حاشيه های برليناله (همراه با عکس)، گزارش اختر قاسمی

در ششمين روز جشنواره فيلم برلين اختر قاسمی، روزنامه نگار و عکاس؛ مشاهدات خود را از حاشيه های اين جشنواره نوشته است. او از حال و هوای جشنواره، کافه شاپ ها و محل گردهمايی خبرنگاران نوشته و با دوربين خود لحظاتی از اين فضا را ثبت کرده است

تبليغات خبرنامه گويا	[email protected]

امروز ششمين روز برليناله است و من در برلين به سر می برم. اين روزها برلين حال و هوای ديگری دارد.

از هر گوشه ی جهان هنرمندان، دست اندرکاران و علاقه مندان فيلم در برلين حضور دارند. در طی اين چند روز بارها پيش آمد که از کسی سوالی در مورد آدرس يا فيلمی داشته باشم و بعد متوجه شدم که آلمانی نيست. به جرأت می توانم بگويم که از هر پنج شش نفر شايد يک نفر آن ها آلمانی بود. از آمريکای جنوبی تا آفريقا و آسيا. اروپا هم که خود ميزبان است.

امروز هوای سردی ست و حتی بارش برف هم نتوانسته مردم را خانه نشين کند. حتی يکشنبه برلين در ميدان بزرگ پتسدامر پلتز و بخصوص مارلين ديترش پلتز همانند يک روز شلوغ کاری پر از جمعيت بود. اما اين بار جمعيتی، متفاوت، جمعيتی با رنگ های مختلف.

برای من حضور در برلين و گزارش از حضور هنرمندان ايرانی در برليناله و فيلم های ايرانی کاری بسيار جذاب و خوشايند است. روزنامه نگاران بسياری هستند که با عشق و شوق و شور از هنرمندان ميهن شان می نويسند.

گرچه هميشه روزنامه نگاران در مطرح کردن و شناخت هنرمندان و آثارشان نقش اساسی دارند ولی گاهی روزنامه نگاران "سفارشی" هم نقش مخربی در کار يک هنرمند و يا هنرمند دارند به همين دليل هم اصغر فرهادی کارگردان فيلم "در باره الی" و گلشيفته فراهانی، بازيگر نقش اول فيلم در کنفرانس مطبوعاتی در برليناله علت سر و صدای فيلم را برخورد بد برخی مطبوعات دانستند و معتقد بودند که فيلم هيچ مسئله ای نداشته و اين مطبوعات بودند که مسئله ساختند. در حالی که گفته می شود فيلم به دلايل مختلف از جمله حضور گلشيفته در يک فيلم هاليوودی و حضور بدون روسری او در مقابل دوربين تلويزيون های جهان خشم برخی از مسئولين را برانگيخت. با وجودی که در قوانين جمهوری اسلامی هيچ جايی نوشته نشده حضور در يک فيلم هاليوودی جرم است با اين حال برای فيلم مشکلاتی ايجاد کردند. کارگردان فيلم همان روز در کنفرانس مطبوعاتی گفت "خوشبختانه امشب فيلم من بعد از نمايش در برلين در يک سينما در جشنواره فجر به نمايش گذاشته خواهد شد."

فيلم "در باره الی" گر چه دير وقت در تهران به نمايش گذاشته شد ولی با استقبال بسياری مواجه گرديد. گفته می شود که ديشب بدون دليل، هم از نمايش فيلم در سينماهای تهران جلوگيری شد و هم علی رغم فشارها به هيئت داوران جشنواره فيلم فجر نامزد دريافت ۱۰ سيمرغ بلورين شده بود که تنها به کارگردان فيلم و صدا بردار آن جايزه تعلق گرفت.

اين فشار را هم به نوعی می شود حتی اين جا در برلين به گروه فيلم "در باره الی" مشاهده کرد. کما اين که وقت گرفتن روزنامه نگاران برای مصاحبه کمی سخت است و از بودن گلشيفته در جشنواره هم خبر موثقی به دست نمی رسد.

شلوغی جشنواره و تراکم بيش از حد خبرنگاران باعث شده که گاهی قرارهايی که برای مصاحبه با هنرمندان داده می شود لغو شوند. قراری که به دوست من برای مصاحبه با آقای فرهادی داده بودند، گفته می شود که به دليل تراکم وقت لغو شد.

به خبرنگاران مختلف نگاه می کنم که همه بعد از ديدن هر فيلم و شرکت در هر کنفرانس مطبوعاتی به سرعت سراغ لپ تاپ و يا اتاق خبرنگاران می روند تا خبر را مخابره کنند. با چند خبرنگار صحبت کردم و خواستم نظر آن ها را هم در مورد مخابره خبر و نوع خبر و کلا فستيوال بدانم.

خبرنگار جوانی از اسپانيا می گفت من برای اين که فيلم های اسپانيايی را ببينم برخی فيلم های خوب را از دست دادم. خانم خبرنگاری از مکزيک می گفت من برای ديدن يک فيلم ١٨ دقيقه ای مکزيکی، فيلمی را که در بخش مسابقه بود از دست دادم. از خبرنگار ايتاليايی در مورد عدم حضور فيلم های ايتاليايی، سينمای پيش کسوت ايتاليا و دلتنگی ما برای سينمای ايتاليا در اين جشنواره می پرسم. می گويد ايتاليا امسال با کشورهای ديگر محصول مشترک دارد و به تنهايی حضور ندارد. او علت را نمی داند و خيلی آرام به کارش ادامه می دهد و می گويد بايد زودتر خبر بفرستم.

همه در يک نکته مشترک بودند‍: "عمدتا در باره سينمای کشور خودشان بنويسند."

يک نکته خيلی جالب که توجه مرا جلب کرد حضور روزنامه نگاران ايرانی و به ويژه زنان روزنامه نگار ايرانی در اين فستيوال است. در اتاق خبرنگاران که بيش از ٥٠ کاميپوتر وجود دارد و عده ای هم با لپ تاپ های شخصی مشغول کار هستند، گاهی ٤ يا ٥ زن روزنامه نگار ايرانی و مجموعا ٨ يا ٩ روزنامه نگار ايرانی حضور دارند که رقم قابل ملاحظه ای در برابر کل خبرنگاران است.

در کافه شاپ های اطراف برليناله ساعتی صندلی خالی نمی بينيم حتی با وجود اين که سيگار کشيدن در کافه شاپ ها و رستوران ها در آلمان ممنوع شده ولی باز هم اين دليل بر عدم استقبال مردم از کافه شاپ ها نشده مخصوصا که هوای سرد فوريه امسال هم علاقه مندان به سينما را برای بحث و گفتگو در محيطی گرم بيشتر به کافه شاپ می کشاند.

راديو آينس ـ آر بی بی برلين هر شب از ساعت ده شب برنامه زنده ديدار و گفتگو با هنرمندان در برليناله دارد. اين برنامه زنده در کافه رستورانی که در طبقه هم کف سينما ايکس روبروی سالن اصلی برليناله وجود دارد، اجرا می شود و هم زمان هم فيلم آن بر روی وب سايت برليناله پخش می شود.

ديشب يکی از هنرپيشگان آلمانی به نام کريستينه پاول و کارگردان آلمانی اوولی شويپل و گروهش مهمان راديو آينس بودند. همه در حال گفتگو و تلاش هستند برخی چنان با سرعت به روی کیبرد لپ تاپ های کوچک شان می زنند که گويی اگر محکم تر بزنند خبر زودتر مخابره می شود. همانند مدير فستيوال هنر اروپا در ايتاليا که در کنار من محکم و به سرعت تايپ می کرد. فضای کافه مرا به کافه های داستان های فرانسوی می برد.

ديشب ساعت يازده و ربع برای ديدن يکی از فيلم های مسابقه که در باره زندگی روزمره و خصوصی يک زن بود به سينما فريدريش پلاتز رفتم. با وجود برف و سرمای عجيب مردم از يک ساعت قبل در خيابان زير برف و باران پشت درهای بسته منتظر ديدن فيلم مورد علاقه شان بودند.

از ايستگاه فريدريش اشتراسه گذشتم. ايستگاهی که در زمان دو آلمان شرقی و غربی مرز بين برلين شرقی و غربی بود. ايستگاهی که دهه شصت هجری ميزبان ايرانيان زيادی بود و بيش از ده ها هزار ايرانی از آن گذشتند تا به آلمان غربی رسيدند. کمتر ايرانی ای در آلمان هست که از اين ايستگاه خاطره نداشته باشد. برلين نه تنها در تاريخ آلمان نقش دارد بلکه به نوعی هم در تاريخ اجتماعی ايران سهيم بوده.

حول و حوش برليناله خبرهای زيادی ست که گاهی جذاب تر از خبرهای اصلی می شوند. بقيه گزارش را در فرصتی ديگر خواهم نوشت بايد به سينما بروم و فيلم "نيلوفر" که محصول مشترک تهران، کريستال فيلم و خانه بيروت است را ببينم. اين فيلم با بازيگری فاطمه معتمدآريا، شهاب حسينی و هنگامه قاضيانی و به کارگردانی زابينه ال جميل است.

اختر قاسمی ـ برلين