صالح نيکبخت: تبرئه مرتضوی از مجازات معاونت در قتل ناعادلانه بود

مژگان مدرس علوم - جرس: حکم دادگاه بدوی پرونده کهريزک صادر شد و بر اساس اين حکم، سه متهم پرونده برای اتهام بازداشت غيرقانونی به انفصال دائم از خدمات قضايی و پنج سال انفصال از خدمات دولتی محکوم شدند. همچنين، سعيد مرتضوی، متهم رديف اول پرونده از اتهام معاونت در قتل تبرئه شد و برای اتهام گزارش خلاف واقع به پرداخت دويست هزار تومان جريمه نقدی محکوم شد.

محمد صالح نيکبخت در اين زمينه می‌گويد: «از نظر قضايی، اين حکم در مورد دو اتهام» مسئله گزارش خلاف واقع و بازداشت غيرقانونی که مرتضوی را محکوم کرده‌اند عادلانه بود، اما از نظر اينکه ايشان از مجازات معاونت در قتل تبرئه شد حکم را عادلانه نمی‌دانم.»

متن کامل گفت‌و‌گوی «جرس» با محمد صالح نيکبخت وکيل خانواده جوادی فر را با هم می‌خوانيم:

* آقای صالح نيکبخت! حکم متهمان پرونده کهريزک به شما ابلاغ شده است؟

- بله، حکم را به من ابلاغ کردند. هر سه قاضی به دليل قرار بازداشت غيرقانونی به انفصال دايم از خدمات قضايی و پنج سال انفصال از خدمات دولتی محکوم شده‌اند. يعنی هيچوقت نمی‌توانند قضاوت کنند و هم پنج سال نمی‌توانند کار دولتی بگيرند. به دليل گزارش غيرواقع، آقای مرتضوی فقط به هفتاد و چهار ضربه شلاق محکوم شده است که آن را به جزای نقدی دو ميليون ريال تبديل کردند. در مورد شکايت خانواده کامرانی به خاطر معاونت در جرم هم آقای مرتضوی تبرئه شده‌اند.

* آيا حکم قابل اعتراض است؟
- برای خانواده روح الامينی و جوادی فر به علت اينکه در مورد اتهامات پرونده، حکم صادر شده ديگر قابل اعتراض نيست. اما خانواده مرحوم کامرانی از اين رايی که در مورد تبرئه آقای مرتضوی داده شده، می‌توانند تجديد نظر خواهی کنند و مرجع تجديدنظر خواهی هم ديوان عالی کشور است.

* شما از جزييات رضايت آقای جوادی فر موکل خود از مرتضوی اطلاع داريد؟ با توجه به اين رضايت پرونده مختومه است؟
- آقای جوادی فر بدون اينکه دليلی برای کار خود بياورد و با وکيل و دادگاه صحبت کند از مرتضوی رضايت داده و ديگر نمی‌تواند عليه مرتضوی شکايتی را مطرح کند. شکايتی که من به عنوان وکيل جوادی فر و وکيل خانواده روح الامينی در دادسرا مطرح کرده بوديم که در آنجا رسيدگی شود؛ آن پرونده به دليل رضايت جوادی فر از طرف ما مختومه می‌شود اما از لحاظ خانواده روح الامينی می‌توانند آن را مطرح کنند و امکان دارد پرونده آن‌ها به دادگاه ديگر برود و يا دلايل ديگری ارائه داده شود که موجب محکوميت مرتضوی شود.

* روند رسيدگی دادگاه به اين پرونده را چطور ديديد؟
- دادگاه با استاندارد نسبتا قانونی رسيدگی کرد و خيلی مناسب بود. در مورد اينکه مرتضوی چرا از معاونت در جرم تبرئه شد هر چند خواست موکل من نبوده در آن مورد هم دادگاه خوب رسيدگی کرد. در هر صورت دو نفر از سه نفر رای به اين دادند که مرتضوی در معاونت در جرم در اين پرونده مداخله ندارد و در اين مورد هم قانونی رسيدگی کردند و نمی‌توانيم نظر دادگاه را تغيير دهيم.

* در مورد اعزام اين افراد به کهريزک توسط مرتضوی چطور؟
- با توجه به اينکه آقای مرتضوی عامل اصلی اعزام اين افراد به بازداشتگاه کهريزک بود و اگر اين‌ها را به آنجا اعزام نمی‌کردند، قطعا قتلی در آنجا واقع نمی‌شد اين قسمت از اتهام بدون رسيدگی باقی مانده و بايد ايشان را در اين رابطه تحت تعقيب قرار می‌دادند که متاسفانه مورد رسيدگی قرار نگرفت.

* با توجه به حساسيت افکار عمومی نسبت به اين پرونده چرا دادگاه علنی برگزار نشد و آيا غيرعلنی برگزار کردن آن بخاطر مصالحی که مقامات قضايی به آن اشاره می‌کنند با استقلال دستگاه قضايی در تضاد نيست؟
- تشخيص غيرعلنی بودن دادگاه به اختيار دادگاه گذاشته شده است و قضات اين دادگاه هم قضات شريفی بودند زيرا آن‌ها می‌توانستند تحت تاثير مرتضوی که دادستان بود قرار بگيرند اما اينطور نشد. شايد اگر دادگاه غيرعلنی نبود مرتضوی با توجه به امکاناتی که در اختيار داشت آنجا را به تريبونی برای گفته‌های خودشان تبديل می‌کرد. به هر صورت تشخيص علنی يا غيرعلنی بودن بر عهده دادگاه هست البته ما خواهان برگزاری دادگاه علنی بوديم اما الان تاثيری در موضوع ندارد.

* آقای نيکبخت با خانواده قربانيان کهريزک که صحبت کردم بيشتر نسبت به اين بخش از حکم که مرتضوی به دويست هزار تومان محکوم شده معترض بودند آيا با توجه به اتهام چنين جريمه‌ای شبهه آور نيست؟
- ببينيد در قانون پيش بينی شده که قاضی می‌تواند يک مجازات را به يک مجازات ديگر تبديل کند. مجازات در اين پرونده برای مرتضوی شلاق بوده است که ما خودمان هم مايل به مجازات شلاق در کشور نيستيم و نه تنها خواهان نيستيم بلکه نفس شلاق زدن را بد می‌دانيم؛ به همين دليل تبديل مجازات شلاق مرتضوی به جريمه نقدی مسئله مهمی نيست. مهم اين است که يک آدمی که نزديک به ده سال حاکم مايشاع در مورد مطبوعات، فعالين سياسی و صنفی، فعالين حقوق بشر و به عنوان فردی که اعتقادی به هيچ کار قضايی و حقوقی و قانونی نداشته است او را در صندلی اتهام نشاندند و محکومش کردند. بدين ترتيب ميزان جرم را من وجبی تعيين نمی‌کنم، بلکه نفس مجازات و محاکمه کردن و نفس بازخواست کردن و نفس اينکه فرد را موظف به رعايت قانون کنند مهم می‌دانم. مخالف اين هستم که قضاوت‌ها بطور سليقه‌ای و شخصی بيان شود مثلا اگر يک معتاد را شلاق بزنند اعتراض می‌کنيم که چرا شلاق زدند، اما اگر شلاق مرتضوی تبديل به جريمه شود اعتراض می‌کنيم که چرا تبديل شد.

* پس شما فکر می‌کنيد همين که مرتضوی با تمام کارهای غيرقانونی که انجام داده فقط بر صندلی اتهام در دادگاه نشانده شود، کافی است؟
- من اين را مثبت می‌دانم اما کافی نمی‌دانم. من در برخی رسانه‌های خواندم که نوشته‌اند اين حکم جايزه به آقای روحانی بود. من اين برخورد را غلط می‌دانم. مناسب يا نامناسب بودن هرچيزی را بايد در جای خود قبول کنيم. به نظر من اينگونه برخورد، برخوردی است که در گذشته چپ‌های متعصب انجام می‌دادند. من می‌گويم نفس اينکه شخصی بنام مرتضوی که هرگز قانون را برسميت نمی‌شناخته و قانون را چيزی می‌دانست که خودش می‌گفت، محاکمه شود همين اندازه رسيدگی کردن امر مهمی است، اما اينکه شما می‌گوييد کامل نيست من هم می‌گويم کامل نيست و مثلا بايد مجازات‌های بيشتری برای ايشان قائل می‌شدند. برايتان يک مثال بزنم، اگر درجه يک افسر امير ارتشی را تا درجه ستوان دومی پايين بياورند مجازات بزرگی برای اوست يعنی تمام آنچه در گذشته انجام داده هيچ ارزشی نداشته است. حالا مرتضوی هم وقتی می‌گويند او صلاحيت کار قضايی ندارد مجازات خوبی است، البته سقف مجازات هم به او داده‌اند نه اينکه کف مجازات را گرفته باشند.

* آيا شما حکم صادر شده برای متهمان پرونده کهريزک را عادلانه می‌دانيد؟
- از نظر قضايی در مورد دو اتهام مسئله گزارش خلاف واقع و بازداشت غيرقانونی که مرتضوی را محکوم کرده‌اند اين حکم عادلانه بود، اما از نظر اينکه ايشان از مجازات معاونت در جرم تبرئه شد عادلانه نمی‌دانم.