منطقه سلطنت آباد تهران، توسط اعضای گروه مذکور، کیف دستی همراه یکی از مستشاران که حاوی اسناد و مدارک طبقه بندی شده بود به سرقت برد شد و پس از دستگیری اعضای گروه تروریستی مذکور تعدادی از آنان اعتراف کردند که اسناد داخل کیف را ترجمه و به کشور فرانسه ارسال داشته اند تا در آنجا در اختیار سفارت یا عوامل اطلاعای شوروی قرار داده شود و متقابلاً وسائلی را از آنان تقاضا نمایند‌. این موضوع احتمال ارتباط عوامل اطلاعاتی شوروی را با گروه تروریستی مذکور تا حدود زیادی تقویت می‌نماید و با توجه به قرائن موجود، دخالت غیر مستقیم شوروی ها را در اجرای طرح ترور اخیر به ویژه از نقطه نظر جمع آوری اطلاعات روشن می‌نماید. در جریان ترور اخیر، راننده اظهار می‌دارد، همراه یکی از مستشاران یک کیف دستی بوده که در بازرسی از اتومبیل آنان کیف مزبور به دست نیامده و به احتمال زیاد تروریست‌ها این کیف را نیز به شیوه گذشته همراه برده‌اند.»
سازمان مجاهدین خلق ؛ پیدایی تا فرجام
http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_4/ketab4200/ketab4200_12.pdf

روایت حسین روحانی از رهبران سازمان «پیکار» در رابطه با ترور ۵ مستشار آمریکایی
حسین روحانی یکی از رهبران سازمان پیکار و بخش مارکسیست لنینیست مجاهدین در کتاب «سازمان مجاهدین خلق» در ارتباط با «طرح ترور سه مستشار آمریکایی و اهداف مورد نظر از این عملیات» می‌نویسد:
همانطور که قبلاً اشاره شد، سازمان پس از تغییر ایدئولوژی و مارکسیست شدن هم چنان بر روی خط مشی مسلحانه چریکی پایبند بود و طرح ترور ۳ مستشار آمریکایی در ایران نیز در همین چارچوب قابل بررسی است. منتهی سازمان پس از ضربه خوردن تیم فعال، با تجربه و کارآمد نظامی‌اش در تابستان ۱۳۵۴ ، هرگز نتوانست تیمی در سطح و یا در حدود آن به وجود آورد... در تابستان ۵۴ (تابستان ۵۵ صحیح است) و با در نظر گرفتن این که سازمان حدود یک سال بود که اقدام به ترور عمده و با مضمون ضد امپریالیستی نکرده بود، تصمیم گرفته شد که با جمع‌آوری نیرو و امکانات خود از نقاط مختلف سازمان، اقدام به ترور سه مستشار عالی‌رتبه آمریکایی بنماید. این عملیات پس از شناسایی مقدماتی، از حدود اوایل تیرماه ۱۳۵۵ در دستور کار تیم عمل کننده قرار گرفت و در اوایل شهریور ماه همین سال به اجرا در آمد. تیم عمل کننده متشکل بود از فرمانده عملیاتی (حسین سیاه کلاه)، معاون اول عملیاتی (محسن طریقت)، معاون دوم عملیاتی (مهدی فتحی)، راننده ماشین (قاسم عابدینی)، راننده موتور جهت دادن علامت (شهرام محمدی) و علامت دهنده که پشت ترک موتور قرار داشت (غلامحسین صاحب‌اختیاری) علاوه بر این‌ها بهرام آرام به عنوان فرمانده مشورتی از نزدیک فعالیت آن تیم را زیر نظر و کنترل داشت.
کتاب سازمان مجاهدین خلق ایران، صفحه‌‌های ۱۵۳ و ۱۵۴
بنا بر این با توجه به اسناد و مدارک موجود تردیدی نیست که این عملیات‌ها توسط بخش مارکسیست لنینیست مجاهدین و پس از ترور رهبران بخش مذهبی و از بین رفتن آن صورت گرفته است.
اگر کسی بگوید مجاهدین سنت ترور مستشاران آمریکایی در ایران را پایه‌گذاری کردند قطعاً از نقظه نظر تاریخی حرف درستی را زده است. این چیزی است که در نشریات مجاهدین در سال ۵۸ و ۵۹ هم روی آن تأکید شده است. اما این چه ربطی دارد به تلاش برای انداختن مسئولیت این ۵ ترور به دوش مجاهدین. در تاریخ معروف است که «قابیل» سنت برادر کشی را باب کرد. بنابراین همه‌ی محققان و پژوهشگران کارشان را تعطیل کنند و هرکجا برادرکشی یافتند به «قابیل» نسبت دهند.
در این آدرس می‌توانید نشریه مجاهد ارگان خارج از کشور سازمان مجاهدین خلق ایران (بخش مارکسیست لنینیست) ضميمه‌ی شماره ۱، آذرماه ۱۳۵۵ و اطلاعیه بخش مارکسیست لنینیست مجاهدین در ارتباط با ترور سه کارمند آمریکایی شرکت راکول اینترنشنال را ملاحظه کنید:
http://peykar.info/PeykarArchive/Mojahedin-ML/pdf/mojahed-zamime1-1355.pdf

سرنوشت حسین سیاه‌کلاه و محسن طریقت منفرد
حسین سیاه کلاه و محسن طریقت منفرد که در ترور سه کارمند آمریکایی شرکت راکول اینترنشنال شرکت داشتند در اثر بحران‌هایی که در بخش مارکسیست لنینیست مجاهدین پیش آمد تحت عنوان «انحلال‌‌طلب» به خارج از کشور گریختند.
در سال ۵۶ هر ۵ عضو مرکزیت مارکسیست لنینیست مجاهدین شامل ۱- تقی شهرام ۲- محمدجواد قائدی ۳- حسین سیاه کلاه ۴- محسن طریقت منفرد ۵- محمد قاسم عبدالله زاده (مصطفی) به خارج از کشور رفتند. دو نفر اول به انگلستان و لندن سفر کردند و پس از انقلاب به کشور بازگشتد. تقی شهرام در ۱۱ تیرماه ۵۸ دستگیر و در دوم مرداد ۵۹ اعدام شد. محمد جواد قائدی در ۱۹ خرداد ۶۱ دستگیر و در ۲۴ مرداد ۶۲ اعدام شد. از سرنوشت سه نفر دیگر اطلاعی در دست نیست.
پس از مصاحبه با بی بی سی و اعلام نام سیاه کلاه و طریقت منفرد به عنوان دو عضو بخش مارکسیست لنینیست مجاهدین که در ترور آمریکایی‌ها دست داشته و به خارج از کشور گریختند، افراد فرصت‌طلب به زعم خود از ناآگاهی افراد سوءاستفاده کرده و مدعی شدند که من اعضای بخش منشعب یا مارکسیست لنیست سازمان مجاهدین را به «سیا» و «رسانه‌های امپریالیستی» معرفی کرده و خواهان دستگیری‌شان شده‌ام! نکته جالب این است که افراد یاد شده درست همان کسانی هستند که ده‌ها سند و مدرک و ادعای غیرواقعی انتشار می‌دهند تا مجاهدین را نزد آمریکایی‌ها مسئول این ترورها معرفی کنند. آیا با منطقی که دارند این همکاری با «امپریالیست‌ها» و «سیا» در لو دادن «قاتلان» مستشاران آمریکایی نیست؟ آیا رهبران مجاهدین در خارج از کشور و در کشورهای «عضو ناتو» و «امپریالیستی» در آدرس‌های شناخته شده و در عراق در محاصره‌ی نیروهای عراقی و آمریکایی و ... زندگی نمی‌کنند؟
در حالی که موضوع فرار این سه نفر (سیاه کلاه، طریقت منفرد و عبدالله زاده) به خارج از کشور بارها از سوی سازمان «پیکار» و اسناد آن انتشار یافته است. در کتاب‌های منتشر شده از سوی رژیم و سایت‌های اینترنتی بارها روی این نکته دست گذاشته شده است و در واقع من رازی را افشا نکرده‌ام.
حسین روحانی در صفحات ۱۵۵ تا ۱۶۷ کتاب «سازمان مجاهدین خلق ایران » از چگونگی طرح تز «انحلال موقت تشکیلات»‌و ارائه‌ی «تز رکود» و تجزیه و تحلیل ماهیت فرارطلبان و انشعابگران (بهار ۱۳۵۶) می‌گوید و در همین کتاب بارها به فرار مصطفی (محمدقاسم عبدالله زاده)، حسین سیاه کلاه و محسن طریقت منفرد به خارج از کشور اشاره می‌کند.
در کتاب سازمان مجاهدین خلق؛ پیدایی تا فرجام (۱۳۴۴-۱۳۸۴) در صفحات ۲۹۴ تا ۳۰۲ به موضوع فوق از زبان جواد قائٔدی، حسین روحانی، بهجت مهرآبادی، احمد‌علی روحانی و مهری حیدرزاده پرداخته شده است. افراد فوق همگی توسط جمهوری اسلامی دستگیر و به جز مهری حیدرزاده اعدام شدند.
http://irandidban.com/fa/print-9307
در کتاب سازمان مجاهدین خلق ایران نوشته‌ی حسین روحانی در صفحات ۱۵۴، ۱۵۷، ۱۵۸، ۱۶۱، ۱۶۲، ۱۶۳ به محسن طریقت اشاره شده است.
در همین کتاب در صفحات۱۱۹، ۱۴۶، ۱۴۸، ۱۴۹، ۱۵۴، ۱۵۶، ۱۵۷، ۱۵۸، ۱۵۹، ۱۶۰، ۱۶۱، ۱۶۲، ۱۶۶ در مورد حسین سیاه کلاه صحبت شده است.
در کتاب بررسی تغییر ایدئولوژی سازمان مجاهدین خلق ایران در سال ۱۳۵۴
از حسین سیاه کلاه در صفحه‌های ۱۱۰، ۱۲۳، ۱۲۹، ۱۳۲، و ۱۳۳ یاد شده است.
و از محسن طریقت در صفحه‌ی ۱۵۱ و ۱۵۲ تحت عنوان محسن طریق یاد شده است.
در کتاب سازمان مجاهدین خلق؛ پیدایی تا فرجام (۱۳۴۴-۱۳۸۴) جلد اول به نام حسین سیاه کلاه در صفحه‌ ۶۰۱ اشاره شده است. و در همین کتاب به نام محسن طریقت منفرد در صفحه‌های‌۴۷۸ و ۶۰۱ اشاره شده است.
در کتاب سازمان مجاهدین خلق؛ پیدایی تا فرجام (۱۳۴۴-۱۳۸۴) جلد دوم به نام حسین سیاه کلاه در صفحه‌های
۶،۷،۹،۱۶،۲۶،۳۱،۴۶،۴۸،۷۶،۱۵۹،۱۶۴،۱۶۵،۱۶۶،۲۰۲،۲۰۴،۲۸۰،۲۸۵،۲۹۰،۲۹۱،۲۹۴،۲۹۵،۲۹۶ اشاره شده
است.
در کتاب یاد شده به نام محسن طریقت منفرد در صفحه‌های ۶۸، ۹۱، ۲۰۲، ۲۸۰، ۲۸۵، ۲۹۴، ۲۹۵، ۲۹۶، ۳۰۱، ۳۰۲، ۳۰۹، اشاره شده است.
همچنین در کتاب سازمان مجاهدین خلق پیدایی تا فرجام صفحه‌ی ۳۰۹ به نقل از قاسم عابدینی آمده است:‌
انتشار جزوه «فراخوان» . «... جریان فرار مصطفی [عبدالله زاده] و محمود [طریقت] و کاظم [سیاه کلاه] را شبیه و در راستای حرکت بخش منشعب از چریک‌‌های فدایی خلق که آن‌ها نیز در اواخر سال ۵۵ از چریک‌ها انشعاب کرده و در سال ۵۶ کاملا جدا شده بودند، می‌داند. ... محسن طریقت منفرد و محمد قاسم عبدالله زاده پس از جدایی از سازمان به خارج از کشور رفتند و به زندگی عادی مشغول شدند. »
صفحه‌ی ۱۰۹ و ۱۱۰ یاداشت‌های قاسم عابدینی.
http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_4/ketab4200/ketab4200_13.pdfدر کنار این‌ها بایستی توجه داشت که عبدالله زرین‌کفش یکی از رهبران بخش منشعب مجاهدین (مارکسیست لنینیست) که در برلین آلمان زندگی می‌کند در رفت آمد بین تهران و برلین است کلیه اطلاعات خود را در اختیار رژیم گذاشته است. در کتاب‌‌های انتشار یافته از سوی رژیم بارها به مصاحبه با عبدالله زرین کفش اشاره شده است. مثلاً در کتاب بررسی تغییر ایدئولوژی سازمان مجاهدین خلق ایران در سال ۱۳۵۴ در صفحات ۷۷ و ۸۳ به مصاحبه‌های عناصر اطلاعاتی با او اشاره شده است.
در جلد اول کتاب سازمان مجاهدین خلق پیدایی تا فرجام در صفحه‌های ۲۸۴، ۲۹۴، ۳۰۰، ۳۰۱، ۳۰۵، ۳۵۰، ۳۶۵، ۳۶۶، ۳۸۱، ۳۸۵، ۳۹۳، ۴۱۴، ۴۲۳، ۴۸۲، ۵۱۵، ۵۵۴، ۵۵۵، ۵۸۱، ۵۸۲، ۵۸۴، ۶۰۰ به نام عبدالله زرین‌کفش اشاره شده است.
در جلد دوم کتاب سازمان مجاهدین خلق پیدایی تا فرجام در صفحه‌های ۴۵، ۶۵، ۱۶۸، ۱۶۹ به نام وی اشاره شده است.
بهروز جلیلیان یکی از اعضای سابق سازمان پیکار و از گردانندگان و همکاران تراب حق‌شناس در سایت «اندیشه و پیکار» در ارتباط با حسین سیاه کلاه و نقش او در ترور محمد یقنی و فرارش به خارج از کشور می‌نویسد:‌
«قتل، شهيد محمد يقينی، متاسفانه نه بخاطر دلايل بالا، بلکه صرفا بديل رقابت تشکيلاتی بود. شهيد محمد يقينی پس از تغيير ايدئولوژی سازمان مجاهدين خلق ايران به مارکسيسم، همچنان در اين سازمان به فعاليت پرداخت. در پاييز سال ۱۳۵۵، پس از اينکه سازمان به يک تخلف تشکيلاتی از سوی وی پی برد، و همچنين مخالفت های وی با رهبری سلطه طلب سازمان، در پی چند جلسه مرکزيت به مرگ محکوم شد و توسط "حسين سياه کلاه" در خانه تکنيکی سازمان در شرق تهران انجام شد. حسين سياه کلاه با نام مستعار کاظم در اواخر همين سال به اتفاق دو نفر ديگر از سازمان گريختند. » بايستی توجه داشت که تمام اين اطلاعات، با جزييات کمتر در نوشته های رسمی "سازمان مجاهدين خلق ايران (م.ل)"، و همچنين سازمان پيکار در راه آزادی طبقه کارگر آمده»
http://www.peykarandeesh.org/article/Shetab-Dar-Neweshtan.html
در تابستان سال ۱۳۵۵ مرکزیت سازمان متشکل از شهرام ، آرام و سیاه کلاه به دلایل زیر یقینی را به ترور محکوم کرد . «انفعال در مبارزه ، کوشش برای تجزیه سازمان و به راه انداختن یک جریان در مقابل سازمان در خارج از کشور کمک وی به خروج مصباح (رضا رئیس طوسی) از کشور به رغم اطلاع وی از مخالفت سازمان با این امر و .... دلایل این محکومیت بودند . »
جواد قائدی در مورد ترور محمد یقینی و عوامل اجرایی آن می‌گوید:
«در چنین جو انتقادی تأیید من نیز برای ترور یقینی جلب شده و پس از مدتی این عمل به وسیله حسین سیاه کلاه که در بخش تکنیکی کار می‌کرد و در خانه تکنیکی انجام شد.»
قاسم عابدینی در این زمینه می‌گوید:‌
«مسئولیت کشتن یقینی به حسین سیاه کلاه سپرده می‌شود و قاسم عبدالله زاده (مصطفی) نیز در این جریان نقش معاون وی را داشته است. عبدالله زاده که در نیمه دوم سال ۵۵ به مرکزیت راه یافته بود مورد حمایت شدید تقی شهرام قرار گرفت. نحوه ترور یقینی به نقل از قاسم عابدینی چنین است : " یک روز از روزهای پاییز (شاید اواخر مهر و اوایل آبان 1355) او را به خانه تکنیکی واقع در خارج از محدوده خاوران می‌برند و به بهانه جعل پاسپورت او را مشغول می‌نمایند و کاظم (حسین سیاه کلاه) با شلیک یک گلوله در مغز او وی را به شهادت می‌رساند. یادداشت‌های قاسم عابدینی ص ۸۲-۸۴
http://irandidban.com/fa/print-9075
حسین سیاه‌کلاه(کاظم) همچنین در ترور سرتیپ زندی پور نیز به همراه – بهرام آرام طراح عملیات، وحيد افراخته فرمانده عمليات و مسئول تيراندازي و شليک تير خلاص، محمدطاهر رحيمي، سيد محسن سيدخاموشي و صمدیه لباف و... شرکت داشت. در این عملیات منيژه اشرف‌زاده کرماني مسئول دادن علامت بود.
http://www.ostourehayesabr.com/default.aspx?PID=%در اسناد بخش مارکسیست لنینیست مجاهدین از حسین سیاه‌کلاه و مصطفی(قاسم عبدالله زاده) به عنوان «جنایتکار» و «خائن» یاد می‌شد.
حسین احمدیان مسئول زندان ساری که با تقی‌ شهرام از زندان گریخت در نامه به مرکزیت این گروه در خرداد ۵۷ می‌نویسد:‌ »کاظم اکنون چه نوع کار سیاسی در کارخانه‌های ایران می‌کند؟ نظرات انحلال‌طلبانه او کجاست؟ اگر چنین نظرات انحلال‌طلبانه‌ای وجود ندارد پس چرا به او می‌گویید انحلال‌طلب چرا به او می‌گویید «خائن» چرا به او می‌گویید جنایتکار. او چه خیانتی مرتکب شد؟ او چه جنایتی مرتکب شد؟ خیانت و جنایت بر علیه چه کسی یا کسانی و به نفع چه کسی یا کسانی؟ »
صفحه ۲۷۸ کتاب گزارش به خلق؛ نامه‌های یکی از اعضای انشعابی سازمان «مجاهدین به مرکریت آن. http://peykar.info/PeykarArchive/Mojahedin-ML/pdf/Se-Bayaniyeh-Mojahedin.pdfمحسن سیاه‌کلاه (صمد) برادر حسین سیاه کلاه، یکی از کادرهای سازمان مجاهدین و یکی از عناصر فعال چریک شهری در دهه‌ی ۵۰ بود. حسین از طریق وی در ارتباط با سازمان مجاهدین قرار گرفت. محمد (یاسر) طریقت منفرد برادر محسن طریقت منفرد، یکی از کادرهای سازمان مجاهدین خلق و مسئولان مالی این سازمان است.
در مصاحبه با بی بی سی برای آن که نشان دهم آمریکایی‌ها به دنبال مطامع سیاسی خود از طرح موضوع ترور مستشاران آمریکایی در ایران هستند و مطلقاً تمایلی به پیگیری موضوع ندارند به حضور حسین سیاه کلاه و محسن طریقت منفرد در خارج از کشور اشاره کردم. چنانچه‌ در بالا ملاحظه می‌کنید صدها بار نامشان و نقش‌شان در تروها در اسناد آمده و موضوع پوشیده‌ای را برملا نکردم.

دو عملیات ناموفق علیه آمریکایی‌ها در تهران
در دهه‌ی ۵۰ دو عملیات علیه آمریکایی‌ها در تهران با شکست مواجه شد. اولین عملیات تلاش برای ترور ژنرال هارولد لی پرایس معاون اداره‌ی مستشاری آمریکا در ایران بود که در سال ۵۱ توسط سازمان مجاهدین خلق به وقوع پیوست و دومی تلاش برای ترور دونالد آربوتا کنسول سفارت آمریکا در تیرماه ۱۳۵۴توسط بخش مارکسیست لنینیست مجاهدین. مقامات آمریکایی علاقه‌ای به مطرح کردن دومی جهت افزودن به اتهامات علیه مجاهدین ندارند اما از اولی یاد می‌کنند.

ترور ژنرال هارولد لی پرایس معاون اداره مسشتاری آمریکا در ایران
در گزارش وزارت خارجه آمریکا آمده است که «بعلاوه ژنرال هوایی «هارولد پرایس» در یک حمله که توسط کاظم ذوالانوار عضو کمیته مرکزی مجاهدین برنامه‌ریزی شده بود در سال ۱۹۷۲ مجروح شد.» در هیچ یک از اسناد ساواک، و یا اسناد منتشر شده از سوی رژیم به مسئولیت کاظم ذوالانوار در این ترور اشاره نشده است. این که آمریکایی‌ها از کجا به مسئولیت کاظم ذوالانوار پس از این همه سال پی‌‌برده‌اند مشخص نیست! چرا که مجاهدین نیز هیچ‌گاه به چنین امری حتی در دوران پس از انقلاب نیز اشاره‌ای نکردند. در خرداد ۱۳۵۱ و هنگامی که تلاش برای ترور هارولد پرایس صورت گرفت سازمان مجاهدین خلق تحت رهبری رضا رضایی، کاظم ذوالانوار و بهرام آرام فعالیت می‌کرد و قطعاً مسئولیت این عملیات با مجاهدین خلق است. اما از آن‌جایی که پرایس آسیب چندانی ندید در پرونده‌ سازی علیه مجاهدین و در گزارش وزارت خارجه آمریکا به آن زیاد پرداخته نشده است.
من در گفتگو با بی بی سی به این ترور نپرداختم. چرا که موضوع صحبت من ۶ قتلی بود که آمریکایی‌ها به مجاهدین نسبت می‌دهند و همچنین ضیق وقت (۳ دقیقه) امکان بررسی سوابق امر را نمی‌داد.
تراب حق‌شناس یکی از اعضای سازمان پیکار و بخش مارکسیست لنینست مجاهدین که اداره‌ی سایت «اندیشه پیکار» را به عهده دارد در ارتباط با ترور پرایس می‌‌گوید: «نام این فرد ژنرال هارولد پرایس است. من یادم نیست که او مسئول شنودهای روسیه بوده یا نه. علم در خاطرات خود نوشته است که پرایس معاون مستشاری آمریکا در ایران بوده. روزهای سفر نیكسون به ایران 8 تا 10 خرداد 1351 فدایی ها بر سرراه او كه برای بازدید از قبر رضا شاه می‌رفت بمب منفجر كردند و مجاهدین هم درست در محلی كه خود مستشار آمریكایی، ژنرال پرایس، از آن عبور می‌كرد بمب گذاری می‌كنند كه منجر به جراحت شدید وی می‌شود. او کشته نشد، ولی هر چه بود دیگر نتوانست به كار خود ادامه بدهد. این اولین اقدام علیه مستشاران امریكایی است كه از جمله توسط مجاهد شهید محمد مفیدی به اجرا در آمد.
http://asre-nou.net/php/view.php?objnr=23354
تراب حق‌شناس بدون آگاهی و تحقیق لازم، به اشتباه محمد مفیدی را عامل این انفجار معرفی می‌کند. مفیدی دستگیر و محاکمه شد چنانچه وی نقشی در این ترور داشت قطعاً در پرونده و کیفرخواست او مطرح می‌شد.
مفیدی عضو تیمی بود که سرپرستی آن با مصطفی جوان خوشدل بود. «در خردادماه ۵۱ هنگام ورود نیکسون این تیم مأموریت یافت که تعدادی مؤسسه امپریالیستی را منفجر کند. محمد شخصاً مسئولیت انفجار انجمن ایران و آمریکا و انجمن ایران و انگلیس را به عهده داشت.» مجاهد شماره‌ی ۱۹ مورخ ۲۵ دیماه ۵۸ صفحه‌ی ۱۵
http://www.iran-archive.com/sites/default/files/sanad/mojahedine_khalgh--mojahed_019.pdf
مفیدی به اتهام شرکت در ترور سرتیپ سعید طاهری دستگیر و محاکمه و اعدام شد. «در این عملیات سرتیپ طاهری هدف پنج گلوله‌ی علیرضا سپاسی آشتیانی قرار گرفت و در دم جان‌سپرد و محمد مفیدی راننده موتور بود. »
سازمان مجاهدین خلق؛ پیدایی تا فرجام جلد اول صفحه‌ی ۵۳۷
با این حال سازمان مجاهدین در نشریه مجاهد شماره‌ی ۱۹ صفحه‌ی ۱۵ مدعی شد که محمد مفیدی « به انتقام مردم ستمدیده‌ای که به دست جنایتکار طاهری ( در جریان پانزده خرداد و کشتار دانشگاه) به خون خفته بودند و با چشمان شرر بار او تعقیب شده و از دهان کثیف او یاوه‌های رکیک ( بخصوص نسبت به حضرت آیت‌الله خمینی) شنیده بودند سه گلوله به چشم و دهان و کف دست او نشاند.»
http://www.iran-archive.com/sites/default/files/sanad/mojahedine_khalgh--mojahed_019.pdf
سعید شاهسوندی در گفتگو با حسین مهری برخلاف تراب حق‌شناس که فدایی‌ها را مسئول بمب‌گذاری در مسیر نیکسون معرفی می‌کند کلیه اقدامات صورت گرفته علیه سفر نیکسون و تلاش برای ترور ژنرال پرایس را به مجاهدین نسبت می‌دهد و در مورد چگونگی زخمی شدن او می‌گوید:
«ژنرال پرایس پاهایش قطع شد. ژنرال پرایس ماشین ضد گلوله بسیار محکمی داشته، ولی شدت انفجار به حدی بوده و چون از بغل ماشین انفجار صورت گرفت، جفت پاهای ژنرال پرایس قطع می‎شود که بعداً هم می برندش به آمریکا برای درمان، ولی زنده می‎ماند.»
اسدالله اعلم وزیر دربار و از نزدیکان شاه در صفحه‌ی ۲۵۷ خاطراتش می‌نویسد:‌
«حدود ساعت شش و سی دقیقه، صدای انفجاری در حدود دزاشیب شنیدم و بعد معلوم شد در قیطریه، در اتومبیل مستشاران آمریکایی، بمب گذاشتند. ژنرالی که جزو مشاورین ارتش است (ژنرال هارولد پرایس معاون مستشاری آمریکا در ایران) در اتومبیل صدمه دیده، ولی کشته نشده است. ولی چون اتومبیل در حرکت بوده از جاده منحرف شده یک عابر، یک پیرزن و یک دختر شانزده ساله را کشته است.»
در تبلیغات ساواک به گونه‌ای جلوه داده شد که بمب منفجر شده باعث کشته شدن «دو زن بیگناه» شده و گوشت بدن‌ آنها روی درخت‌ها پیدا شده است. در این تبلیغات اشاره‌ای به منحرف شدن ماشین و تصادف آن با دو زن فوق و کشته شدن آن‌ها در اثر جراحات وارده نشده بود. با توجه به آسیبی که قسمت جلوی ماشین پرایس دیده بود این احتمال هست که آسیب دیدن احتمالی پرایس علاوه بر انفجار بمب در اثر تصادف هم بوده باشد.
برخلاف آن‌چه که تراب حق‌شناس و سعید شاهسوندی گزارش می‌کنند ژنرال پرایس آسیب جدی نمی‌بیند و دو ماه بعد در مردادماه ۱۳۵۱ به عنوان مدیر کمک‌‌های نظامی و فروش در دفتر معاون رئیس ستاد سیستم‌ها و لجستیک، ستاد مرکزی نیروی هوایی آمریکا در واشنگتن دی سی انتخاب شد. وی در آوریل (فروردین – اردیبهشت) سال ۱۳۵۲به درجه‌ سرلشکری Major General نیروی هوایی آمریکا رسید و جوایز و مدال‌های گوناگونی را هم دریافت کرد.
پرایس در سپتامبر ۱۹۷۵بازنشسته شد و در ششم اکتبر ۲۰۰۸ در سن ۹۰ سالگی فوت کرد. در زندگی‌نامه‌ی انتشار یافته‌ی او به موضوع ترور وی در تهران و ... اشاره‌ای نشده است. وی پیشتر در ژوئن ۱۹۶۴ به ویتنام جنوبی رفته و در آن‌جا به عنوان هماهنگ‌کننده عملیات به خدمت پرداخت و در لشکر دوم هوایی آمریکا به عنوان هماهنگ کننده عملیات در ۸۷ مأموریت جنگی شرکت کرد.
http://www.af.mil/information/bios/bio.asp?bioID=6814
علاوه بر این اگر پای ژنرال پرایس قطع شده بود در خاطرات اسدالله اعلم وزیر دربار شاه و یکی از نزدیکان او به آن اشاره می‌شد.
بر اساس اعترافات صورت گرفته از سوی وحید افراخته، وی به همراه محمد یزدانیان عوامل این انفجار بودند و مسئولیت طراحی این عملیات با بهرام آرام مسئول وقت نظامی سازمان بود. بر اساس اعترافات وحید افراخته بمب توسط علی اصغر منتظر حقیقی ساخته و مهیا شده بود که به نظرم نمی‌تواند دقیق باشد. چرا که علی‌اصغر منتظر حقیقی در فروردین ۱۳۵۱ در درگیری با ساواک کشته شد و عملیات علیه پرایس در خرداد ۱۳۵۱ انجام گرفت. (اعترافات وحید افراخته، خلاصه پرونده‌ها)
سازمان مجاهدین خلق؛ پیدایی تا فرجام جلد اول صفحه‌ی ۵۳۴
محمد یزدانیان نیز به بخش مارکسیست لنینیست مجاهدین پیوست و از مسئولان آن در خارج از کشور شد. وی پس از انقلاب به کشور بازگشت و در ارتباط با سازمان «رزمندگان» قرار گرفت و سپس به «اتحاد مبارزان کمونیست- سهند» پیوست. یزدانیان در سال ۶۱ دستگیر و در ۱۱ مرداد ۶۲ توسط جمهوری اسلامی اعدام شد.
ری (رضا) تکیه، یکی از عناصر نزدیک به لابی رژیم و همسر سوزان مالونی از مسئولان وزارت خارجه آمریکا و مخالفان سرسخت مجاهدین و مخالفان تغییر رژیم یکی از کسانی است که هنگام شهادت در کنگره آمریکا به موضوع ترور ژنرال پرایس اشاره کرد. با این‌حال از آن‌جایی که می‌بایستی مسئولیت‌ حرف‌هایش را رسماً در مقابل کنگره به عهده می‌گرفت حرفی از کشته شدن ۵ آمریکایی دیگر و مسئولیت مجاهدین در این میان و یا آسیب‌دیدن جدی پرایس نزد. سوزان مالونی همسر ری تکیه مدیریت تهیه‌ی گزارش صد صفحه‌ای زیر نظر رابرت گیتس و برژینسکی را به عهده داشت که در آن خواهان دستگیری مجاهدین در عراق و محاکمه‌‌ی آنها شده بود. به گزارش ری تکیه توجه کنید:‌
«در اوایل دهه ۱۹۷۰ اطلاعیه شماره ۳ مجاهدین تأکید کرد که به‌دلیل سرکوب جنبشهای انقلابی مشروع در فلسطین و ویتنام، خشونت علیه آمریکا مجاز است. اولین نمونه از این خشونت در ماه مه ۱۹۷۲ به هنگام سفر رئیس‌جمهور ریچارد نیکسون به ایران رخ داد. برای مختل کردن آن سفر، مجاهدین در محل دفتر اطلاعات آمریکا بمب‌گذاری کرده و کمپانیهای آمریکایی نظیر جنرال موتورز و پان آمریکن را هدف قرار دادند. در همان سال، این حزب تلاش کرد ژنرال هارولد پرایس، فرمانده میسیون نظامی آمریکا در ایران را ترور کند. گرچه ژنرال پرایس از دست ضاربینش گریخت ولی مجاهدین به‌طور تراژیکی موفق شدند سرهنگ لوئیس هاوکینز، معاون فرمانده میسیون نظامی را در بیرون منزلش به قتل برسانند»
http://hambastegimeli.com/index.php?option=com_content&view=article&id=25400:2011-07-11-06-24-29&catid=21:2010-01-17-21-49-36

تلاش برای ترور کنسول آمریکا دونالد آربوتا
در دوازده تیر ماه ۱۳۵۴ پس از ترور موفق دو سرهنگ آمریکایی به نام های ترنر و شفر یک واحد عملیاتی که مأموریت ترور کنسول آمریکا دونالد آربوتا به عهده اش محول شده بود، در تقاطع خیابان هاشمی و خردمند راه را بر اتومبیل سرویس سفارت آمریکا بستند و به روی آن آتش گشودند. طبق شناسایی‌های قبلی، دیپلمات مذکور در صندلی عقب و کنار کارمند زن سفارت می‌نشست‌، بنابر اظهار عاملین ترور به دلیل تیره بودن فضای داخل اتومبیل و بی دقتی علامت دهنده در تشخیص دیپلمات آمریکایی، حسن حسنان کارمند ایرانی سفارت (مترجم) و نفوذی مجاهدین در سفارت آمریکا که به طور اتفاقی به جای دیپلمات مزبور نشسته بود هدف قرار گرفت و کشته شد و به دیگران آسیبی نرسید. بخش مارکسیست‌ لنینیست مجاهدین در ۲۰ تیرماه ۵۴ با صدور اعلامیه ای که در شهر مشهد محل تولد حسنان پخش شد، مسئولیت قتل سهوی او را پذیرفت و دلایل وقوع این اشتباه را بر شمرد. به نوشته حسین روحانی، شناسایی طرح عملیات ترور کنسول آمریکا به کمک حسنان انجام گرفته بود.
فرماندهی تیم ترور به عهده‌ی وحید افراخته بود. حسین روحانی در صفحه‌ی ۹۷ کتاب «سازمان مجاهدین خلق ایران» عامل ترور را محسن خاموشی معرفی می‌کند. کسی که علامت داده مانند ترور دو مستشار آمریکایی و مجید شریف واقفی منیژه اشرف زاده کرمانی معرفی شده است.
در این آدرس اطلاعیه بخش مارکسیست لنینیست مجاهدین در ارتباط با تلاش ناموفق برای ترور دونالد آربوتا را ملاحظه کنید:‌
http://peykar.info/PeykarArchive/Mojahedin-ML/pdf/Se-Bayaniyeh-Mojahedin.pdf

نکته ظریف در گزارش وزرات خارجه آمریکا
مقامات تهیه کننده گزارش به خوبی می‌دانستند چه می‌کنند و به عدم دخالت مجاهدین در ۵ ترور دیگر واقف بودند به همین دلیل در ترور پرایس و هاوکنیز به طور صریح به نقش کاظم ذوالانوار و رضا رضایی اشاره کرده‌اند. در حالی که رضا رضایی دو هفته پس از ترور هاوکینز در درگیری کشته شد و در هیچ‌یک از اسناد ساواک به موضوع اشاره نشده است.
کاظم ذوالانوار ۴ ماه پس از ترور هارولد پرایس در مهرماه ۱۳۵۱ در درگیری با نیروهای ساواک زخمی و دستگیر شد. در کیفرخواست صادره و در اسناد ساواک و بازجویی‌ها و ... مطلقاً به نقش وی در ترور پرایس اشاره نشده است وی در دادگاه محاکمه و به حبس ابد محکوم شد. ذوالانوار در ۲۹ فروردین ۱۳۵۴ همراه با مصطفی جوان خوشدل و ۷ فدایی خلق در تپه‌های اوین توسط ساواک به قتل رسید. در اسناد ساواک از بهرام آرام به عنوان طراح عملیات و از وحید افراخته و محمد یزدانیان به عنوان اعضای تیم عملیاتی نام برده شده است.
با آن که بازجویی‌های افراد دخیل در ترور سرهنگ ترنر و سرهنگ شفر و سه کارمند شرکت راکول اینترنشنال موجود است و انتشار عمومی یافته با این حال مقامات وزارت خارجه آمریکا آگاهانه به آن‌ها اشاره‌ای نمی‌کنند چرا که خود به خوبی مطلع هستند که عملیات مزبور توسط سازمان مجاهدین خلق صورت نگرفته است و کسانی که از نام این سازمان استفاده می‌کردند در سال ۱۳۵۷ با «انتقاد از خود» روش سابق را نادرست ارزیابی کرده و نام «سازمان پیکار در راه آزادی طبقه‌‌ی کارگر» را برای خود انتخاب کردند مسئول آن بوده‌اند. پاره‌ای از آن‌ها نیز سازمان‌های «نبرد» و «آرمان» را بنیاد نهادند. همچنین وزارت امورخارجه آمریکا در ۱۳ سال گذشته علیرغم برپایی چندین دادگاه تحت عنوان اسناد محرمانه حاضر به ارائه آن‌ها نشد. گزارش وزارت خارجه آمریکا در حالی از رضا رضایی و کاظم‌ ذوالانوار نام می‌برد که آگاهانه هیچ اشاره‌ای به نام تقی شهرام و بهرام آرام و نقش آن‌ها در ترورهای یاد شده نمی‌کند.

ایرج مصداقی - مهرماه ۱۳۹۱
www.irajmesdgahi.com
[email protected]

پانویس:
۱- با آن‌که مسئولیت تلاش برای ترور ژنرال پرایس و ترور سرهنگ هاوکنیز با سازمان مجاهدین خلق است. اما تمامی کسانی که در ترور هاوکینز و پرایس شرکت داشتند بعدها به بخش مارکسیست لنینیست مجاهدین پیوستند. در واقع تبلیغات مجاهدین در سال‌های ۵۸ تا ۶۰ و تأکید روی «آتش مسلسل‌های مجاهدین خلق» به نوعی سوء‌استفاده از جو «ضد امپریالیستی» موجود در آن زمان به نفع خود است. برای همین علیرغم به عهده‌ گرفتن مسئولیت این دو ترور توسط مجاهدین، این سازمان هیچ‌گاه به جزئیات امر و چگونگی اجرای عملیات و کسانی که در آن درگیر بودند در همان دوران نیز نپرداخت چرا که نقض غرض بود و منافع سیاسی آن متوجه‌ی سازمان رقیب که «پیکار» بود می‌شد.
تکذیب ترور ۵ آمریکایی توسط سازمان مجاهدین زمانی مورد پذیرش قرار می‌گیرد که این سازمان ضمن پذیرش مسئولیت عملیات‌های صورت گرفته در سال‌های ۵۱ و ۵۲ گذار به دوران جدید را اعلام کند وگرنه نمی‌توان اعتمادسازی کرد. این مسیری است که بسیاری از نیروهای چپ ضد امپریالیسم در آمریکای لاتین پیموده‌اند.
۲- من تلاش‌های مجاهدین، فداییان، حزب توده، پیکار، اتحادیه کمونیست‌ها، راه کارگر، رنجبران و دیگر گروه‌های سیاسی و روشنفکران ایرانی برای دامن زدن به «مبارزه ضد‌امپریالیستی» پس از انقلاب و به ویژه در سال‌های ۵۸ تا ۶۰ را خدمت به رژیم و ارتجاع دانسته و آن را موجب بسته شدن فضا بر علیه نیروهای انقلابی و مترقی می‌دانم. چرا که رژیم خود از موضع عقب‌ماندگی و ارتجاع به اندازه‌ی کافی «ضد‌امپریالیست»‌ و «ضدغربی»‌ است.
از نظر من در این میان نقش مجاهدین به عنوان بزرگترین گروه‌ سیاسی بیش از دیگر نیروهاست. متأسفانه مجاهدین در طول سال‌‌های گذشته با وجود تغییر رویکرد خود در ارتباط با دنیای پیرامون‌شان اما به نقد گذشته‌ و به ویژه در ارتباط با موضوع «مبارزه ضد‌امپریالیستی» در سال‌های پس از انقلاب دست نزده و همچنان از پذیرش اشتباه در این رابطه خودداری می‌کنند. این سازمان در ارتباط با حمایت همه‌‌جانبه‌ی خود از اشغال سفارت آمریکا که کشور را به مدت ۳۳ سال به گروگان آمریکا تبدیل کرد هم انتقادی از خود نکرده است. البته دیگر گروه‌های سیاسی هم نقدی به مواضع خود در ارتباط با گروگانگیری نکرده‌اند. تردید نباید داشت چنانچه در اوهام خود قصد فریب «امپریالیسم» را داشته باشیم، هم چوب را خواهیم خورد و هم پیاز را و چنانچه به مشکلات دنیا و کشورمان از زاویه‌ی دیگری نگاه می‌شود آن‌گاه باید بهای آن را پرداخت.