واکنش ایران و ترکیه به تحولات مصر

در سالگرد پیروزی مرسی، با دخالت ارتش مصر و با تظاهرات گسترده مردمی دولت اسلامگرای این کشور سرنگون شد. سرشت این رخداد سیاسی مشخص نیست. از یک سو جرقه این اعتراض، تظاهرات مردمی بود. از سوی دیگر این ارتش بود که با رفتار کودتاگونه خود رئیس جمهور را محبوس و دولت وی را ساقط کرد. این وضعیت واکنش های متناقضی را در بین سران کشورهای جهان داشته است. در این میان واکنش دو کشور ایران و ترکیه به عنوان بازیگران اصلی منطقه قابل توجه است.

واکنش ایران

به گزارش خبرنامه گویا به نقل از وبسایت رادیو اروپای آزاد (رادیو آزادی) اکثر روحانیون در ایران، سقوط مرسی را نتیجه اشتباهات وی در برقراری روابط با آمریکا و اسرائیل می دانند. مسئولین ایران تحولات موسوم به بهار عربی را "بیداری اسلامی" می خوانند و آنرا نشانه شکست آمریکا در منطقه و تمایل مردم به اسلام می دانند.

اکنون بحران مصر فرصتی را برای ایران به وجود آرده است که توضیح دهد چگونه "بیداری اسلامی" در مصر به انحراف کشیده شد.

تهران تاکنون اظهار نظر خاصی درباره بحران مصر نکرده است. وزارت امور خارجه تنها خواستار احقاق "خواسته های مشروع" مردم شده و نسبت به "فرصت طلبی دشمنان خارجی" هشدار داده است.

سید علی خامنه ای رهبر ایران، تاکنون به سقوط محمد مرسی در مصر واکنشی نشان نداده است.

اما موضع خطیبان نماز جمعه که گفته می شود از بیت رهبری به آنها دیکته می شود تا حدودی نشان دهنده مواضع محافظه کاران ایران است. آنها رابطه خوب مرسی با غرب - با آمریکا و اسرائیل - را مسبب سقوط وی دانستند.

آیت الله سید احمد خاتمی در نماز جمعه دیروز تهران گفت: "آنها به جای آنکه جهان اسلام را به وحدت دعوت کنند، از تکفیری‌های آدم‌کش حمایت و در مقابل آنها سکوت کردند. شعار آنها ابتدا مبارزه با رژیم صهیونیستی بود اما پس از به قدرت رسیدن قرارداد کمپ-‌دیوید را تمدید و شیمون پرز را برادر خطاب کردند و به رژیم صهیونیستی سفیر فرستادند." اشاره وی به قرارداد صلح کمپ-دیوید بین مصر و اسرائیل است که در سال 1979 منعقد شد.

او همچنین گفت ایران امیدوار است که مردم مصر همچنان "بیداری اسلامی" در مصر را حمایت کنند و نگذارند که این کشور به حیات خلوط اسرائیل تبدیل شود.

رسول نفیسی تحلیلگر مسائل ایران در آمریکا معتقد است که ایران می خواهد بحران مصر را که باری بسیاری به معنی شکست اسلام سیاسی بود توجیه کند.به گفته او: "ایران می خواهد بحران مصر را با این استدلال که دولت مصر به اندازه کافی اسلامی نبود توجیه کند."

با وجود چنین اظهار نظرهایی از خطیبان جمعه در ایران باید به یاد داشت که احمدی نژاد اولین رئیس جمهور ایران بود که به مصر سفر کرد و با مرسی دیدار داشت. دیداری که بار دیگر در تهران در پی اجلاس جنبش عدم تعهد روی داد. باید منتظر ماند و دید روابط دو کشور در دوره سیاسی جدید به چه شکلی خواهد بود.

واکنش ترکیه

ترکیه به عنوان حامی اصلی اخوان المسلمین شناخته می شد. حزب عدالت و توسعه (حزب حاکم در ترکیه) تمایل زیادی داشت که مدل اسلامی اش را به مصر صادر کند.

به گزارش روزنامه زمان چاپ استانبول، رجب طیب اردوغان غرب را به خاطر اینکه تحولات مصر را بحران نخوانده است ملامت کرد. او مدعی شد که این موضع آنان با ارزشهای دموکراتیک غربی سازگار نیست. او مدعی است: "همه کودتا ها صرف نظر اینکه له یا علیه چه کسی هستند و بد، غیر انسانی و دشمن دموکراسی هستند."

در نوشته دیگری در وبسایت این روزنامه می خوانیم: ترکیه متحد کلیدی اش در منطقه را از دست داد.

محمد شاهین استاد روابط بین الملل در دانشگاه گازی در آنکارا معتقد است: " کودتای نظامی در مصر و سقوط دولت مرسی سیاست های منطقه ای ترکیه را با چالش مواجه می کند. حزب عدالت و توسعه ترکیه نمی تواند همان روابط نزدیکی که با دولت مرسی داشت را با ارتش این کشور نیز داشته باشد."

در آخرین کنگره حزب عدالت و توسعه در سپتامبر(شهریور) گذشته محمد مرسی جز میهمانان خارجی حاضر بود که نشاندهنده روابط خوب وی با دولت ترکیه بود.

روابط ترکیه و مصر در سال گذشته به دلیل دیگری نیز تقویت شد. دو کشور سیاست سرسختانه ای در مخالفت با بشار اسد در مورد جنگ داخلی در سوریه گرفتند.

یاشار یاکیش وزیر امور خارجه سابق ترکیه متعقد است: " بی ثباتی در مصر فشار بر سوریه را برای ترکیه دشوارتر می کند."

بسیاری از تحلیگران در ترکیه در مورد بی ثباتی های منطقه ای پس از سقوط مرسی نگران هستند.