تحریم‌های اتمی و امتحان زبان انگلیسی، رادیو فردا

برگزار نشدن یا تعلیق آزمون تافل، هر دانشجویی را در هر گوشه دنیا نگران می‌کند. حالا اگر دلیل چنین خبری تحریم‌های بین‌المللی اعلام شود، این نگرانی دو چندان می‌شود که آیا این آزمون بار دیگر برگزار خواهد شد یا فعلا به تاریخ خواهد پیوست؟ حالا اگر به همه اینها دانشجوی ایرانی را اضافه کنیم که بدون تحریم و با نمره خوب تافل، باز هم برای گرفتن ویزای تحصیلی با هزاران مکافات دیگر روبه‌روست، به سختی بتوان از امید به ادامه تحصیل در یک دانشگاه انگیسی زبان سخن گفت.

نگرانی‌ها از آنجا آغاز شد که رسانه‌ها از برگزار نشدن تافل، «آزمون زبان انگلیسی به عنوان یک زبان خارجی»، به دلیل تحریم‌های بانکی در ایران خبر دادند.

شبکه آزمون‌های آموزشی، ای تی اس (مجری تافل)، خبر کوتاهی را بر وب‌سایت خود قرار داد که به دلیل تحریم‌های بین‌المللی بانکی علیه ایران، موسسه قادر نیست تا از دانشجویان داوطلب پول آزمون را دریافت کند. در نتیجه برگزاری آن فعلا در ایران منتفی است.

روزنامه نیویورک تایمز، هفدهم ژوئیه در مطلبی به این موضوع اشاره کرد و در ادامه آورد: ناظران نگران‌ند که گسترش تحریم‌ها بدان‌جایی که مانع از تحصیل شود، بر خلاف تمایل غرب برای کمک به جوانان ایرانی است. اندکی از اعلام این خبر نگذشت که در فیس‌بوک هم صفحه‌ای باز شد با عنوان: تافل را آزاد کنید. با نگاهی گذرا به واکنش‌ها هم از سوی رسانه‌های خارجی و هم مقام‌های رسمی ایران و نیز بحث و نظرها در میان کاربران اینترنتی می‌توان دریافت که موضوع تافل، موضوع بی‌اهمیتی نیست؛ اگر تحریم‌های بین‌المللی زندگی شهروندان ایرانی را تا این حد تحت تاثیر قرار می‌دهد که از آزمون زبان انگلیسی هم باز می‌مانند، آیا پیش‌بینی گروهی از تحلیلگران درست است که مردم ایران قربانیان اصلی مجازات‌های اتمی هستند و نه حکومت؟

قطع‌نامه تحریمی ۱۹۲۹ در بخش بانکی از کشورها می‌خواهد تا «مراقب» مبادلات مالی بانک‌های ایرانی با کشور خود باشند تا از مبادلاتی که مربوط به فعالیت‌های اتمی ایران یا پرتاب‌کننده‌های کلاهک هسته‌ای می‌شود، جلوگیری کنند. در بخشی دیگر نیز از کشورهای جهان خواسته شده که از افتتاح شعبه‌ها و نمایندگی‌های بانک‌های ایران در قلمروی خود در صورتی که «معتقدند» آنها با فعالیت‌های اتمی ایران در ارتباطند، جلوگیری کنند.

در کنار این تحریم‌ها، ایالات متحده نیز تحریم‌های جداگانه‌های را علیه ایران تصویب کرد که به مراتب سخت‌گیرانه‌تر است. اتحادیه اروپا هم همین‌طور.

برگزار کننده تافل در ایران سازمان دولتی سنجش آموزش کشور است. این سازمان پس از انتشار خبرهای مربوط به آزمون اعلام کرد تعلیق برگزاری آن در ایران با تحریم‌های سازمان ملل ارتباطی ندارد و مشکل در «انتقال وجوه ثبت‌نام» است.

اتفاقا مشکل در همینجاست: «انتقال وجوه ثبت‌نام از طریق کانال‌های دولتی به موسسه‌ای در ایالات متحده»؛ این موضوع کاملا با تحریم‌ها در ارتباط است. مشکل مهم‌تر هم از همین‌جا آغاز می‌شود: ورود تحریم‌های بین‌المللی به کوچک‌ترین بخش زندگی شهروندان ایرانی.

در واقع می‌توان گفت این مجری تافل نیست که از برگزاری آزمون به دلیل تحریم‌ها سرباز زده است، بلکه مشکل آنجاست که موسسه نمی‌تواند هزینه آن را از داوطلبان ایرانی دریافت کند، در نتیجه داوطب ایرانی خودبه‌خود از آزمون باز می‌ماند. ساده‌تر آنکه یک شهروند غیرنظامی ایران که ارتباطی هم با دولت و حکومت آن کشور ندارد، طبیعتا تحریم نشده است. ولی وقتی همین شهروند نتواند برای شرکت در آزمون زبان شرکت کند، چه اطمینانی وجود دارد که بتواند مثلا برای مداوا به یک کشور پیشرفته مراجعه کند، وقتی نتواند هزینه اولیه را از طریق بانکی در ایران به حسابی در آمریکا یا اروپا واریز کند؟

به نظر نمی‌رسد که هیچ موسسه‌ای بخواهد از سودی که ایرانیان خواهان خروج از کشور نصیب آن می‌کنند، صرف نظر کند. تافل را موسسه ای تی اس در بیش از ۱۳۰ کشور جهان برگزار می‌کند و هزاران موسسه مختلف واسطه اجرای آن هستند (در ایران سازمان سنجش). بر پایه گزارش صندوق بین‌المللی پول، سالانه بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار ایرانی تحصیل کرده در ایران برای خروج و ادامه تحصیل اقدام می‌کنند (بالاترین در میان ۹۱ کشور در حال توسعه). بهای شرکت در آزمون اینترنتی تافل ۱۵۰ دلار است. اگر تنها ۱۰ درصد دانشجویان ایرانی ِ مشتاق تحصیل در خارج در تافل شرکت کنند، بیش از ۲ و نیم میلیون دلار به حساب مجریان ریخته می‌شود. طبیعتا هیچ کس علاقه‌ای ندارد از چنین مبلغ سهل سالیانه‌ای بگذرد.

ابراهیم خدایی، معاون سازمان سنجش به خبرگزاری مهر گفته است «که مشکل برگزاری آزمون تافل در مورد ثبت نام متقاضیانی است که از حالا به بعد قصد ثبت نام دارند، اما در مورد متقاضیانی که تاکنون ثبت نام کرده‌اند، وضعیت تغییری نکرده و آزمون آنان طی چهار ماه آینده برگزار می‌شود.» او همچنین امیدوار است مشکل برگزاری آزمون تافل تا ۳۱ تیر ماه برطرف شود.

البته هرکسی تا به حال پول داده است و این پول پیش از اعمال تحریم‌های جدید به آمریکا رفته است، مشکلی ندارد و این گفته مقام دولتی ایران هم چیز عجیبی نیست. آنهایی که از این به بعد قرار است پول واریز کنند، با مشکل روبه‌رو هستند.

مجری تافل در خبری که مربوط به برگزاری تافل در ایران است از کاربران خواسته است در تاریخ ۲۱ ژوئیه بار دیگر به همین صفحه در وب‌سایت آن سری بزنند، تا اگر این خبر به روز شده است، مطلع شوند. تا آن زمان شاید، سازمان سنجش بتواند راهی را برای انتقال پول پیدا کند. شاید هم موسسه ای تی اس راهی بیابد، شاید مقام‌های آمریکایی متوجه چنین مشکلی شوند، شاید هم دانشجویان ایرانی از دادن تافل در ایران منصرف شوند و به کشور دیگری بروند و در آنجا امتحان بدهند. پرسش اما همچنان همان است که بود: آیا قرار است تحریم‌های بین‌المللی، حتی امتحان زبان انگلیسی را هم در بر گیرد؟