برگزاری مذاکرات ژنو ۳ تا ساعاتی ديگر

ژنو - ايرنا - مقر اروپايی سازمان ملل متحد در هوای بسيار سرد و برفی شهر ژنو سوئيس تا ساعاتی ديگر ميزبان دور سوم مذاکرات ايران و گروه ۱+۵ است؛ مذاکراتی سخت، فشرده و جدی که طرفين در دور قبلی، ساعت ها بر سر هر موضوع با يکديگر مذاکره کرده اند.

به گزارش خبرنگار اعزامی ايرنا به ژنو، دکتر محمد جواد ظريف وزير امور خارجه و مذاکره کننده ارشد هسته ای ايران که شب گذشته به همراه ساير اعضای تيم مذاکره کننده در پايان سفر يک روزه به ايتاليا، وارد ژنو شد، قرار است ابتدا با خانم «کاترين اشتون» مسوول سياست خارجی اتحاديه اروپا ساعت ۱۴ و ۳۰ دقيقه به وقت محلی ناهار کاری صرف کند تا طرفين درباره شکل ادامه مذاکرات با يکديگر رايزنی کنند.

پس از آن، دور تازه مذاکرات ايران و گروه ۱+۵ که شامل نمايندگان کشورهای آمريکا، انگليس، فرانسه، آلمان، روسيه و چين است، برگزار خواهد شد.

دکتر «سيد عباس عراقچی» عضو تيم مذاکره کننده هسته ای در گفت و گو با خبرنگار ايرنا گفت: با توجه به اينکه اعتماد هيات ايرانی نسبت به نحوه مذاکرات در ژنو ۲ سلب شد، کار دشوارتری در ژنو ۳ پيش رو داريم که بخش اول بازگرداندن اعتماد به مذاکره و ديگری کار کردن بر روی نقاط مورد اختلاف است.

دکتر ظريف نيز که روز سه شنبه، پيش از شروع مذاکرات ژنو ۳ به ايتاليا سفر کرد، هنگام ترک فرودگاه رم در گفت و گو با خبرنگاران رسانه های داخلی در ايران درباره دستور کار مذاکرات امروز بين ايران و گروه ۱+۵ اظهار داشت: دستور کار مذاکرات ژنو رسيدن به توافق است.

مذاکره کننده ارشد هسته ای ايران تصريح کرد: ما برای رسيدن به توافق تلاش خواهيم کرد ولی اين امر بستگی به اين دارد که طرف مقابل تا چه حد آمادگی داشته باشد تا حقوق مردم ايران را به رسميت بشناسد.

دکتر ظريف همچنين در ديدار با همتای ايتاليايی خود، خانم اما بونينو تاکيد کرد: در مقابل اعتمادسازی و رفع نگرانی از فعاليت های صلح آميز هسته ای ايران، طرف مقابل بايد واقع بين باشد و از زياده خواهی بپرهيزد.

به گفته دکتر عراقچی، از نظر تهران ضروری است که در گفتار و عمل، در سند نهايی غنی سازی در ايران پذيرفته شود و ادامه پيدا کند.

اين عضو تيم مذاکره کننده به خبرنگار اعزامی ايرنا گفت: درباره اينکه غنی سازی ايران مورد پذيرش واقع شود و با چه عنوانی مورد پذيرش قرار گيرد، بين ما و گروه ۱+۵ اختلاف نظر وجود دارد.

معاون وزير امور خارجه افزود: غرب و بسياری ديگر ازکشورها معتقدند که در معاهده ان.پی.تی غنی سازی به عنوان حق وجود ندارد درحالی که ماده چهار اين معاهده تصريح می کند که کشورها حق تحقيق، توسعه و استفاده از انرژی هسته ای برای مقاصد صلح آميز را دارند.

عراقچی تصريح کرد: گرچه در ماده چهار معاهده ان.پی.تی اشاره ای به غنی سازی نشده است اما از آنجايی که غنی سازی بخشی از اين حق محسوب می شود، به عنوان يک حق مطرح است ولی آنها تفسير ديگری از ماده چهار ان. پی . تی دارند و به آن به عنوان يک اقدام عملی نگاه می کنند که اين اختلاف تفسير بين کشورهای غربی و بسياری از کشورهای ديگر از جمله ايران وجود دارد.

وی ی با بيان اينکه چالش اصلی در مذاکرات نگارش متن بيانيه مشترک است ، اظهار داشت: از نظر ما ضروری است که در سند آورده شود که غنی سازی در عمل درايران ادامه پيدا کند؛ اين موضوع خط قرمز ما است که بسياری از هيات ها آن را پذيرفته اند اما اين که در جمله بندی ها و ادبيات، اين موضوع چگونه و با چه عنوانی پردازش شود، هنوز محل اختلاف است.

عضو تيم مذاکره کننده هسته ای ادامه داد: چالش اصلی ما در همه بخش ها مربوط به نگارش و ادبيات بيانيه است و نسبت به همه قسمت های سند حساسيت داريم و بايد همه قسمت های مربوط به آن دقيق باشد از جمله مباحث مربوط به رفع تحريم ها که منافع ايران بايد در آن رعايت شود چرا که اين توافق ها مقدمه ای برای راه حل نهايی است؛ بنابراين دو طرف بايد از مواردی که در عمل باعث سوءتفاهم و اختلاف نظر می شود و مذاکرات نهايی را تحت تاثير قرار می دهد، بپرهيزند.

وی درباره آزاد کردن پول های ايران در بانک های خارجی در دو سال گذشته نيز اظهار داشت: هنگامی که تحريم های بانکی برداشته شود به اين معنی است که پول های ايران قابل برداشت خواهد بود.

بنابراين، دستيابی به توافق ميان تهران و ۱+۵ در اين دور از مذاکرات، بيش از هر چيز در گرو پذيرفتن حق غنی سازی اورانيوم در خاک ايران است.

همچنين توافق بر سر لغو تحريم ها به ويژه تحريم های نفتی، بانکی و مالی از ديگر موارد تضمين کننده موفقيت اين مذاکرات است.

به گزارش خبرنگار اعزامی ايرنا به ژنو، پيش از آغاز مذاکرات ژنو ۳، طرفين تحرکات ديپلماتيک بسيار زياد و گسترده ای داشته اند. مخالفان رسيدن به تفاهم که در راس آن رژيم صهيونيستی قرار دارد، به شدت فعال شده اند و طرف های غربی مذاکرات و چين و روسيه رفت و آمدها و تماس های تلفنی زيادی داشته اند.

در ايران نيز تحرکات ديپلماتيک مختلفی وجود داشته است. دکتر حسن روحانی رييس جمهوری با رييسان جمهوری چين و روسيه و نيز نخست وزير انگليس گفت و گوهايی تلفنی داشته است .

دکتر روحانی در تماس تلفنی «ديويد کامرون» نخست وزير انگليس با بيان با اينکه ايران انتظار دارد طرف مقابل اراده جدی از خود نشان دهد، گفت: تمامی اعضای ۱+۵ بايد از ظرفيت هايشان برای ايجاد فضای مناسب در مذاکرات ژنو استفاده و تلاش کنند زبان احترام و تکريم جايگزين زبان تهديد يا تحريم شود.

رييس جمهوری افزود: جمهوری اسلامی ايران همانگونه که به دفعات گفته است به دنبال سلاح های کشتار جمعی و يا عدم پايبندی به قوانين و مقررات بين المللی نبوده و خود قربانی سلاح کشتار جمعی است. لذا همانطور که مصمم است فعاليت هايش کاملاً صلح آميز باشد، بر حقوق هسته ای ملت خود محکم و استوار ايستاده و بر آن تأکيد خواهد نمود.

دکتر روحانی اظهار داشت: به هيچ عنوان تبعيض را در اين حوزه نخواهيم پذيرفت و آمادگی داريم در مذاکراتی برابر و با احترام متقابل به نگرانی های منطقی دو طرف توجه کنيم و لذا اميدوارم نتايج اين مذاکرات باعث ايجاد ثبات و امنيت بيشتر در منطقه حساس خاورميانه شود.

نخست وزير انگليس نيز با ابراز خرسندی از تحولات پديد آمده در مذاکرات ژنو و موج بسيار مثبت اعتمادسازی، گفت: دولت انگليس نيز بر اين باور است که در اين مذاکرات بايد احترام متقابل وجود داشته باشد و از اين شرايط به وجود آمده، به درستی استفاده کنيم.

ديويد کامرون اظهار اميدواری کرد مذاکرات پيش رو در ژنو به نتايج مثبت بينجامد.

رييس جمهوری اسلامی ايران در گفت وگوی تلفنی با « شی جين پينگ» همتای چينی خود نيز گفت: ايران کاملاً مصمم است در زمينه هسته ای تا مسائل را در چارچوب مقررات بين المللی حل و فصل کند.

دکتر روحانی تاکيد کرد: ما خواهان توافقی هستيم که ضمن دفاع از حقوق مسلم قانونی خود، نشان دهيم برنامه هسته ای ايران کاملاً صلح آميز بوده و موجب نگرانی هيچ کشوری در جهان نيست و انتظار داريم چين به عنوان يک کشور بزرگ و مسئوول در عرصه روابط بين الملل به وظيفه خود در برابر زياده خواهی برخی از کشورها عمل کند.

وی تصريح کرد: بی ترديد در اين مذاکرات، کشورهايی که مسئوليت پذيری شان در حوزه بين الملل به اثبات رسيده است، می بايست فعالانه تر عمل کنند.

رييس جمهوری چين نيز در اين مکالمه تلفنی با اشاره به اهميت فراوانی که پکن برای روابط استراتژيک و توسعه يافته کشورش با ايران قائل است، گفت: مواضع کشورها در اين مذاکرات بايد براساس احترام متقابل، اصل برابری و مسالمت آميز باشد.

شی جين پينگ با بيان اينکه گام های ايران بسيار هوشمندانه است و با مقررات بين المللی و منافع ملی ايران مطابقت داشته و نشان دهنده عقلانيت دولت ايران است، گفت: چين همواره از قدرت بين المللی خود برای تأثيرگذاری در حل و فصل اين مشکل استفاده خواهد کرد.

رييس جمهوری اسلامی ايران در گفت و گوی تلفنی با رييس جمهوری روسيه نيز اظهار داشت: در مذاکرات هسته ای ژنو ۲ پيشرفت های خوبی حاصل شده بود ولی بايد به اين نکته توجه شود که زياده خواهی ها، می تواند مسير توافق برد- برد را با دشواری هايی روبه رو کند.

در اين گفتگوی تلفنی که به ابتکار رييس جمهوری روسيه انجام شد، دکتر روحانی با تشکر از مواضع روسيه در اجلاس اخير ژنو و بيان اشتراکات فراوان در نظرات دو کشور تاکيد کرد: به نظر ما نبايد شرايطی ايجاد شود که در اراده طرفين برای حصول توافق و رسيدن به نتيجه مرضی الطرفين خللی پديد آيد.

ولاديمير پوتين رييس جمهوری روسيه نيز گفت: در مذاکرات ژنو ۲ توافق بسيار نزديک بود و ايران هم همکاری بسيار خوبی داشت و می توانست به نتيجه مطلوبی منجر شود ولی متاسفانه همانطور که می دانيد با مساله ای که پيش آمد، توافق به تعويق افتاد.

پوتين اظهار داشت: روسيه برای موفقيت اين مذاکرات که در پس آن، اراده جدی طرفين وجود دارد به تلاش های خود ادامه می دهد.

تيم مذاکره کننده هسته ای ايران به رياست دکتر «محمد جواد ظريف» وزير امور خارجه و تيم مذاکره کننده ۱+۵ به رياست خانم «کاترين اشتون» مسوول سياست خارجی اتحاديه اروپا در دور نخست مذاکرات که روزهای ۲۳ و ۲۴ مهرماه در ژنو سوئيس برگزار شد، کليات طرح پيشنهادی ايران را با عنوان «پايانی بر يک بحران غيرضروری، آغازی برای افق های نوين» که بر اساس رويکرد تازه سياست خارجی ايران تهيه شده است، پذيرفتند.

طرفين در اين مذاکرات همچنين توافق کردند که هدف و گام های اول و آخر خود را مشخص کنند و در مورد نگرانی ها و اقدامات اعتماد ساز يکديگر از جمله برنامه صلح آميز هسته ای ايران و تحريم های نفتی، مالی و بانکی مذاکره کنند.

در دور دوم مذاکرات که روزهای ۱۶ تا ۱۸ آبان ماه در ژنو برگزار شد، طرفين وارد جزئيات مذاکرات شدند و روند مذاکرات به سمتی پيش رفت که به گفته ديپلمات ها، دو طرف تا ۹۰ درصد به توافق دست يافتند.

روند جدی و رو به پيشرفت مذاکرات و رسيدن آن به نقطه ای حساس، موجب شد هيات مذاکره کننده آمريکا پيشنهاد دهد تا «جان کری» وزير امور خارجه ايالات متحده به دعوت خانم اشتون به ژنو سفر کند تا در مورد موضوعات اختلافی نظر دهد.

از آنجا که عمده تحريم ها از سوی آمريکايی ها بوده، طبيعی است که طرف اصلی ايران نيز در مذاکرات، آمريکايی ها بودند؛ از اين رو وزير امور خارجه آمريکا به سرعت در ژنو حضور يافت و همتايان او يعنی ساير کشورهای عضو گروه ۱+۵ نيز بلافاصله در ژنو حضور يافتند.

روند مذاکره بر سر ۱۰ درصد موارد اختلاف باقيمانده با کارشکنی «لوران فابيوس» وزير امور خارجه مواجه شد که نه تنها اختلافات را کاهش نداد بلکه منجر به افزايش آن شد.

در واقع، حضور فرانسوی ها در مذاکرات ژنو ۲در جهت تخريب مذاکرات بود که دلايل اين کارشکنی را می توان چنين برشمرد: نخست اينکه فرانسوی ها از تک روی آمريکا و تلاش برای پررنگ نشان دادن نقش واشنگتن در مذاکرات عصبانی بودند. دوم، کارشکنی پاريس ناشی از ناکامی های منطقه ای آنان از جمله در سوريه و لبنان بود. سوم، فرانسه تحت فشار و درخواست صهيونيست ها به منظور تخريب فضای مذاکرات ژنو بود و چهارم اينکه نوعی تقسيم نقش بين آمريکا و فرانسه برای امتيازگيری از ايران وجود داشت که در صورت صحت داشتن تحليل چهارم، آنها به هدف خود دست نيافتند چرا که تهران هيچ امتيازی به آنان نداد.

کارشکنی فرانسوی ها حتی موجب شد آمريکا از موارد توافق شده سابق هم عقب نشينی کند که اين موضوع با واکنش قاطع هيات ايرانی مواجه شد.

در واقع، اقدامات و پيشنهادات فرانسه نه تنها اعتمادساز نبود بلکه اعتماد سوز بود چرا که پاريس حتی حاضر به پذيرش حق غنی سازی ايران نبود بگونه ای که مذاکره کننده ارشد هسته ای تهران دربرابر اين زياده خواهی ها سرسختانه مقاومت کرد؛ مقاومتی که موجب بکارگيری لحن تند ظريف با همتايان آمريکايی و فرانسوی خود شد.

به گفته منابع آگاه، طرفين درباره موضوعی چون غنی سازی، ساعت ها بحث کرده بودند بطوريکه در نشست ظريف و کری فقط يک و نيم ساعت در اين زمينه بحث شده بود اما توافقی حاصل نشد.

توافق بر سر پيش نويس سند نهايی نه فقط نظر کارشناسی تيم مذاکره کننده هسته ای کشورمان بلکه حاصل دستورالعمل تهران بود چرا که هر اقدام مذاکره کنندگان بر مبنای تصميمات شورای عالی امنيت ملی و دستورالعمل ها بوده و خواهد بود.

و حالا طرفين پيش نويس متنی را در اختيار دارند که بايد ديد آيا امروز، ۱+۵ همان پيش نويس قبلی را ارائه می دهد که در آن حدود ۱۰ تا ۱۵ مورد اختلاف وجود داشت که ۳ تا ۴ اختلاف عمده و جدی از جمله درباره بحث غنی سازی وجود دارد يا اينکه پيش نويسی با اصلاحات جديد را روی ميز می گذارد.

پيش بينی درباره نتيجه اين مذاکرات دشوار بوده و زمان مذاکرات نيز از امروز (چهارشنبه) تا روز جمعه در نظر گرفته شده است و بايد ديد آيا ۱+۵ بر اختلافات داخلی خود برای رسيدن به توافقی بزرگ و تاريخی با ايران فائق خواهد آمد و از فرصت رويکرد جديد ديپلماسی ايران استفاده می کند يا اينکه اسير زياده خواهی های برخی اعضای خود به خيال کوتاه آمدن تهران خواهد شد؟ که البته تيم مذاکره کننده هسته ای تاکيد کرده است تسليم زياده خواهی ها نخواهد شد.