سازمان گردشگری، مسئول جان 50 قربانی، خبرآنلاین

معاون سازمان حج و زیارت، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را در حادثه انفجار تروریستی پیش‌آمده مسئول دانست.

هادی نیلی

روز پنج‌شنبه در دیاله عراق، ده‌ها ایرانی در جریان یک حمله تروریستی جان باختند و در تهران، مصوبه الحاق سازمان حج و زیارت به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای اجرا ابلاغ شد.

حمله تروریستی روز پنج‌شنبه، خونبارترین حمله در سال جاری میلادی در عراق قلمداد شده است. در جریان این حمله، کاروان زائران ایرانی در یک رستوران بین‌راهی در منطقه مقدادیه در ۹۰ کیلومتری شمال‌شرق بغداد در حال صرف غذا بودند که یک زن با کمربند انفجاری، خود را میان زائران ایرانی منفجر کرد. هنگام انفجار، رستوران مملو از زائران ایرانی بوده و در بین کشته‌شدگان فقط دو عراقی دیده شده‌اند. شش اتوبوس حامل زائران ایرانی برای استراحت در این مکان توقف کرده بودند. 53 نفر از هموطنان در جریان این حمله انتحاری جان باخته و 71 نفر نیز دچار جراحت‌های جدی شدند.

دی‌ماه سال گذشته نیز در جریان یک حمله انتحاری در کاظمین ۱۶ زائر ایرانی کشته‌ شدند. حمله انتحاری پنجشنبه به آن رستوران، یکی از دو حمله بزرگ تروریستی در عراق بود. در حمله انتحاری دیگری که به هنگام توزیع مواد غذایی در میان آوارگان رخ داد ۲۸ نفر کشته شدند که شماری از آن‌ها کودک بودند.

بعد از ظهر دیروز (جمعه) رئیس عتبات عالیات سازمان حج و زیارت خبر داد به جز 5 نفر از مجروحان که حالشان وخیم بوده و در بیمارستان بغداد بستری شده‌اند، مجروحان همراه با پیکر همه جان‌باختگان عملیات انتحاری روز گذشته عراق، به کشور منتقل شده‌اند. ظهر دیروز دو انفجار انتحاری نیز در کاظمین عراق رخ داد که 55 نفر کشته و 60 نفر زخمی بر جای گذاشت. این حمله در حرم امام موسی کاظم و هنگام برگزاری نماز جمعه رخ داد. برخی منابع خبری، جان‌باختن دست‌کم 25 ایرانی در این دو انفجار را تأیید کرده‌اند.

مرز خسروی به عهده سازمان گردشگری است
آنچه انفجارهای تروریستی دیروز و پریروز و جان‌باختن ایرانیان را به الحاق سازمان حج و زیارت به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مربوط می‌کند، اظهارنظر معاون سازمان حج و زیارت است که در گفت‌وگو با ایلنا، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را برای حادثه پیش‌آمده مسئول دانست.

حسین اکبری توضیح داد: براساس مصوبه شورای هماهنگی زیارتی، سازمان حج و زیارت زائران خود را فقط از طریق مرز‌های مهران و شلمچه به عراق اعزام می‌کند و مسئولیت زائرانی که از مرز خسروی به عراق وارد می‌شوند، با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است.

این مقام سازمان حج و زیارت با تأکید بر این‌که مسئولیت حفاظت از جان این زائران جان‌باخته و مجروح بر عهده سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بوده، گفت: این اتفاق نشان می‌دهد که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری امکانات و توانایی کافی برای انتقال زائران به عراق را ندارد.

اکبری یادآوری کرد که مرز خسروی برای تردد زائران انفرادی و کاروان‌های تحت‌پوشش سازمان گردشگری امن نیست و به گفته او، سازمان حج و زیارت بارها در این‌باره تذکر داده است.

معاون سازمان حج و زیارت گفت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بعد از این حادثه هیچ اقدام جدی به عمل نیاورده و این سازمان حج و زیارت بوده که پیگیری ویژه‌ای برای بازگرداندن اجساد جان‌باختگان و حادثه‌دیدگان به ایران انجام داده است.

ساعتی از مخابره سخنان معاون سازمان حج و زیارت نگذشته بود که سخنگوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از ممنوعیت خروج اتباع ایرانی از مرز خسروی تا اطلاع ثانوی خبر داد.

سیدرضا موسوی در اطلاعیه‌ای که برای رسانه‌ها فرستاده شد، گفته بود: با توجه به این‌که سازمان حج و زیارت به‌تازگی به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری الحاق شده، ریاست سازمان میراث فرهنگی به وزارت کشور اعلام کرده که برای حفظ جان زائران از خروج اتباع ایرانی از مرز خسروی چه به‌صورت گروهی و چه به‌صورت انفرادی تا اطلاع ثانوی ممانعت شود.

در این اطلاعیه به مسئولیت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در قبال جان زائرانی که تا پیش از این از مرز خسروی عازم عراق شده‌اند، اشاره‌ای نشده اما از قول اسفندیار رحیم‌مشایی، رئیس سازمان گردشگری، آمده که: ضمن اعلام مراتب تسلیت خود به مقام معظم رهبری و ملت ایران، تأکید می‌شود با توجه به ضرورت سامان‌دهی کاروان‌های اعزامی به عتبات عالیات، تغییراتی در شرایط اعزام ایجاد خواهد شد تا بیش از گذشته، امنیت زائران حفظ شود.

ابلاغ مصوبه مناقشه‌برانگیز
خبر تأیید مصوبه الحاق سازمان حج و زیارت به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری توسط رئیس‌جمهوری، چند ساعت پس از حمله انتحاری به زائران ایرانی در دیاله عراق و در ساعت تعطیلات اداری روی سایت اطلاع‌رسانی دولت قرار گرفت.

این مصوبه مدیریت سازمان حج و زیارت را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌گیرد و به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می‌سپارد که ریاست آن با اسفندیار رحیم‌مشایی، معاون نام‌آشنای احمدی‌نژاد است.

این‌طور که در مقدمه مصوبه شورای عالی اداری آمده، «هماهنگی و بالا بردن کارایی و اثربخشی سازمان حج و زیارت با توجه به افزایش سفر به حج و عتبات عالیات و اماکن مقدسه و لزوم گسترش آن و گسترش سفرهای گردشگری در داخل و خارج و افزایش چشمگیر تقاضا برای سفر خارجی‌ها به داخل جهت زیارت و گردشگری، ضرورت هماهنگی کامل و انسجام در سیاست‌گذاری واحد و متناسب»، هدف از این ادغام بوده است.

ساعتی پس از پایان وقت اداری روز چهارشنبه، خبرگزاری فارس در خبری چندکلمه‌ای گفت که این مصوبه شورای عالی اداری برای ادغام سازمان‌ حج در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری منتفی شده است.

این خبر کوتاه، روی خروجی‌های اینترنتی دفتر اطلاع‌رسانی رهبری در سایت‌های فرندفید و توییتر نیز قرار گرفته بود؛ با این عبارت که «ادغام سازمان حج با سازمان میراث‌ فرهنگی که بر خلاف نظر رهبر انقلاب صورت گرفته بود، لغو شد».

با این حال به استناد به آنچه سایت اطلاع‌رسانی دولت اعلام کرده، رئیس‌جمهوری این مصوبه را تأیید کرده و ابراهیم عزیزی، معاون توسعه سرمایه انسانی رئیس‌جمهوری و دبیر شورای عالی اداری، آن را برای اجرا ابلاغ کرده است، این مصوبه در حالی برای اجرا ابلاغ شده که مسئولان سازمان حج و زیارت و وزارت ارشاد در هفته گذشته مخالفت صریح خود را با این تصمیم اعلام کرده بودند. همچنین شماری از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی که در جلسه مربوطه شورای عالی اداری حضور داشته‌اند، بر مخالفت خود با این تصمیم تأکید کردند. وزیر ارشاد، محمدحسین صفارهرندی، با گله از این‌که هیچ‌کدام از مسئولان سازمان حج و زیارت و وزارت کشور در جریان این تصمیم‌گیری نبوده‌اند، گفته بود: برای چنین تصمیمی باید کار کارشناسی شود و وقتی قرار است چنین اتفاقی بیفتد، باید نظر افرادی که در آن مجموعه حضور دارند مطرح شود. او همچنین خبر داده بود که از رئیس‌جمهوری درخواست شده درباره این الحاق، تجدیدنظر شود. رئیس سازمان حج و زیارت نیز از مدینه به این مناقشه پیوسته و ضمن اشاره به درخواست تجدیدنظر در این‌باره، ابراز امیدواری کرد با توجه به غیبت او و وزیر ارشاد در جلسه تصمیم‌گیری، با این درخواست تجدیدنظر موافقت شود.

تردید درباره آینده یک مصوبه ابلاغ‌شده
بی‌خبری وزیر ارشاد از این تصمیم‌گیری و این‌که رئیس سازمان حج در سفر به عربستان بوده، گمانه‌ها درباره اعمال فشار اسفندیار رحیم‌مشایی در این‌باره را تقویت می‌کند؛ تا جایی که حتی این شائبه پیش آمده که چه بسا اساساً جلسه شورای عالی اداری تشکیل نشده و این مصوبه در تعجیل نهایی شده باشد.

اظهارات مناقشه‌برانگیز مشایی درباره «دوستی با مردم اسرائیل» و برگزاری مراسمی که در جریان آن ظاهراً یک گروه نمایشی از زنان در حالی که قرآن بر سر داشتند، همراه با دف‌نوازی و حرکات موزون به روی صحنه آمده‌اند، پیش‌تر به شکاف بین مدیریت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با مراجع مذهبی دامن زده است؛ تا جایی که کسانی چون آیت‌الله مکارم شیرازی و آیت‌الله صافی گلپایگانی صریحاً صلاحیت شخص مشایی در تصدی چنین سمتی را زیر سؤال برده و خواستار برکناری او شده‌اند.

با توجه به اهمیت مذهبی سازمان حج و زیارت که حتی در گذشته نیز تلاش شده رئیس آن کسی باشد که از وجاهت مذهبی برخوردار باشد، اکنون این نگرانی وجود دارد که مناسبات مراجع دینی و بزرگان مذهبی با این سازمان مذهبی تیره شود. این نگرانی‌ها و علاوه بر آن، ضعف سازمان میراث فرهنگی در حفظ جان زائرانی که به عراق روانه کرده، به تردیدها درباره نحوه اجرای مصوبه الحاق سازمان حج به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری دامن زده است.