تاريخچه جام ملت‌های اروپا در يک نگاه

بسياری بر اين باورند که جام ملت‌های اروپا حتی ار جام جهانی هم سخت‌تر و معتبرتر است چرا که هيچ تيم ضعيفی در آن وجود ندارد. اگر نگاهی کوتاه به تاريخ اين رقابت‌ها داشته باشيم پی می‌بريم که تيم‌های قهرمان همواره از ميان مدعيان نبوده‌اند بلکه گاهی اوقات تيم‌هايی به قهرمانی رسيده‌اند که هيچ کس شانسی برای آنها قائل نبوده واين بيانگر اهميت واعتبار اين رقابت‌ها است.

به گزارش خبرگزاری دانشجويان ايران (ايسنا)، تنها دو روز به برگزاری جام ملت های اروپا در اوکراين و لهستان باقی مانده است. فکر برگزاری جام ملت‌های اروپا به هانری دلونی فرانسوی بر می‌گردد که برای نخستين بار آن را در پنجم فوريه ۱۹۲۷ مطرح کرد، اما در آن هنگام فيفا که مشغول مقدمه سازی برای برگزاری نخستين جام جهانی در اروگوئه بود، پيشنهاد هانری را نپذيرفت.

ايده دولونی زمان طولانی در انتظار نشست تا اين که اتحاديه فوتبال اروپا در دهه پنجاه تاسيس شد اما شعله عمر دولونی در سال ۱۹۵۵ خاموش شد و نتوانست رويای خود را برآورده کند. با اين وجود پسرش پير دولونی که به عنوان رييس اتحاديه فوتبال فرانسه انتخاب شد راهش را ادامه داد و سرانجام توانست در نشست ۱۹۵۷ کلن اعضای کميته‌ اجرايی اتحاديه فوتبال اروپا را برای برگزاری اين رقابت‌ها قانع کند.

جام‌های سه گانه اروپايی از سال ۱۹۵۶ آغاز شد و تعداد تماشاگران در بعضی از اين ديدارها به ۷۰ هزار نفر رسيد. اين مساله تاثير بسيار زيادی در تشويق مسئولان اتحاديه فوتبال اروپا برای برگزاری رقابت‌های جام ملت‌ها اروپا داشت.

شوارتس رييس دانمارکی اتحاديه فوتبال اروپا در سال ۱۹۵۸ پيشنهاد برگزاری اين رقابت‌ها به صورت بازی رفت و برگشت را مطرح کرد که با استقبال کشورهای اسپانيا، مجارستان و يونان مواجه شد اما انگليس با اين استدلال که برگزاری اين رقابت‌ها خطر جدی برای ليگ داخلی و رقابت‌های اروپايی است، مخالفت خود را اعلام کرد که بعدها آلمان نيز به صف مخالفان پيوست.

اتحاديه فوتبال اروپا در چنين شرايطی تصميم گرفت که در تاريخ ۲۸ جون ۱۹۵۷ در کوپنهاگن تشکيل جلسه دهد. در اين نشست ۲۶ کشور از ۲۹ عضو اتحاديه شرکت کردند و تنها نمايندگان ولز، آلبانی و ايسلند شرکت نکردند. در اين جلسه نمايندگان فرانسه، مجارستان و اسپانيا پيشنهاد برگزاری يک مسابقه را دادند که ۱۴ کشور که عبارت بودند از چک و اسلواکی، فرانسه، دانمارک، آلمان شرقی، يونان، مجارستان، لوگزامبورگ، لهستان، پرتغال ، رومانی، اتحاد شوروی، اسپانيا، ترکيه و يوگسلاوی با آن موافقت کردند اما هفت کشور بلژيک ، فنلاند، هلند، ايتاليا، نروژ، سوئيس و آلمان غربی پيشنهاد بازی رفت و برگشت را دادند. اين در حالی بود که کشورهای انگليس، ايرلند شمالی، اسکاتلند، ايرلند و سوئد رای ممتنع دادند.

پس از پايان اين نشست، اتحاديه فوتبال اروپا برگزاری اين رقابت‌ها هر چهار سال يک بار را تصويب کرد و قرار شد ک نخستين دور اين بازی‌ها در سال ۱۹۵۸ به ميزبانی پاريس برگزار شد.

يورو ۱۹۵۸ پاريس، دوران اقتدار شوروی

نخستين دور جام ملت‌های اروپا از ششم آگوست ۱۹۵۸ در پاريس آغاز شد، اما اتحاديه فوتبال اروپا از تصميم قبلی خود که برگزاری يک ديدار بود، برگشت و ديدارهای رفت و برگشت را برای اين رقابت‌ها در نظر گرفت. در اين دوره تيم‌های يوگسلاوی، فرانسه، اتحاد شوروی و چک اسلواکی به نيمه نهايی رسيدند.

در مرحله نيمه نهايی يوگسلاوی در حالی که با نتيجه‌ سه بر يک مغلوب فرانسه ميزبان شده بود، در طول ۲۴ دقيقه چهار گل به ثمر رساند و در نهايت بازی را با نتيجه‌ پنج بر چهار به سود خود به پايان رساند تا فرانسوی‌ها شب تلخی را مقابل هواداران خود تجربه کنند. در ديگر ديدار مرحله نيمه نهايی، شوروی با دو گل چک اسلواکی را شکست داد تا در ديدار نيمه نهايی به مصاف يوگسلاوی برود. در ديدار فينال که در ورزشگاه پارک دو پرنس فرانسه و با حضور ۱۷۹۶۶ تماشاگر برگزار شد، شوروی با سنگربان نام آشنای خود ياشين موفق شد با نتيجه‌ دو بر يک از سد يوگسلاوی بگذرد و نخستين قهرمان اين رقابت‌ها لقب گيرد.

يورو ۱۹۶۴ اسپانيا، نخستين قهرمانی ماتادورها

دور دوم اين رقابت‌ها در سال ۱۹۶۴ به ميزبانی اسپانيا برگزار شد که در آن ميزبان بازی‌ها در مرحله نيمه نهايی با نتيجه‌ دو بر يک از سد مجارستان گذشت تا در ديدار فينال به مصاف شوروی برود که با سه گل دانمارک را در هم کوبيد و برای دومين بار متوالی به فينال صعود کند.

در ديدار فينال که با حضور ۱۲۵ هزار تماشگر در ورزشگاه سانتياگو برنبائو برگزار شد، اسپانيا به سختی توانست با نتيجه‌ دو بر يک شوروی را شکست دهد و نخستين قهرمانی خود را به دست آورد.

يورو ۱۹۶۸، قهرمانی ايتاليا با چاشنی شانس

در سال ۱۹۶۸ اتحاديه فوتبال اروپا ميزبانی دور نيمه نهايی و فينال را به ايتاليا داد. در نخستين ديدار اين مرحله يوگسلاوی موفق شد با گل دقيقه پايانی دزايچ انگليس را شکست دهد و به فينال صعود کند. در ديگر ديدار، جدال تيم‌های ايتاليا و شوروی در وقت‌های اضافی و قانونی بدون گل به پايان رسيد اما در سکه انداختن که در آن زمان معمول بود، بخت با ايتاليا يار بود و اين تيم به فينال صعود کرد.

در ديدار فينال که در ورزشگاه المپيک رم و در حضور ۸۵ هزار تماشاگر برگزار شد، جدال دو تيم ايتاليا و يوگسلاوی با تساوی يک بر يک به پايان رسيد تا کار دو تيم به بازی ديگری کشيده شود. در بازی دوم که دو روز بعد از آن در همان ورزشگاه، اما اين بار با حضور ۵۰ هزار تماشاگر برگزار شد، ايتاليا با دو گل به پيروزی رسيد و جام قهرمانی را در خانه بالای سر برد.

يورو ۱۹۷۲، ظهور ژرمن‌ها

در سال ۱۹۷۲ اين بار بلژيک به عنوان ميزبان مراحل نهايی اين رقابت‌ها انتخاب شد، اما نتوانست از امتياز ميزبانی خود استفاده کند و در ديدار نيمه نهايی با نتيجه‌ دو بر يک مقابل آلمان غربی تن به شکست داد. در ديگر ديدار اين مرحله شوروی با نتيجه‌ دو بر يک از سد مجارستان گذشت و برای دومين بار به فينال اين رقابت صعود کرد.

در ديدار فينال که در ورزشگاه ۵۰ هزار نفری بلژيک برگزار شد، آلمان که در آن زمان بازيکنان شاخصی همچون مولر و بکن باوئر را در ترکيب داشت با نتيجه‌ قاطع سه بر صفر شوروی را شکست داد و جام قهرمانی را بالای سر برد.

يورو ۱۹۷۶، ناکامی ميزبان

در سال ۱۹۷۶ يوگسلاوی ميزبان مراحل نيمه نهايی اين بازی‌ها شد، اما اين تيم همچون بلژيک دومين ميزبان ناکام بود و در مرحله نيمه نهايی با نتيجه‌ چهار بر دو مقابل آلمان غربی تن به شکست داد. در ديگر ديدار اين مرحله چک اسلواکی با نتيجه‌ سه بر يک هلند را شکست داد تا در فينال به مصاف آلمان غربی برود.

آلمان در ديدار فينال که با حضور ۳۳ هزار تماشاگر در ورزشگاه بلگراد برگزار شد تلاش می‌کرد تا نخستين تيمی باشد که از عنوان قهرمانی خود دفاع می‌کند. در اين ديدار ابتدا چک اسلواکی با دو گل پيش افتاد، اما تيم‌ آلمان که به سخت کوشی مشهور بود، توانست بازی را به تساوی بکشاند تا کار به وقت‌های اضافی کشيده شود. در وقت‌های اضافی هم توپی از خط دروازه‌ها عبور نکرد و کار به ضربات حساس پنالتی که تازه قانون آن تصويب شده بود، کشيد. در ضربات پنالتی چک اسلواکی با نتيجه‌ پنج بر چهار به پيروزی رسيد. پنالتی پنجم آلمان را اولی هوينس مدير کنونی بخش فوتبال بايرن‌ مونيخ زد که آن را خراب کرد.

يورو ۱۹۸۰ ايتاليا با شکلی متفاوت

در سال ۱۹۸۰ اتحاديه فوتبال اروپا برای نخستين بار تصميم گرفت که بازی‌ها تنها در يک کشور برگزار شود و ايتاليا برای ميزبانی انتخاب شد. در اين دوره هشت تيم شرکت کننده به دو گروه چهار تيمی تقسيم شدند و قرار شد که از هر گروه تنها تيم اول به دور بعد صعود کنند. در گروه اول، آلمان که بهترين تيم آن زمان اروپا بود با اقتدار به فينال صعود کرد تا تنها تيمی باشد که برای سومين دوره پياپی به فينال اين رقابت‌ها صعود می‌کند. در ديگر گروه هم بلژيک همه را شگفت زده کرد و در ميان ناباوری همگان اول شد و به فينال صعود کرد.

ديدار فينال در بيست و دوم جون در ورزشگاه المپيک رم با حضور ۴۸ هزار نفر برگزار شد که آلمان با درخشش هورست با نتيجه‌ دو بر يک از سد بلژيک گذشت و دومين قهرمانی خود را جشن گرفت.

يورو ۱۹۸۴، قهرمانی فرانسه با درخشش ميشل پلاتينی

در يورو ۱۹۸۴ فرانسه ميزبان بود. در اين دوره هم تيم‌ها در دو گروه به رقابت پرداختند با اين تفاوت که از هر گروه دو تيم صعود می‌کردند.

آلمان قهرمان دو دوره اين رقابت‌ها در ميان ناباوری همگان نتوانست از گروه خود جواز صعود را به مرحله نيمه نهايی کسب کند. در اين گروه اسپانيا و پرتغال به ترتيب به عنوان تيم‌های اول و دوم به دور بعد صعود کردند. در گروه ديگر فرانسه و دانمارک کار راحتی را پيش‌رو داشتند و به عنوان تيم‌های اول و دوم به دور بعد صعود کردند.

در اين مرحله فرانسه و پرتغال به هم خوردند. در اين ديدار دو تيم در وقت اصلی به تساوی يک بر يک دست يافتند. در وقت‌های اضافی پرتغال نتيجه‌ را دو بر يک کرد، اما در حالی که همگان منتظر پايان بازی با همين نتيجه‌ بودند، فرانسه دو گل به ثمر رساند تا نخستين فيناليست‌ اين بازی‌ها باشد. در ديگر ديدار جدال دو تيم اسپانيا و دانمارک در وقت اصلی و اضافی با تساوی به پايان رسيد تا کار به ضربات پنالتی کشيده شود که در آن اسپانيا با نتيجه‌ پنج بر چهار از سد دانمارک گذشت.

ورزشگاه پارک دو پرنس بار ديگر ميزبان فينال جام ملت‌های اروپا اين بار بين تيم‌های فرانسه و اسپانيا شد. در اين ديدار ابتدا ميشل پلاتينی ستاره آن زمان فوتبال فرانسه با يک ضربه آزاد به زيبايی دروازه‌ لوئيس آرکونادا را باز کرد، اما اين پايان کار نبود و در دقايق پايانی برونو گل دوم را برای فرانسه به ثمر رساند تا پلاتينی علاوه بر انتخاب به عنوان بهترين گلزن، جام قهرمانی را هم بالای سر برد.

يورو ۱۹۸۸، قهرمانی لاله های نارنجی با درخشش مربع طلائی

در سال ۱۹۸۸ اين بار ميزبانی به آلمان غربی رسيد. در اين رقابت‌ها که به همان شکل قبلی برگزار شد، از گروه اول هم چنان که همه کارشناسان پيش‌بينی می‌کردند آلمان و ايتاليا به مرحله نيمه نهايی صعود کردند، اما در گروه B انگليس که قبل از شروع بازی‌ها از شانس‌های اصلی قهرمانی بود در ميان ناباوری همگان در هر سه بازی خود تن به شکست داد و بدترين نتيجه‌ تاريخ خود را رقم زد. در اين گروه هلند و شوروی به مرحله نيمه نهايی صعود کردند.

در مرحله نيمه نهايی آلمان و هلند که از لحاظ سياسی دچار تشنج شده بودند، به مصاف هم رفتند. در اين ديدار ابتدا آلمان از روی نقطه پنالتی توسط لوتار ماتيوس به گل رسيد، اما نارنجی پوشان هم توسط رونالد کومان از روی نقطه پنالتی به گل رسيدند تا همه چيز مساوی شود اما اين پايان کار نبود و مارکو فان باستن دو دقيقه مانده به پايان بازی تير خلاص را بر پيکر ژرمن‌ها رها کرد و اميد آن‌ها را برابر هواداران پرشور خود به نااميدی تبديل کرد. در ديگر ديدار هم شوروی با دو گل ايتاليا را شکست داد و يک پای ديگر فينال هم مشخص شد.

در ديدار فينال که با حضور ۷۲۳۰۰ نفر تماشاگر برگزار شد، هلند با مربع مشهور خود يعنی فان باستن، رودگوليت، فرانک رايکارد و رونالد کومن با نتيجه‌ دو بر صفر به پيروزی رسيد و برای نخستين بار و آخرين بار جام قهرمانی در اين رقابت‌ها را بالای سر برد.

گل‌های هلند را در اين ديدار رودگوليت در دقيقه ۳۳ و فان باستن در دقيقه ۵۴ به ثمر رساندند.

يورو ۱۹۹۲، دانمارک با پيتر اشمايکل و چاشنی شانس همه را غافلگير کرد

در يورو ۱۹۹۲ سوئد برای ميزبانی انتخاب شد. در اين دوره يوگسلاوی به خاطر جنگ‌های داخلی از بازی‌ها کنار گذاشته شد و در لحظات آخر به جای آن دانمارک انتخاب شد.

در اين دوره شگفتی‌های زيادی رقم خورد. در گروه اول با وجود حضور تيم‌های مدعی و بزرگی همچون فرانسه و انگليس، سوئد و دانمارک صعود کردند، اما در گروه ديگر تيم‌های هلند و َآلمان که بيشترين شانس را برای صعود داشتند به نيمه نهايی رسيدند.

در نيمه نهايی آلمان در ديداری سخت و حساس موفق شد با نتيجه‌ سه بر دو سوئد ميزبان بازی‌ها را شکست دهد.، در ديگر ديدار تيم شگفتی ساز و خوش شانس دانمارک مدافع عنوان قهرمانی هلند را در ضربات پنالتی شکست داد تا در فينال به مصاف تيم قدرتمند آلمان برود.

در فينال همگان پيش‌بينی می‌کردند که آلمان به راحتی دانمارک را شکست دهد و جام قهرمانی را بالای سر برد، اما دانمارک با کاپيتانی دروازه‌بان مشهور خود پيتر اشمايکل و برايان لادروپ در پيشانی خط حمله همه پيش‌بينی‌های را نقش بر آب کرد و موفق شد با دو گل ژرمن‌ها را شکست دهد و قهرمان خوش شانس اين رقابت‌ها لقب گيرد.

يورو ۱۹۹۶، برگزاری بازيها با شکلی متفاوت و قهرمانی آلمان با گل طلائی بيرهوف

در سال ۱۹۹۶ قانون بازی‌ها تغيير کرد و برای نخستين بار ۱۶ تيم در چهار گروه به ميزبانی انگليس به رقابت‌ پرداختند. در اين دور در همان مرحله گروهی شگفتی رقم خورد و آن اين که چک موفق شد با شکست ايتاليا به همراه آلمان به مرحله يک چهارم نهايی صعود کند. در مرحله يک چهارم نهايی، فرانسه در ضربات پنالتی هلند را شکست داد. آلمان با نتيجه‌ دو بر يک از سد کرواسی گذشت. چک با يک گل پرتغال را مغلوب کرد و انگليس ميزبان رقابت‌ها در ضربات پنالتی با نتيجه‌ پنج بر چهار اسپانيا را از پيش‌رو برداشت تا چهار تيم مرحله نيمه نهايی مشخص شوند.

هر دو بازی مرحله نيمه نهايی به پنالتی کشيده شد. در نخستين ديدار چک تيم شگفتی ساز اين رقابت‌ها به شگفتی‌های خود ادامه داد و در ضربات پنالتی با نتيجه‌ شش بر پنج از سد فرانسه گذشت. در ديگر ديدار آلمان با نتيجه‌ پنج بر چهار مقابل هواداران پرشور انگليسی اين تيم را شکست داد و برای چندمين بار به فينال صعود کرد.

در ديدار فينال که در ورزشگاه ومبلی و در حضور ۷۶ هزار تماشاگر برگزار شد، چک ابتدا در دقيقه ۵۸ از روی نقطه پنالتی توسط پاتريک برگر به گل رسيد، اما در دقيقه ۷۳ اوليور بيرهوف که به عنوان يار تعويضی به ميدان آمده بود، گل تساوی را برای ژرمن‌ها به ثمر رساند تا کار به دقايق اضافی و گل طلايی که برای نخستين بار در اين رقابت‌ها معمول شده بود، کشيده شود.

در وقت اضافی بيرهوف ستاره بازی گل پيروزی و طلايی تيمش را در دقيقه ۹۴ به ثمر رساند تا آلمان سومين قهرمانی خود را که يک رکورد به شمار می‌آيد به دست آورد.

يورو ۲۰۰۰، قهرمانی فرانسه با درخشش زيدان

اين رقابت‌ها برای نخستين بار در دو کشور و به ميزبانی هلند و بلژيک برگزار شد. در اين رقابت‌ها فرانسه با درخشش زيدان بازی‌های بسيار زيبايی را به نمايش گذاشت و برای دومين بار در تاريخ خود جام قهرمانی را بالای سر برد. در فينال اين دوره در حالی که ايتاليا در وقت‌های اضافی نيمه دوم به گل رسيد و کادر فنی اين تيم خود را آماده جشن قهرمانی کردند ويلتورد گل تساوی را در آخرين ثانيه‌های بازی به ثمر رساند تا کار به وقت اضافی و گل طلايی کشيده شود که در آن ديويد ترزگه گل طلايی را برای فرانسه به ثمر رساند تا اين تيم برای دومين بار قهرمان اين رقابت‌ها شود.

يورو ۲۰۰۴ ،قهرمانی تيمی که هيچ کس پيش بينی نمی‌کرد

در اين دوره پرتغال به عنوان ميزبان اين رقابت‌ها انتخاب شد. بدون شک شگفتی‌ساز اول و آخر اين رقابت‌ها يونان بود.

يونان که در مرحله مقدماتی در دو بازی خود شکست خورده بود، با شش پيروزی متوالی جواز صعود در اين رقابت‌ها را کسب کرد و با هدايت اوتو ری‌ هاگل به نتايج بزرگی رسيد. يونان در نخستين بازی خود در مرحله گروهی موفق شد، پرتغال ميزبان را شکست دهد. اين تيم در مرحله يک چهارم نهايی توانست فرانسه مدافع عنوان قهرمانی را شکست دهد تا در مرحله نيمه نهايی به مصاف چکی برود که پاول ندود و يان کولر را در ترکيب داشت. شاگردان هاگل در اين مرحله هم موفق کار کردند و برای نخستين بار در تاريخ خود به فينال اين رقابت‌ها صعود کرد.

پرتغال که با درخشش بازيکنانی همچون فيگو، کاستاو نونو گومژ به فينال صعود کرده بود بهترين فرصت را داشت تا مقابل هواداران پرشور خود انتقام شکست مقابل يونان در مرحله مقدماتی را بگيرد، اما در اين بازی هم ناکام ماند و با يک گل تن به شکست داد تا مقابل تماشاگران خود ناکام اصلی لقب گيرد.

يورو ۲۰۰۸ ، قهرمانی اسپانيا بعد از وقفه‌ای ۴۴ ساله

در اين دوره که به ميزبانی دو کشور اتريش و سوئيس برگزار شد، اسپانيا با ستاره‌هايی همچون ايکرکاسياس، کارلوس پويول، ژاوی هرناندز، آندرس اينيستا، فرناندو تورس و داويد سيلوا از شانس‌های اصلی قهرمانی به شمار می‌آمد که در نهايت اين گونه هم شد و پس از ۴۴ سال جام قهرمانی را برای دومين مرتبه و اين بار با شکست يک بر صفر آلمان در فينال بالای سر برد.

در اين دوره دو تيم ميزبان نتوانستند انتظارات را برآورده کند و حذف شدند.

يورو ۲۰۱۲

اين رقابت‌ها امسال با ميزبانی دو کشور لهستان و اوکراين جمعه ۱۹ خرداد با ديدار لهستان با اوکراين کليد خواهد خورد.

در اين دوره هم همچون چند دوره قبلی شانزدهم تيم در دو گروه چهار تيمی به رقابت می‌پردازند.

گروه‌های چهار گانه

* گروه A
۱ـ لهستان
۲ـ يونان
۳ـ چک
۴ـ روسيه

* گروه B
۱ـ دانمارک
۲ـ آلمان
۳ـ پرتغال
۴ـ هلند

* گروه C
۱ـ اسپانيا
۲ـ ايرلند
۳ـ ايتاليا
۴ـ کرواسی

* گروه D
۱ـ‌اوکراين
۲ـ سوئد
۳ـ فرانسه
۴ـ انگليس