احمد شهيد قربانی اطلاع رسانی نادرست، محمدحسين نيری

مرکز حاميان حقوق بشر – در روزهای اخير مطلبی منتسب به دکتر احمد شهيد گزارشگر ويژه حقوق بشر در ايران در سايتهای مختلف منتشر شده است که از آمار بالای تجاوز در زندانهای ايران خبر می دهد. تيتر اکثر اين سايتها به نقل از يک منبع واحد از اين قرار است: «احمد شهيد: ۸۵ درصد از زنان و ۳۵ درصد مردان زندانی در ايران مورد تجاوز قرار می‌گيرند». همين تيتر دستمايه تحليلهای ديگر هم شده است و کمتر کسی راجع به صحت آن ترديدی به خود راه می دهد.

بر اساس گزارش همين سايت ها، دکتر شهيد اين آمار را در سفری که اخيرا به تورنتو داشت مطرح کرده است. با مراجعه به منبع اصلی و مشاهده متن فارسی مقاله در سايت شهروند جای ترديدی باقی نمی ماند که اين مطلب ابتدا توسط همين منبع اعلام شده و سپس در وب سايت های ديگر باز نشر شده است که بخش مرتبط عينا نقل می شود:

«موضوعِ مهمِ ديگری که احمد شهيد مطرح می‌کند، کاربردِ شکنجه در ايران است. شکنجه در ايران، نظام‌مند و شايع است.۳۵ درصد از مردان و ۸۵ درصد از زنان در زندان‌های ايران موردِ تجاوز قرار می‌گيرند».

متن اصلی مقاله اما به زبان انگليسی است و متن فارسی تنها ترجمه ای از جلسه سخنرانی دکتر شهيد در تورنتو است. اما مراجعه به متن اصلی گويای حقيقت تلخی است. در متن انگليسی که در بخش انگليسی همين سايت منتشر شده، آمده است:

“Another key issue that Dr. Shaheed outlines is the use of torture in Iran. “Torture in Iran is systemic & widespread. A study of self-reported torture victims in the period after the ۲۰۰۹ elections by the NGO Freedom From Torture found ۲۳% of men and ۶۰% of women were subjected to rape in prisons in Iran.”

همانطور که در متن انگليسی ملاحظه می شود، دکتر شهيد با استناد به آمار «سازمان رهايی از شکنجه» که بر اساس اظهارنامه قربانيان شکنجه در دوره پس از انتخابات سال ۸۸ تنظيم شده است، اعلام می کند ۲۳ درصد از مردان و ۶۰ درصد از زنان قربانی شکنجه، مورد تجاوز جنسی قرار گرفته اند. مراجعه به صفحه ۹ گزارش اصلی سازمان رهايی از شکنجه نيز اين مطلب را تأييد می کند و گويای اين وقعيت است که از ميان ۵۰ پرونده مورد مطالعه در اين پژوهش، ۶۰ درصد از زنان و ۲۳ درصد از مردان مصاحبه شونده، از تجاوز جنسی نسبت به خود در زندانهای ايران خبر داده اند.

لازم به ذکر است جامعه آماری مورد نظر، ۵۰ نفر از کسانی را شامل می شود که همگی خود را قربانی شکنجه اعلام کرده اند و درصد معينی از آنان به شکنجه های جنسی نسبت به خود اشاره کرده اند. بر همين مبنا يکسان فرض کردن جامعه آماری «سازمان رهايی از شکنجه» با جامعه زندانيان ايران و تسری آمار آن به همه زندانيان ايران مغالطه و خطايی آشکار است.

ترديدی نيست که تجاوز جنسی در برخی موارد نسبت به زندانيان در ايران اعمال شده است که مسأله ای جدی و نيازمند رسيدگی و در حيطه وظايف گزارشگر ويژه است. اما مترجم مطلب با حذف توضيحات دکتر شهيد و منبع آمار و البته با تحريف اعداد به اين تصور دامن زده است که ۸۵ درصد از زنان و ۳۵ درصد از مردانی که وارد زندانهای ايران می شوند مورد تجاوز جنسی قرار می گيرند. ادعايی که افراطی ترين مخالفان جمهوری اسلامی هم تاکنون مطرح نکرده اند و طرح آن به نقل از دکتر شهيد موجب تأسف است.

اينکه در ترجمه مطلب در سايت مورد اشاره ۲۳ و ۶۰ درصد چرا و چگونه به ۳۵ و ۸۵ درصد تبديل شده اند و چرا منبع اين آمار حذف شده و آمار مستقيما به دکتر شهيد و همه زندانيان کشور منتسب شده است، مسأله ای است که مترجم و ناشر مطلب بايد پاسخگو باشند و در اسرع وقت نسبت به تصحيح آن اقدام کنند.

بايد توجه داشت اشتباهاتی از اين دست جز کاهش اعتماد عمومی به رسانه ها و ايجاد ترديد در صحت و دقت آمارهای مربوط به نقض حقوق بشر در ايران نتيجه ای ندارد و به شدت بايد از آن پرهيز کرد. به علاوه در شرايطی که گزارشگر ويژه سازمان ملل آماج انواع تهمت ها از سوی مسئولان جمهوری اسلامی و گروههای خاص قرار دارد، دامنه چنين اشباهاتی فراتر از يک سهو قلم ساده و زمينه ای برای حمله و تخريب بيشتر نسبت به شخص گزارشگر است.

محمدحسين نيری
وکيل دادگستری و پژوهشگر حقوق بشر