خط زدن خاطره، پيرامون مراسم خاک سپاری ايرج قادری، ناصر صفاريان

روزنامه اعتماد ـ يک- سينماگری مشهور، نيمه شب از دنيا می رود. همان صبح اول وقت و بی آن که خبری از علاقه مندان و حتی رسانه ها باشد، دست به کار کفن و دفنش می شوند. نه در تهران و محل سکونت خانواده اش، که در کرج. نه در قطعه هنرمندان بهشت زهرا، و حتی امام زاده طاهر کرج که محل دفن بسياری از هنرمندان است، که در بی بی سکينه. اين سينماگر، هم کارگردانی معروف است وهم بازی گری مشهور. پس ماجرا چيست؟

دو-۲۰ فروردين ۱۳۷۹، روز تشييع و تدوين يک سينماگر، تهران جمعيتی به خود ديد که در سال های پس از انقلاب و در رويدادی غير رسمی و غير دولتی، بی نظير بود. گرچه قديمی ها، جمعيتی فراتر را در سال های دورتر به خاطر دلکش و فروغ ديده بودند. آن روز مردم نمی دانستند شروع مراسم از کجاست و کجا بايد بروند. سه مکان متفاوت اعلام شده بود و هر بخش از جمعيت در جايی تجمع کرده بود. عده ای در امجديه، عده ای در خانه سينما و عده ای مقابل تالار وحدت. و اين به جز جمعيتی بود که از صبح به بهشت زهرا رفته بود.

سه- جمعيت ۲۰ فروردين ۱۳۷۹ با تفکيک موقعيت جغرافيايی در کنار هم قرار نگرفت، اما ازدحام آن روز شهر در خاطر همه هست، و قطعه هنرمندان بهشت زهرا هم هميشه نشانی از آن علاقه مندان را بر مزار حفظ کرده است. حالا اگر به ذهن مان خطور کند که ماجرای عجيب امروز و دفن ضرب الاجلی در نقطه ای پرت، به خاطر درس گرفتن برخی از ماجرای سال ۷۹ است، آيا بايد اين تصور ذهنی را پس بزنيم يا بپذيريم؟

چهار- هيچ گاه از موافقان حضور دوباره ايرج قادری و ديگر سينما گران مشابه او در سينما نبودم و اين را چندين بار نوشتم. نوشته هايی که اتفاقا باعث آشنايی شخصی با ايرج قادری شد. ولی آن نگاه بر آمده از سينما، از جنس سياست و مخالفت های ايدئولوژيک نبود. حرفم اين بود که آن دوره سپری شده و اين دوره، هنر جديدی می طلبد. نوع فيلم سازی قادری در اين سال ها هم اتفاقا تاييد کننده همين نگاه بود. ولی فارغ از نظر يک منتقد سينما درباره يک فيلم ساز، بحث جايگاه انسانی، امری به کلی متفاوت است. متاسفانه آن چه دراعلام مرگ و در دفن ايرج قادری رخ داد، به هر دليل باشد و به هر بهانه ای عنوان شود، نشانی از حفظ حقوق شهروندی و رعايت جايگاه آدمی که علاقه مندانی دارد نداشت.

پنج- ايرج قادری بخشی از خاطره ايرانيانی ست که فيلم های او را ديده اند. خاطره جمعی هم بخش جدا نشدنی جامعه است. خاطره جمعی را نمی توان خط زد.

روزنامه اعتماد- ۱۸ اردی بهشت ۱۳۹۱