انقلاب در دنیای انرژی با توسعه استخراج نفت از لایه‌های رسوبی

با افزایش چشمگیر تولید نفت در آمریکای شمالی در پی توسعه استخراج نفت از لایه‌های رسوبی٬ دنیای انرژی دستخوش تحولی شگرف شده و ذخیره‌ای عظیم پدید آمده که صنعت انرژی در جهان را دگرگون خواهد کرد. به این ترتیب اوپک در سال‌های آینده به حاشیه رانده خواهد شد و تولید نفت آن افزایش چشمگیری نخواهد داشت. این مساله ایران را در وضعیتی به شدت خطرناک قرار خواهد داد.

دويچه وله ـ آژانس بین‌المللی انرژی روز سه‌شنبه (۲۴ اردیبهشت٬ ۱۴ مه) با انتشار گزارشی درباره چشم‌انداز پنج ساله تولید و تقاضای نفت در جهان اعلام کرد با انقلابی که استخراج نفت از لایه‌های رسوبی پدید آورده٬ آمریکای شمالی پرچمدار تحولی خواهد شد که امواج آن به سراسر جهان خواهد رسید.

به گزارش خبرگزاری رویترز٬ در این گزارش آمده که مجموع تقاضای جهانی برای نفت در پنج سال آینده افزایش خواهد یافت٬ اما این افزایش نیاز جهانی با نفت تولیدی در آمریکا برطرف خواهد شد٬ نه با نفتی که به طور سنتی در چنین شرایطی توسط کشورهای عضو اوپک تولید می‌شد.

به این ترتیب اوپک در سال‌های آینده به حاشیه رانده خواهد شد و تولید نفت آن افزایش چشمگیری نخواهد داشت.

به عبارت دیگر تقاضا برای نفت اوپک اگر کم نشود٬ بیشتر نخواهد شد. این مساله ایران را در وضعیتی به شدت خطرناک قرار خواهد داد٬ چون ممکن است کشورهای غربی در روند تشدید تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی٬ ایران را به طور کلی از بازارهای جهانی حذف کنند.

آینده‌ای روشن برای ایالات متحده؛ چرخش از واردات به صادرات

بر اساس آمارهای آژانس بین‌المللی انرژی٬ میزان تقاضا برای نفت‌خام در جهان در سال ۲۰۱۸ با رشدی ۸ درصدی به ۷/ ۹۶ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. با این حال٬ تولید نفت در کشورهای غیراوپک نیز ۱۰ درصد رشد خواهد داشت و همین افزایش تولید٬ پاسخ‌گوی تقاضای جهانی برای نفت خواهد بود. بر این اساس٬ تولید نفت اوپک در پنج سال آینده در سطح کنونی که روزانه ۳۰ میلیون بشکه است باقی خواهد ماند.

تولید نفت از لایه‌های رسوبی در سال‌های اخیر در آمریکا رونق فراوانی گرفته است. در این روش نفت نه فقط از مخازن و میدان‌های عظیم زیرزمینی٬ که در دانه‌های ماسه یا صخره‌ها هم یافت می‌شود و با پیشرفت تکنولوژی٬ استخراج این نوع نفت به‌صرفه‌تر و ارزان‌تر شده است.

عربستان سعودی اکنون بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت‌خام در جهان است٬ اما پیش‌بینی می‌شود که با فراگیرتر شدن بهره‌گیری از این فن‌آوری٬ ظرفیت تولید نفت در آمریکا از طرفیت تولید عربستان هم بیشتر شود. گفته می‌شود تا سال ۲۰۱۵ آمریکا از روسیه که اکنون بزرگ‌ترین تولیدکننده غیراوپک نفت در جهان است نیز گوی سبقت را خواهد ربود.

به این ترتیب آمریکا که از بزرگ‌ترین واردکننده‌های نفت در جهان است٬ ظرف پنج سال آینده به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت جهان بدل خواهد شد.

ایران بر لبه تیغ؛ خطر حذف کامل ایران از بازارهای جهانی

بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی٬ ظرفیت پایدار تولید نفت‌خام در ایران که اکنون به‌خاطر تحریم‌های اتحادیه جهانی با کاهش بیش از یک میلیون بشکه در روز تقریبا به نصف رسیده٬ از این هم کمتر خواهد شد و تا سال ۲۰۱۸ روزانه بیش از ۳/ ۲ میلیون بشکه از ظرفیت تولید ایران کاسته خواهد شد؛ رقمی بی‌سابقه در چند دهه گذشته که می‌تواند اقتصاد ایران را در تنگنای هراس‌آوری قرار دهد.

برخی از کارشناسان می‌گویند در چنین شرایطی حتی اگر کل صادرات نفت ایران از بازارهای جهانی حذف شود٬ مشکلی برای عرضه جهانی نفت پیش نخواهد آمد و بر خلاف انتظارها از تلاطم در بازارهای جهانی خبری نخواهد بود.

زمانی که برای نخستین بار طرح تحریم خرید نفت ایران از سوی کشورهای اروپایی مطرح شده بود٬ مقامات جمهوری اسلامی می‌گفتند بازارهای جهانی تحمل حذف صادرات نفت ایران را نخواهد داشت و قیمت نفت‌خام با افزایشی انفجاری به بشکه‌ای ۲۵۰ دلار خواهد رسید. اتفاقی که هرگز رخ نداد و بهای نفت‌خام هم در حدود بشکه‌ای ۱۰۰ دلار باقی ماند.

ممنوعیت خرید نفت ایران و حذف ایران از بازارهای جهانی٬ طرحی است که اکنون برخی نمایندگان کنگره آمریکا در دست تهیه دارند.

بر اساس این طرح تمامی کشورهای دنیا از خرید نفت ایران منع می‌شوند و در غیر این صورت ارتباط‌شان با بانک‌های آمریکایی قطع خواهد شد. آنها معتقدند این طرح در صورت موفقیت می‌تواند ایران را از فهرست چهار کشور بزرگ تولیدکننده نفت جهان خارج کرده و جمهوری اسلامی را از این طریق به توقف برنامه اتمی‌اش وادار کند.