ابوالحسن نجفی: ويرايش جديدی از "غلط ننوسيم" را آماده‌ چاپ می‌کنم، ايلنا

جشن‌نامه ابوالحسن نجفی که توسط انتشارات نيلوفر و به همت اميد طبيب زاده منتشر شده ا‌ست، عصر ديروز، سه‌شنبه(۱۵ شهريور) با حضور اساتيد زبان‌شناسی و ترجمه، در شهر‌کتاب رونمايی شد.

ايلنا: جشن‌نامه‌ی ابوالحسن نجفی که حاصل گردآوری گفتگو‌ها، مقالات و خاطرات دوستان و همکاران او در چند دهه‌ی اخير است، آيينه‌ای است از فعاليت‌های بی‌بديل اين مترجم و پژوهشگر ۸۲ ساله و خدماتی که برای زبان فارسی انجام داده‌است.

به گزارش خبرنگار ايلنا، در اين مراسم اغلب سخنران‌ها ضمن تمجيد از زحماتی که نجفی در طول زندگی پرثمرش برای تعالی فرهنگ و زبان فارسی کشيده‌است، کتاب «غلط ننويسيم» نجفی را يکی از برجسته‌ترين و تاثيرگذارترين آثار وی قلمداد کردند اگرچه ابوالحسن نجفی خود اينگونه فکر نمی‌کند.

نجفی هم در اين مراسم ضمن بيان اين مطلب که نمی‌تواند پاسخی درمقابل لطف بی‌کران برگزارکنندگان اين مراسم داشته باشد، گفت: دوستان و همکاران قديمی‌ من، اغلب بر کتاب «غلط ننويسيم» من که ۲۴ سال پيش چاپ شده و حاوی قوانين نگارشی‌ است، تاکيد کرده و آن را مهمترين کتاب من خوانده‌اند، اما خود من چنين باور ندارم و معتقدم کتاب‌های ديگری دارم که از ارزش بالاتری نسبت به «غلط ننويسيم» برخوردارند.

وی توضيح داد: اين کتاب، ادعا دارد که دشواری‌های زبان فارسی را دربرگرفته، درحاليکه به اعتقاد من؛ اين امر ميسر نشده و اين کتاب نتوانسته‌است آنطور که شايد و بايد به ادعای خود جامه‌ی عمل بپوشد.

اين مترجم افزود: در نگارش اين‌کتاب، از آنجا که مجبور بودم با فهرست الفبايی آن را پيش ببرم، بيشتر به واژه‌ها اشاره کرده‌ام درحالی‌که در زمانه‌ی ما متاسفانه نظم جملات به خطر افتاده‌اند آنچنانکه مطالب مندرج در برخی از مطبوعات و مجلات حتی قابل فهم نيستند. در اين راستا سعی می‌کنم ويرايش جديدی از «غلط ننويسيم» را با اضافه کردن مباحث جديد و تفصيل گسترده‌تری آماده‌ی چاپ کنم.

وی گفت: پس از انتشار اين‌کتاب، از گوشه و کنار خبرهای رنج‌آوری به گوش من رسيد که حاصل برداشت‌های غلط برخی از افراد از اين کتاب بود. به عنوان مثال؛ من هرگز نگفتم که استفاده از کلمه‌ی «توسط» اشتباه است، بلکه تنها به کارکردهای غلط آن اشاره کرده‌ام. مانند اين مثال؛ «موش توسط گربه خورده شد» که در اين جمله «توسط» کارکرد اشتباهی دارد.

نجفی درمورد نگارش اين ‌کتاب اضافه کرد: از زمان‌های قديم يادداشت‌هايی درمورد غلط و درست نويسی داشتم اما هيچ‌وقت فکر نمی‌کردم که زمانی به کتاب تبديل شوند که با ترغيب آقای پورجوادی اين اتفاق ميسر شد. فيش‌برداری‌ها را آغاز کردم و اين کتاب چاپ شد.

وی با اشاره به مطالبی که توسط اميد طبيب‌زاده پيرامون توالی استادها و شاگرد‌ها در طول تاريخ ايراد شد، گفت: نبايد اشتباه کرد که شاگردان همواره پيروی استادان‌شان بوده‌اند. به عنوان مثال پرويز ناتل خانلری که استاد من بود، خود شاگرد بديع‌الزمان فروزانفر و ملک‌الشعرای بهار بوده، اما اين به معنای اين نيست که از سبک و سياق فکری آن‌ها تبعيت می‌کرده است.

اين پژوهشگر در ادامه گفت: خانلری هرگز ادامه‌روی سنت‌های موجود در آن زمان که مبنای آموزش‌های حوزوی بودند، نبود. او به ترجمه‌ی آثار غربی پرداخت که اصلا باب ميل سنت وقت نبود و در ادامه من نيز هيچ تقيدی به سنت‌های حوزه‌ای نداشتم.

نجفی گفت: متاسفانه ارادت به سنت‌ها گاهی تا جايی پيش می‌رود که مباديان‌اش به غيرهمفکران خود، حق ورود به فضاهای تازه را نمی‌دهند.. به عنوان مثال اين حکايت را شنيده‌ايد، که روزی قطب‌الدين شيرازی کتابی که نوشته بود را نزد حاکم شيراز برد و گفت: در اين کتاب من چندين نظريه‌ی‌ ابن سينا را در حوزه‌ی منطق، رد کرده‌ام. آنگاه درحالی‌که منتظر دريافت صله بود، به فلک‌اش بستند که چرا به ابن سينا اهانت کرده‌ای. البته اين داستان، افسانه‌است ولی گويای ذهنيت‌های متعصب و سنت‌گراست.

وی ضمن اشاره به اين مطلب که هنوز هم چنين رويکردهايی وجود دارد، خاطرنشان داشت: در دوره‌ی رياست آقای حدادعادل، نامه‌ای به فرهنگستان هنر ارسال شده بود که در آن شخصی با انتقاد از شيوه‌های جديدی که در حوزه‌ی عروض مطرح شده،‌انتقاد کرده و گفته بود که فرهنگستان بايد جلوی اين اتفاق‌ها را بگيرد.

نجفی که خود تحقيقات و تاليفات زيادی درخصوص وزن شعری دارد، ادامه داد: من تحول زبانی را قبول دارم و معتقدم، عروض که خود علم است و اولين بار توسط خليل ابن احمد در قرن دوم هجری قانون‌گذاری شده، مانند تمام علوم در طول زمان دستخوش تغييرات و تکامل‌هايی شده‌است. که البته اين تغييرات، بعداز ۱۲۰۰ سال پيروی متعصبانه‌ در شعر، که هيچ اتفاق جديدی را به همراه نداشت، اتفاق افتاد.

وی اشاره کرد: چرا بايد به اين توقف‌های علمی تن داد، و همچون علومی که بعداز ورود اسلام به ايران تا قرن ۸ و ۹ هجری متوقف ماندند، بازهم دستخوش اين توقف‌ها بمانيم؟ هيچ علمی نيست که يکبار برای هميشه ثبت شود و بدون تغيير باقی بماند پس بايد تعصبات بی‌جا را کنار گذاشت. البته بايد احترام گذشتگان را حفظ کرد ولی اين احترام در پيروی کورکورانه معنا نمی‌شود.

محمدعلی موحد، ضيا موحد، فتح‌اله مجتبايی، حسين معصومی همدانی، پورجوادی و صالح حسينی سخنرانان اين جلسه در فواصل مختلفی از برنامه، ضمن اشاره به خاطراتی که در طول سال‌های گذشته با نجفی داشته‌اند، در توصيف جايگاه علمی و فرهنگی نجفی سخن گفتند.