جشنواره تئاتر ايرانی در کلن به پايان رسيد، بی بی سی

علی امينی نجفی - فستيوال تئاتر ايرانی" روز چهارشنبه ۱۱ نوامبر با مجلس نقالی گردآفريد گشايش يافت. فاطمه حبيب‌زاد (معروف به گردآفريد) که نخستين نقال زن ايرانی خوانده شده، نقل عاشقانه‌ی "زال و رودابه" را در کنار دو نقل پهلوانی ارائه کرد: "رستم و اشکبوس" و "تازيانه‌ بهرام".

گردآفريد با گزينشی سنجيده در درونمايه‌های رزمی و بزمی سنت ديرين نقالی را با شور و حرارتی درخور ارائه می‌دهد.

در شانزدهمين دورۀ "فستيوال تئاتر ايرانی" در کلن (آلمان) کارهای تئاتری به نسبت سالهای گذشته اندک بود.

نمايش "اروس در مسير انحراف" کاری از رامين يزدانی، هنرمند ايرانی مقيم هامبورگ (آلمان) است. يزدانی در اين اثر پديده‌ی اروس (عشق) را با نگاهی اسطوره‌ای تاريخی به نمايش در آورده است.

تئاتر مستند سياسی

نمايش "يک پرونده دو قتل" به کارگردانی نيلوفر بيضايی، بر پايه‌ يک واقعۀ تکان‌دهنده تنظيم شده است: قتل داريوش و پروانه فروهر در ۱۳۷۷.

اين کار خانم بيضايی ميان بازنمايی استعاری يک ماجرای واقعی و گزارش مستندگون فاجعه سرگردان است. نمايش در فضايی نمادين شروع می‌شود و بدون هيچ تمهيد دراماتيک مؤثری، اسناد واقعی را به صورت پراکنده و ناهماهنگ به روی صحنه می‌آورد.

تئاتر مستند به ويژه در سنت نمايشی آلمان پيشينه‌ای غنی دارد. از شگردهای مدرن اروين پيسکاتور در صحنه تا نمايشنامه‌های تانکرد دورست، پتر وايس و هاينر کيپهار.

در دورانی نزديک‌تر. تئاتری‌های ايران هم با اين "ژانر" تا حدی آشنا هستند.

برای نمونه "قضیۀ رابرت اوپنهايمر" نمايشنامه‌ معروف کيپهارت به ترجمۀ نجف دريابندری به فارسی در آمده و در سالهای پيش از انقلاب، نمايش معروف "بازجويی" با کارگردانی خوبی از پرويز صياد در تهران روی صحنه رفت. در سال های اخير نيز چند تئاتر مستند با کيفيت کمابيش قابل‌قبولی در ايران اجرا شده است.

هدف تئاتر مستند "سرهم‌بندی" صحنه‌ای يک ماجرای واقعی نيست. در تئاتر مستند اسناد ديداری و شنيداری يک واقعيت تاريخی با چنان دقت و ظرافتی کنار هم چيده می‌شود، که تماشاگر با کشف پيوند درونی ميان اسناد جداگانه، به گوهر حقيقی واقعيت و لايه‌های پنهان آن پی می‌برد، و در نتيجه با آگاهی (سياسی) بالاتری سالن را ترک می‌کند.

از ملا و ديگران

ايرج زهری، کارگردان و منتقد تئاتر، قطعاتی بر پايه‌ حکايت‌های ملانصرالدين را با تمهيدات نمايشی قرائت کرد.

نمايش "آفتاب سوخته" به کارگردانی مجيد فلاح‌زاده، برداشت تازه‌ای بود از نمايشنامه‌ی "با کاروان سوخته" نوشته عليرضا کوشک جلالی که قبلا اجراهای ديگری از آن روی صحنه آمده بود. اثر در چند اپيزود و همراه با ريتم موسيقی، صحنه‌هايی از بيگانه‌ستيزی در جامعۀ آلمان را روايت می‌کند.

"گروه تئاتر مهر" که از ايران دعوت شده بود و قرار بود روز پنجشنبه دوازدهم نوامبر نمايش "کبودان و اسفنديار" را به کارگردانی محمد رضا غفاری روی صحنه ببرد، موفق به شرکت در "فستيوال تئاتر ايرانی" نشد.