سيگار الكترونيك؛ موج چهارم ترفندهاي صنعت دخانيات، همشهری

سميه شرافتي

هنوز از وارد شدن سيگارهاي پلاستيكي به نام ترخام به بازار مدت زيادي نگذشته‌ است.

سيگاري كه در داروخانه‌ها هم حتي به فروش مي‌رفت اما علاوه بر اينكه اين نوع سيگار كمكي براي ترك سيگار نكرد، خيلي زود افراد سيگاري بي‌رغبتي خود را نسبت به اين جنس كذايي نشان دادند.

تبليغات خبرنامه گويا	[email protected]

ولي الان اين نوع سيگار جاي خود را به محصول ديگري داده است: سيگار الكترونيك. محصولي كه چندي پيش تبليغات گسترده در مورد آن منجر به واكنش شديد وزارت بهداشت شد؛

به‌طوري كه دكتر كامران باقري لنكراني، وزير بهداشت در نامه خود به وزير صنايع و معادن براساس مواد 3، 4 و 14 قانون جامع كنترل و مبارزه ملي با دخانيات، خواستار جلوگيري و صدور مجوز ورود و عرضه اين محصول به كشور شد.

با اين حال اگرچه به گفته مسئولان و حتي سخنگوي شركت دخانيات هنوز هيچ مجوزي براي ورود سيگار الكترونيك به كشور داده نشده، اما در هر صورت نگراني از قاچاق اين نوع سيگار مانند برند‌هاي ديگر سيگار كه سهم پررنگي در بازار قاچاق سيگار دارند، به قدرت خود باقي است.

خديجه محصلي، مسئول برنامه كشوري كنترل دخانيات وزارت بهداشت در گفت‌وگو با همشهري و ضمن ابراز نگراني از تبليغات گسترده در مورد اين سيگار مي‌گويد: كمپاني‌هاي توليد‌كننده محصولات دخاني هيچ وقت آرام و قرار ندارند به‌طوري كه در راستاي فعاليت‌هاي كنترل دخانيات در دنيا، اين شركت‌ها گريز‌هاي جديدي را براي تازه‌نگه‌داشتن محصولاتشان دارند و هرچند صباحي در هر كشوري و با نوع خاصي محصولات خود را تبليغ مي‌كنند.

به گفته وي در حال حاضر هم اين شركت‌ها اينطور جا انداخته‌اند كه سيگار الكترونيك مي‌تواند منجر به ترك سيگار در افراد سيگاري شود.

اما آنچه از تماس‌هاي تلفني استفاده‌كنندگان از اين سيگار بر‌مي‌آيد، نشان مي‌دهد كه اين ادعا فقط يك تبليغ دروغ است.

«اين سيگار هنوز به بازار ايران راه نيافته است چون بعد از هشدار سازمان جهاني بهداشت در مورد خطرات آن، وزارت بهداشت طي مكاتبات مختلف خطرات سيگار الكترونيك را اعلام كرد.»

محصلي ضمن بيان اين عبارات خاطرنشان مي‌كند: اين در حالي است كه كارخانه‌ها به دروغ تاييديه بهداشتي اين نوع سيگار را اعلام كرده‌اند در حالي‌كه اصلا اينطور نيست، چون اين نوع سيگار حاوي نيكوتين است و مواد سمي مضر ديگري هم دارد.

علاوه بر اين خود نيكوتين اعتيادآور است و اگرچه از آن در برخي موارد براي ترك سيگار استفاده مي‌شود، ولي اين كار بايد زير نظر پزشك و با دوز و مقدار مشخص انجام شود.

پس اين سيگار كاملا اعتيادآور است و حتي مي‌توان گفت منجر به وخيم‌تر شدن اعتياد به سيگار هم مي‌شود، چون به هر‌حال بدن را با ماده دخاني آشنا مي‌كند.

به گفته اين مقام آگاه وزارت بهداشت، در حال حاضر اين وزارتخانه جلوي ورود نوع چيني اين سيگار را گرفته ولي معلوم نيست كه آيا برندهاي ساخت ديگر كشورها وارد كشور شده است يا نه!

اصلاً چرا الكترونيك؟

سيگارهاي الكترونيك از فولادهاي مقاوم در برابر خوردگي و زنگ‌زدگي ساخته شده و داراي محفظه‌اي براي ذخيره نيكوتين مايع در غلظت‌هاي مختلف هستند. اين سيگارها با باتري‌هاي قابل شارژ كار مي‌كنند و دقيقا شبيه سيگارهاي معمولي هستند.

اين نوع سيگارها سال 1997 در چين توليد شد و هم‌اكنون در اين كشور و كشورهاي برزيل، كانادا، فنلاند، سرزمين‌هاي اشغالي، لبنان، هلند، سوئد، تركيه و انگليس به فروش مي‌رسد.

مصرف‌كنندگان سيگارهاي الكترونيك نيازي به روشن كردن آن ندارند؛ فقط كافي است مصرف‌كنندگان به اين سيگارها پك بزنند. اين سيگار دودي را توليد نمي‌كند و در عوض، غباري داغ و صاف را به‌صورت مه توليد مي‌كند كه اين غبار توسط شش‌ها جذب مي‌شود.

با اين حال شركت‌هاي چيني ادعا مي‌كنند داراي حداقل ميزان نيكوتين و بدون مواد سمي سرطانزا بوده و دود آن از بخار آب توليد مي‌شود. اين سيگار الكترونيكي كه كراون 7 نام دارد، در حال حاضر به‌صورت اينترنتي و در 3مدل شبيه به سيگار، سيگار برگ و پيپ عرضه مي‌شود.

هيچ جايگزيني مناسب نبوده و نيست!

با اين توضيح شايد جالب باشد بدانيم كه اصلا پديده جايگزين كردن محصولاتي به جاي سيگار به چه زماني برمي‌گردند. دكتر هومن شريفي، قائم مقام مركز تحقيقات مبارزه با دخانيات در اين باره به همشهري مي‌گويد: از سال1960 يك پزشك سوئدي مجبور شد به حال دريانوردان سيگاري كه مي‌خواستند وارد زيردريايي شوند و مجبور به استفاده از سيگار هم بودند، فكري بكند.

اين پزشك سوئدي موفق به ساخت قرص‌هاي جويدني نيكوتين براي اين دريانوردان شد و اين دارو شايد نخستين داروي جايگزين سيگار بود كه در دنيا شناخته شد.

وي ادامه مي‌دهد: ولي علاوه بر اين در طول تاريخ اقدامات مختلفي براي توليد جايگزين‌هاي مختلف انجام شد؛ به‌طوري كه اخيرا ما با پديده‌هايي به نام سيگار الكترونيك، خمير يا ژل نيكوتين و سيگارهايي به نام سيگار NOW كه دود و بو ندارند، مواجه هستيم ولي بايد بدانيم كه هيچ كدام از اين محصولات به اين خاطر كه طبيعت و ماهيت سيگار را عوض نكردند، راهي براي درمان به شمار نمي‌آيند، چون اولا تمام حالات رفتاري براي سيگار كشيدن را دارند و دوما ماده اعتيادآور به نام نيكوتين در همه آنها وجود دارد.

دكتر شريفي نيز با بيان اينكه سيگار الكترونيك محفظه‌اي دارد كه سيگار در آن قرار مي‌گيرد، توضيح مي‌دهد: در اين ميان ادعايي وجود دارد كه فقط خود فرد سيگاري متوجه دود بيرون آمده از سيگار مي‌شود، ولي در عمل اين اتفاق به هيچ وجه نمي‌افتد.

نكته ديگري كه قائم‌مقام مركز تحقيقات كنترل دخانيات به آن اشاره مي‌كند، اين است: سيگارهاي معمولي در دماي 900 درجه سانتي‌گراد مي‌سوزند، پس سوخت اين سيگارها بيشتر است.

در شرايطي هم كه سوخت بيشتر باشد، ماده سمي كمتر توليد مي‌شود. اما سيگار الكترونيك در 400 درجه سانتي‌گراد مي‌سوزد پس ميزان ماده سمي آن خيلي بيشتر از سيگار معمولي است.

نكته قابل توجه ديگر اين است كه اگر در مورد سيگار‌هاي معمولي مردم بعد از 30 تا 40 سال مصرف، دچار سرطان مي‌شدند، در مورد اين سيگارها بايد گفت كه مردم بعد از 5 سال مصرف دچار اين بيماري خواهند شد.

اما گرچه به گفته كارشناسان اين سيگارها در كشورهاي اروپايي و آمريكايي و با ترفندهاي مختلف به توليد انبوه مي‌رسند ولي به گفته دكتر شريفي در اين كشورها هم اين سيگار مورد اقبال مردم قرار نگرفت؛ به‌طوري كه در اوايل توليد با 150 دلار به فروش مي‌رسيد ولي الان بين 8 تا 10 دلار به فروش مي‌رسد.

وي خاطرنشان مي‌كند: با اين حال مي‌توان گفت كه با توليد سيگار الكترونيك موج چهارم ترفندهاي صنعت دخانيات شروع شده است؛ سيگاري كه بيشترين كنجكاوي را براي سنين پايين‌تر ايجاد خواهد كرد.

سازمان جهاني بهداشت هم تكذيب مي‌كند

سازمان بهداشت جهاني اعلام مي‌كند: برخلاف آنچه برخي فروشگاه‌ها تبليغ مي‌كنند، استفاده از سيگارهاي الكترونيك روشي مناسب براي ترك سيگار نيست.

دكتر ال الوان از مقامات سازمان بهداشت جهاني در بخش بهداشت رواني و بيماري‌هاي غير‌واگير در اين‌باره مي‌گويد: سيگارهاي الكترونيك روشي تاييد شده براي مقابله با نيكوتين نيستند.وي ادامه مي‌دهد: سازمان بهداشت جهاني هيچ‌ مدرك معتبري براي تاييد كيفيت محصولات و تاثير‌گذاري سيگارهاي الكترونيك ندارد.

سازمان بهداشت جهاني در همين خصوص از تمامي فروشگاه‌ها و شركت‌هاي توليد سيگار خواسته تا هر چه سريع‌تر تمامي تبليغات مربوط به سيگارهاي الكترونيك را از روي وب‌سايت‌هاي خود حذف كنند.