نگاهی به اجرای نمايش "مسافران" مسعود اسدالهی در آخن آلمان، اختر قاسمی

شنبه گذشته (هشتم دسامبر ـ ۱۸ آذر) مسعود اسدالهی با نمايش "مسافران" مهمان کانون ره‌آورد در شهر آخن آلمان بود. با توجه به کوچک بودن شهر آخن از اين برنامه استقبال خيلی خوبی شده بود و بيش از ۱۵۰ نفر شرکت داشتند.

کانون ره‌آورد در برگزاری برنامه‌های فرهنگی، هنری، اجتماعی و حقوق بشری سابقه چندين ساله دارد که افراد آن کاملا داوطلبانه و بدون هيچ‌گونه منافعی از هنرمندان و فعالان حقوق بشر حمايت می‌کنند ضمن اين‌که پل ارتباطی عميقی را با جامعه ميزبان ايجاد کرده‌اند. تلاش اين گروه برای ايرانيان فعال فرهنگی اجتماعی اين ايالت شناخته شده و قابل احترام و ستودنی است.

نمايش "مسافران" مسعود اسدالهی با بازيگری و کارگردانی خود او در کنار همکاری خانم زهره رمزی که به شکل نمايش فيلم در صحنه حضور داشت، اجرا شد.

همچنين از حضور يک رقصنده عربی محلی هم استفاده شده بود. مسعود اسدالهی را من از سريال تلويزيونی "طلاق" به‌ياد دارم و او در زمان خود از بازيگران و کارگردانان موفق تلويزيون و سينما بود. مجموعه "طلاق"؛ سريال "آدم و حوا" و بازی در فيلم "آرامش در حضور ديگران" و "علی کنکوری" و چندين فيلم و سريال ديگر و همچنين کارگردانی فيلم "همسفر" با بازی گوگوش و بهروز وثوقی، اسدالهی را به يکی از هنرمندان مطرح سينما و تلويزيون ايران تبديل کرد.

بعد از انقلاب و خروج او از ايران اسدالهی ضمن کار در تئاتر، در برخی تلويزيون‌های فارسی‌زبان لس آنجلس مشغول به کار شد. اما انتظار من از مسعود اسدالهی که در سنين نوجوانی سريال "طلاق" او تاثير خوبی بر من داشت خيلی بيشتر از آن بود که روز شنبه در تئاتر او ديدم. موضوع تئاتر گذشته از مسئله روز ارتباط مجازی خانواده‌ها با يکديگر از طريق اسکايپ و يا فيس‌بوک، بر موضوع‌های تکراری بيشتر نمايش‌های مهاجران مانند نوستالژی، اختلاف‌های زن و شوهرها و اختلاف فرهنگ جامعه ميزبان و جامعه خودی و يا مدرنتيه و سنت اشاره داشت.

در "مسافران"، زن و شوهری قصد جدايی داشتند؛ زن در طبقه بالا زندگی می‌کرد و مرد در زيرزمين. آن‌ها با اسکايپ با يکديگر ارتباط داشتند. در اين نمايش کاراکتر زن خيلی ملموس‌تر به نمايش گذاشته می‌شود تا کاراکتر مرد. زن همانند اغلب زنان ايرانی مهاجر و تبعيدی جای خود را در جامعه ميزبان پيدا کرده و دارای شغلی‌ست. خرج خانواده را درمی‌آورد و افکار سنتی دست و پا گير را به کنار گذاشته اما مرد که معلوم نيست نماينده چه طيفی از اقشار جامعه است از طرفی نقش يک روشنفکر را دارد و از طرفی حتی با ابتدايی‌ترين حقوق شهروندی در يک جامعه مدرن مسئله دارد. تحمل اين‌که دخترش دوست پسر بگيرد را ندارد و زن خود را مرد قلمداد می‌کند چون نان‌آور خانواده است و قدرت دارد.

اسدالهی قصد دارد دنيای مدرن امروز و ارتباطات مجازی خانواده‌ها را نقد کند، اين‌که امروزه آن‌چنان همه روابط مجازی شده که حتی خانواده‌ها هم از طريق اسکايپ يا ديگر شبکه‌های اجتماعی با هم گفت‌وگو می‌کنند و ارتباط حضوری جايش را به ارتباط مجازی داده است. طبيعتا قصد او نقد منفی اين ارتباط است اما در تئاتر می‌بينيم که اين ارتباط مجازی در نهايت به بازگشت دوباره زن و شوهر به زندگی مشترک‌شان ياری می‌رساند.

اسدالهی قصد دارد تنهايی انسان امروز را برجسته کند و نشان دهد انسان آنقدر تنهاست که حتی آمدن دزد به خانه باعث خوشحالی‌اش می‌شود چرا که بعد از مدت‌ها در خانه آن‌ها به صدا در آمده و مهمانی از راه رسيده و باعث شده است از دنيای مجازی بيرون بيايند و به دنيای واقعی بازگردند اما اين روند کمی غير واقعی و بيشتر مايه‌ی سرگرمی و خنده بود تا نشان‌دهنده‌ی واقعيات زندگی خانواده‌ها در جامعه امروز. استفاده از برخی ترانه های قديمی و خاطره انگيز و يا پخش سرود ای ايران در پايان نمايش بدون هيچ‌گونه رابطه‌ای با داستان بيانگر نوستالژی کارگردان با گذشته خود بود. به نظر می‌رسيد که اسدالهی در اينجا بيشتر نوستالژی خود و هم نسلانش را بيان می‌کرد.

نمايش "مسافران" را می‌توان به‌عنوان نمايشی سرگرم‌کننده برای برخی ايرانيان که نوستالژی ايران را دارند معرفی کرد.

اختر قاسمی

[گزارش تصويری اختر قاسمی از اجرای نمايش "مسافران" مسعود اسدالهی در آخن آلمان]