سخنگوی وزارت امور خارجه: دست های خارجی در مصر در کار است، دخالت نيروهای نظامی در عرصه سياسی پذيرفته نيست

سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان با اشاره به اينکه از زاويه صلاح و سعادت مردم مصر به تحولات در اين کشور نگاه می کنيم، گفت: تحولات مصر هنوز در يک فضای غبارآلود است و ابعاد مختلف آن روشن نيست اما مسلما دست های خارجی نيز در کار است.
به گزارش خبرنگار مهر، عباس عراقچی ، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان و همچنين معاون آسيا و اقيانوسيه وزارت امور خارجه است که به تازگی سفری به ميانمار داشته است . به همين بهانه نيز خبرگزاری مهر در گفتگويی با سخنگوی وزارت امور خارجه به مسئله مسلمانان ميانمار ، تحولات مصر و برخی از موضوعات ديگر منطقه پرداخت. متن اين گفتگو را در زير می خوانيد:

* اخيرا سفری به ميانمار داشته ايد. اين سفر در چه راستايی صورت گرفت و آيا در خصوص وضعيت مسلمانان ميانمار با مقامات اين کشور رايزنی هايی داشته ايد؟

- جمهوری اسلامی ايران و ميانمار جدای مسئله مسلمانان همواره رابطه خوبی را داشته اند. اين رابطه مبتنی منافع و احترام متقابل بوده است و از يکديگر در مجامع بين المللی دفاع می کرديم و اشتراک مواضع خوبی داشته ايم.
موضوعی که در رابطه با مسلمانان در استان راخين پيش آمد، روابط ما را تحت تأثير قرار داده است اما نبايد باعث شود که ما کشور بزرگی مانند ميانمار را که در يک منطقه استراتژيک آسيا با حدود ۵۵ ميليون نفر جمعيت و فرصت های بزرگ برای همکاری قرار دارد را تنها از زاويه مشکلی که برای يک استان آن کشور پيش آمده نگاه کنيم. البته موضوع مسلمانان برای ما حائز اهميت است و نگران وضعيت اسفبارآنها هستيم و از نزديک نيز دنبال می کنيم ودر تماس مداوم با دولت ميانمار هستيم. اما تعامل ما با ميانمار محدود به اين موضوع نيست.
سفر من به ميانمار در راستای يک کميته مشورتی سياسی بود که بين ايران و ميانمار در سطح معاونين وزرای خارجه وجود دارد و ما در گذشته توافق کرده بوديم که هر سال ملاقات هايی در اين راستا داشته باشيم و در باره موضوعات مورد علاقه و روابط دو جانبه تبادل نظر کنيم که تا به حال دو دور از اين نشست ها برگزار شده بود و کميته مشورتی سياسی اخير سومين کميته بود که برگزار شد.
بر اين اساس اين سفر دو هدف داشت که يکی روابط دو جانبه ايران و ميانمار و ديگری وضعيت مسلمانان در استان راخين بود.
صحبت ها و مشورت های بسيار خوبی در هر دو مورد داشتيم و در رابطه با روابط دو جانبه در ابعاد سياسی و فرهنگی و اقتصادی مسائل را مرور کرديم که تصميماتی هم برای افزايش روابط گرفته شد که در زمان مقتضی بروز و ظهور خواهد يافت.
در رابطه با وضعيت مسلمانان در استان راخين در چند بعد اعلام آمادگی برای همکاری و کمک برای حل اين مشکل کرديم که يکی کمک های فوری برای کاهش الام مردم و مسلمانان قوم روهينگيا که هلال احمر جمهوری اسلامی ايران تا به حال يک محموله ارسال کرده و آمادگی ارسال محموله های بيشتر را نيز داريم.
هلال احمر پيشنهاد کرده است که يادداشت تفاهمی را با صليب سرخ ميانمار امضا کند که امکان همکاری ها تسهيل شود . اين يادداشت را پيگيری کرديم و دولت ميانمار نيز قبول داشت که بايد درامضای اين يادداشت تسريع شود که در صورت انجام اين کار بسياری از کمک های ما به مسلمانان ميانمار سريع تر و آسان تر خواهد شد.
اما برای حل دراز مدت مشکل نيز ايده های مختلفی را بررسی کرديم و مهم اين است که به مسلمانان اين منطقه يک تابعيتی داده شود. مشکل اين است که اين مسلمانان سال ها پيش از بنگلادش مهاجرت کردند و دولت ميانمار تابعيتی به آنها نداده است و بنگلادش نيز اجازه بازگشت به آنها نمی دهد. بنا براين اين گروه يک قوم بی هويت و بی تابعيت هستند . اين قوم نرديک به ۳ ميليون نفر هستند که نزديک به ۲ ميليون نفر آنها بودايی و حدود يک ميليون نفر نيز مسلمان هستند. ما معتقد نيستيم درگيری که در آنجا وجود دارد درگيری بين مسلمانان و بودايی هاست بلکه اين درگيری را بايد در قالب درگيری های قومی در داخل قوم روهينگيا ديد.
البته بخش مسلمان های قوم به دليل اينکه جامعه ميانمار در مجموع يک جامعه بودايی است و دولت ميانمار نيز يک دولت بودايی است ، طبيعتا تحت فشارهای بيشتری هستند و در برخورد با اين مشکل صدمه بيشتری ديده اند اما اين به مفهوم آن نيست که درگيری موجود مذهبی است و نيابد خيلی از اين زاويه به قضيه نگاه کنيم.
پيشنهاد داده ايم گفتگويی بين علمای اسلامی و روحانيون بودايی در ايران و ميانمار برگزار شود واين گفتگوها به رشد تفاهم و درک متقابل و همچنين زندگی مسالمت آميز مسلمانان و بودايی ها به ويژه در آن منطقه به خصوص کمک کند. اين پيشنهاد مورد استقبال قرار گرفت و قرار شد که درباره جزئيات آن در آينده بحث شودو در خصوص برخوردهای حقوقی در رابطه با مسلمانان نيز قرار شد که مشورت های بيشتری صورت گيرد و جمهوری اسلامی ايران اگر بتواند کمک های بيشتری انجام دهد.
به هر حال ما در بعد مشکل مسلمانان در استان راخين تنها به ابراز نگرانی و محکوم کردن اکتفا نکرديم . البته نگرانی هايمان را خيلی جدی انتقال داده ايم اما تلاش کرديم که کمک های سازنده ای برای حل مشکل داشته باشيم .

* سخنگوی وزارت امور خارجه آمريکا اخيرا برای گفتگوی مستقيم با ايران ابراز تمايل کرده است. آيا اين مواضع بعد از اعلام شرايط ايران به مفهوم پذيرش شرايط هست؟
- موضوع آمادگی آمريکا برای مذاکره موضوع جديدی نيست و بارها اعلام شده است. آنچه که امکان را برای گفتگوها ايجاد می کند، اعلام آمادگی نيست بلکه عوض شدن رويکردهاست. وقتی گفتگوها و مذاکره می تواند محقق شود که تغيير در رويکرد آمريکا نسبت به ايران به صورت ملموس قابل مشاهده باشد. صرف ادعا، گفته ها، سخنان و مواضع زيبا خيلی مهم نيست. اين هم حرف جديدی نيست و ما بارها اعلام کرده ايم . از ابتدای رياست جمهوری آقای اوباما بارها گفته شد که سخن خوب وزيبا چندان مهم نيست و عمل نشان می دهد که رويکردها تا چه اندازه تغيير کرده است.
بنابر اين ما مواضع آمريکايی ها را از نزديک در صحنه عمل دنبال می کنيم، نه در صحنه گفتار و از نظر ما گفتار ملاک قضاوت در مورد رويکردهای آمريکايی ها نيست.

* تحولات مصر از اتفاقات مهم سياست خارجی در هفته های اخير بوده است. شما نقش آمريکا و غرب را در تحولات مصر تا چه اندازه می دانيد؟
- تحولات مصر هنوز در يک فضای غبارآلود است و ابعاد مختلف آن روشن نيست. ما با يک تحول پيچيده ای رو به رو هستيم که ابعاد مختلف دارد. از يک طرف خواسته های مردم در مصر مطرح است که اين خواسته ها از زمان انقلاب در اين کشور و تغيير رژيم مبارک آغاز شد و در زمان های مختلف به اشکال مختلف تکرار شده است. در مقطع اخيز نيز در سطح گسترده تری مخالفت هايی ابراز و خواسته هايی اعلام می شد. آنچه که مهم است اهميت دادن به خواسته های مشروع مردم مصر است.
در عين حال دخالت نيروهای نظامی در عرصه سياسی پذيرفته نيست و موجب نگرانی است. سوق دادن جامعه مصر به سمت اختلاف و دو دستگی و قطبی کردن جامعه نيز يک موضوع خطرناک است . همه تحولات با هم در حال شکل گرفتن است و اين فضا را پيچيده کرده است.
مسلما دست های خارجی نيز در کار است و نمی توان اين مسئله را انکار کرد.به هر حال مصر يک کشور بزرگ جهان اسلام است و همواره در ابعاد مختلف به ويژه در بعد فکری پيش قراول بسياری از حرکت های فکری در جهان عرب و جهان اسلام بوده است. قوت مصر قوت جهان اسلام و ضعف مصر نيز ضعف جهان اسلام است و مسلما يک مصر قدرتمند مطلوب غربی ها و رژيم صهيونيستی نخواهد بود.بنابر اين خيلی طبيعی است که دخالت آنها را در مصر محتمل دانست.
ما اميدوار هستيم وحدت و همبستگی در جامعه مصر حفظ شودو آرامش و ثبات به جامعه سياسی مصر بازگردد . درگيری و خشونت را به هيچ وجه مجاز نمی دانيم و کشته شدن افراد بی گناه را در هر شکل محکوم می کنيم.رفتن تظاهرات به سمت درگيری ها را به صلاح هيچ کس در مصر و جهان اسلام نمی دانيم و اميدوار هستيم که با آرامش بتوان گره پيچيده ای که ايجاد شده را باز کرد.

* فکر می کنيد از جانشينان مطرح محمد مرسی کدام يک به مواضع جمهوری اسلامی ايران نزديک تر باشند؟
- ما از زاويه صلاح و سعادت مردم مصر به تحولات در اين کشور نگاه می کنيم و اميدوار هستيم هر تحولی که رخ می دهد در جهت منافع مردم مصر و حفظ وحدت و همبستگی در اين کشور بزرگ باشد.

* فکر ميکنيد با سقوط آقای مرسی، بيداری اسلامی ( بهار عربی ) در منطقه متوقف شود يا وارد فاز جديدی خواهد شد؟
- بيداری اسلامی يک موج عظيمی بود که شروع شده و ادامه خواهد داشت. در حقيقت پرچمدار اصلی بيداری، انقلاب اسلامی در ايران بوده و نقطه آغاز آن نيز انقلابی بوده است که در ايران صورت گرفته است. بطور قطع و يقين اين موج به حرکت خود ادامه خواهد داد. البته در طول حرکت خود با فراز و نشيب هايی نيز مواجه خواهد بود کما اينکه در طول سی و چند سال گذشته، اين فراز و نشيب ها را زياد ديده ايم.
من معتقد نيستم که بيداری اسلامی در مجموع خود از تحولات در يک کشور صدمه ببيند. ممکن است با کاستی هايی مواجه گردد و يا در نشيب هايی در مقابل فراز هايی که در گذشته داشته است قرار گيرد اما اين حرکت در مجموعه خود رو به رشد است. اگر جهان فعلی اسلام را با سی و چند سال پيش قبل از انقلاب ايران مقايسه کنيم متوجه می شويم که چه تفاوت هايی رخ داده است.
بنابر اين ما اصلا نگران بيداری اسلامی در مجموعه خودش نيستيم، اين حرکتی است که قطعا به پيش خواهد رفت، ما به شوخی به دوستان خودمان در کشورهای عربی ميگفتيم که هر بهاری به دنبال خود، تابستان و يا زمستان را نيز دارد و اين طور نيست که فکر کنند همه چيز در آرامش و به سهولت پيش خواهد رفت. به هر حال هر حرکتی در مسير خود با مشکلات مختلفی مواجه خواهد شد و بيداری اسلامی نيز همينطور است.

* شما به عنوان نماينده وزارت امورخارجه برای انتقال قدرت به دولت جديد معرفی شده ايد، ميتوانيد گزارشی از مجموعه نشست هايی که برگزار شده و افرادی که در اين نشست ها حضور داشته اند ارائه دهيد؟
- اين مسئله خيلی موضوع بزرگی نيست، هم اکنون رئيس جمهور منتخب خود را برای مراسم تحليف و در دست گرفتن قدرت و مسوليت ها از دولت قبلی آماده می کنند. در اين مسير يک روندی وجود دارد که ميتوان نام آنرا روند انتقال مسوليت ها به دولت جديد گذاشت. جناب آقای روحانی به اين منظور کميته هايی را تشکيل داده اند که به ايشان در اين مسير کمک می کند. يکی از اين کميته ها در زمينه سياست خارجی است و ايشان دوستانی را مشخص کرده اند که در تماس با وزارت امور خارجه هستند و جلسات مختلفی نيز برگزار می شود و يک روال کاری بسيار معمولی است.
برای بعضی از ارتباطاتی که بين دولت ايشان و وزارت خانه های مختلف وجود دارد نمايندگانی مشخص شده اند که در وزارت خارجه نيز بنده تعيين شده ام.

* آيا در کميته های تشکيل شده و جلساتی که برگزار شده است در مورد مذاکرات ايران و ۵ + ۱ نيز گفتگويی شده است ؟ در اخبار آمده بود که ممکن است دور آتی مذاکرات نيز در آلماتی برگزار شود؟
- همانطور که رئيس جمهور منتخب نيز فرمودند الان هر چيزی که مطرح می شود، حدس و گمانه زنی است و نبايد خيلی روی گمانه زنی هايی که صورت گرفته حساب باز کرد. خيلی روشن است که مذاکرات هسته ای به شروع به کار دولت جديد و انتخاب اعضا آن موکول خواهد شد. بنابر اين اگر قرار باشد هر مذاکره رسمی صورت بگيرد موکول به بعد از ۱۳ مرداد و تشکيل دولت جديد خواهد بود.
هيچ پيشنهاد رسمی درباره تاريخ و محل جديد مذاکرات مطرح نشده و طبيعی است طرف مقابل نيز منتظر هستند که مرحله انتقالی طی شود.
گمانه زنی که در باره محل بعدی مذاکرات در آلماتی مطرح شده نيز بر اساس صحبت هايی است که در جريان مذاکرات آلماتی ۲ شد و قزاقستان اعلام آمادگی کرد که دور آتی مذاکرات را نيز ميزبانی کند، هنوز در اين باره تصميمی گرفته نشده است. از آنجا که دولت قزاقستان برای ميزبانی جلسه بعدی اعلام آمادگی کرده بود، بعضی ها گمان کردند که شايد پيشنهاد جديدی هست اما اينطور نيست و همه در انتظار تيم جديد هستند.

* سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه در خصوص دست داشتن ايران در مسائل سوريه ادعايی را مطرح کرده است، از سويی ديگر فرانسوا اولاند نيز اعلام کرده که اگر رويکرد رئيس جمهور منتخب ايران سازنده باشد، برای شرکت در نشست ژنو ۲ به ايران خوش آمد ميگوييم. اين گفته های متناقض را چطور ارزيابی می کنيد و اينکه آيا بر اين اساس پيشنهادی برای شرکت در اجلاس ژنو دريافت کرده ايد؟
- مواضعی که بعد از انتخاب آقای دکتر روحانی از سوی کشورهای غربی مطرح شده، چندان هماهنگ نبوده است و حتی کشورهايی بوده اند که در چند مرحله مواضع خود را تغيير داده اند. اين مساله از يک طرف نشان دهنده بزرگی حماسه سياسی در ايران بود که ثابت کرد همه تحليل ها غلط بوده و لذا در خيلی از کشورها باعث سردرگمی تحليلی شد. از سوی ديگر نيز اين مواضع نشان دهنده اطلاعات بسيار کم و ضعيف اين کشورها نسبت به ايران است و من همواره توصيه کرده ام و می کنم که کشورهای غربی اطلاعات خود را نسبت به ايران بالا ببرند. فقر اطلاعاتی و ضعف تحليلی دو نقطه ضف عمده اين کشورهاست که باعث شده نتوانند انقلاب اسلامی ايران را از روز اول تا کنون به درستی تحليل کنند.
فکر می کنم هنوز خيلی از کشورهای غربی نتوانسته اند حماسه ۲۴ خرداد را نيز به درستی تحليل کنند و در تحليل ها به افراط و تفريط رفته اند.
اما در مورد سوريه، فرانسوی در گذشته نيز اشتباهات زيادی داشته است. آنچه مسلم است سوريه تنها می تواند راهکار سياسی داشته باشد و از طريق راهکار نظامی نمی توانيم به نتيجه برسيم. جمهوری اسلامی ايران از روز اول اين حرف را زده و هنوز هم بر خلاف خيلی از کشورهای ديگر که در مقاطع مختلف نظرشان عوض شد، به آن معتقد است.
ما فکر می کنيم تنها راهکار، يک راهکار سياسی با مشارکت همه طرف های درگير در سوريه است. البته طرفهای واقعی درگير و نه کسانی مانند گروه های تروريستی و تکفيری که از بيرون برای اهداف ديگری وارد شده اند. گروه های معارض سوريه بايد همراه با دولت در قالب گفتگوهای ملی با يکديگر صحبت کنند و به راه حلی که مورد پذيرش مردم باشد، برسند . طبعا اين راه حل بايد مورد احترام کشورهای ديگر نيز قرار گيرد. نقشی که کشورهای ديگر می توانند در اين ميان داشته باشند کمک کردن به اين پروسه و روند است، هدف از اجلاس ژنو نيز کمک کردن به اين هدف است که محفل يا چهار چوبی را ايجاد کنيم که گروه های معارض و دولت گفتگو کنند.
به عنوان جمهوری اسلامی ايران همواره اعلام آمادگی کرده ايم که از هر ابتکاری که مقصود آن يک راهکار سياسی مقبول و منطقی باشد حمايت و به آن کمک سازنده می کنيم. در رابطه با ژنو ۲ نيز اگر از جمهوری اسلامی ايران دعوت شود، بصورت مثبت و سازنده ای بررسی و شرکت خواهيم کرد.
اما مساله اصلی ژنو ۲ فعلا بحث دعوت از ايران نيست، مشکل اين است که هنوز طرفهای مختلف به يک ديدگاه واحد درباره اين اجلاس نرسيده اند و هنوز درباره تاريخ و دستور کار آن و اينکه دولت انتقالی چطور تشکيل شود به تفاهم نرسيده اند، حتی در مورد مدعوين نيز به نتيجه نرسيده اند، ژنو ۲ اشکالات ساختاری بسياری دارد و اينکه از ايران دعوت بشود يا خير، بخش کوچکی از آن است.

* طی دو روز گذشته در اخبار اعلام شد که تعدادی از اتباع ايرانی از امارات اخراج شده اند، درباره اقدامات وزارت امور خارجه در اين باره و در مورد دليل اخراج ايرانيان توضيح دهيد؟
- اين موضوع بين ما و امارات در حال رايزنی است، آنها تغييری در قوانين خود نسبت به اتباع خارجی ايجاد کرده اند و ظاهرا اين اقدام با هدف تنظيم نسبت مليت های مختلف در کشورشان صورت گرفته است. رايزنی ها بين ما و دولت امارات ادامه دارد. در سفر وزير کشور به امارات اين موضوع مورد بحث قرار گرفت و دولت امارات قول بررسی و تغيير در قوانين را داده اند که هنوز عملی نشده است.
دور بعدی کميته مشترک کنسولی دو کشور بعد از ماه مبارک رمضان برگزار می شود که يکی از موضوعات اصلی آن همين مسئله است. به هر حال مسئله از طرف ما در حال پيگيری است.