وزيران خارجه ۱+۵ در راه ژنو‌‌‌، افزايش اميدها به توافق هسته‌ای با ايران

• با اعلام حضور وزيران خارجه شش قدرت جهانی در ژنو٬ به نظر می‌رسد راه برای حصول توافقی جهت پايان دادن به مناقشه هسته‌ای ايران هموار شده است. توافق ممکن است تا پايان روز شنبه، دوم آذرماه نهايی شود.

دويچه وله ـ دور سوم مذاکرات فشرده هسته‌ای ميان نمايندگان ايران و گروه ۱+۵ که از روز چهارشنبه آغاز شده٬ به‌رغم برنامه‌ريزی‌های پيشين در روز جمعه پايان نيافت و قرار شد اين گفت‌وگوها روز شنبه (۲ آذر٬ ۲۳ نوامبر) هم ادامه پيدا کند.

سخنگوی وزارت خارجه آمريکا اعلام کرد که جان کری٬ وزير خارجه اين کشور روز شنبه «پس از اطلاع از پيشرفت مذاکرات با اميد حصول توافق با ايران» در ژنو حضور خواهد يافت. اين تصميم پس از گفت‌وگوی وزير خارجه آمريکا با نمايندگان اين کشور در ژنو و کاترين اشتون٬ مسئول سياست خارجی اتحاديه اروپا که به‌عنوان هماهنگ‌کننده در اين مذاکرات حضور دارد٬ گرفته شد.

به گزارش خبرگزاری‌ها٬ لوران فابيوس٬ ويليام هيگ و وانگ يی٬ وزيران خارجه فرانسه٬ بريتانيا و چين هم راهی ژنو شده‌اند تا پشت ميز مذاکره٬ رو در روی مقام‌های ايرانی بنشينند. سرگئی لاوروف٬ وزير امور خارجه روسيه هم عصر جمعه وارد ژنو شد و در آستانه تحولات مهم روز شنبه٬ با محمدجواد ظريف٬ همتای ايرانی خود ديدار کرد.

گفته می‌شود ايران قرار است در قبال تعليق موقت، کامل يا دست‌کم بخش قابل‌توجهی از برنامه هسته‌ای خود٬ قدرت‌های جهانی را مجاب به لغو برخی از تحريم‌های گسترده‌ای کند که اقتصاد کشور را در تنگنايی بحرانی قرار داده است.

پيش‌تر محمدجواد ظريف در گفت‌وگو با خبرگزاری ايسنا اعلام کرده بود که پيشرفتی ۹۰ درصدی در گفت‌وگوهای روز جمعه حاصل شده٬ اما هنوز يکی دو موضوع مورد اختلاف وجود دارد که از اهميت قابل توجهی هم برخوردار است.

تاکيد ايران بر به رسميت شناخته شدن «حق غنی‌سازی»

به گفته ديپلمات‌ها، آنچه ايران در تمام طول مذاکرات بر آن اصرار داشت «به رسميت شناخته شدن حق اين کشور برای غنی‌سازی اورانيوم» از سوی قدرت‌های جهانی بود. اما در مقابل٬ ايالات متحده و هم‌پيمانان غربی‌اش به تصريح و تاکيد گفته‌اند که با توجه به اين‌که غنی‌سازی اورانيوم همزمان می‌تواند به توليد برق و ساخت بمب منجر شود٬ چيزی به نام «حق غنی‌سازی» وجود ندارد. به گفته ديپلمات‌ها٬ آنها با ذکر اين موضوع در توافق‌نامه احتمالی با ايران٬ مخالفت کرده‌اند.

ايران بارها تاکيد کرده که «حق غنی‌سازی اورانيوم» را بخشی از حق حاکميت ملی خود می‌داند و می‌خواهد به رسميت شناخته شدن اين حق بخشی از معامله با قدرت‌های جهانی باشد. به‌نظر می‌رسد بر سر اين موضوع در نهايت سازشی صورت گرفته باشد که راه توافق نهايی را هموار کرده است.

بسياری از ديپلمات‌ها و رسانه‌های غربی اعلام حضور وزيران خارجه شش قدرت جهانی در مذاکرات ژنو را به‌عنوان نشانه‌ای از احتمال کاهش اختلافات موجود و يافتن راه برون‌رفت از اين بحران ۱۰ ساله تفسير کرده‌اند.

تلاش ايران برای رهايی از فشار تحريم‌ها و مخالفت‌ها با کاهش فشار

در صورت رسيدن به توافق٬ ايران همچنين می‌تواند بخشی از درآمدهای نفتی خود را که در بانک‌های خارجی بلوکه شده وارد کشور کند. ممکن است در پی اين توافق٬ ايالات متحده از فشار موجود بر ديگر کشورهای خريدار نفت و معامله‌کننده با ايران هم بکاهد. هنوز جزئيات بيشتری درباره مذاکرات جاری در رسانه‌ها منتشر نشده است.

لوران فابيوس٬ وزير خارجه فرانسه هم که در دور پيشين مذاکرات موضعی سخت‌گيرانه‌تر از ديگر کشورهای عضو ۱+۵ در برابر توافق و سازش احتمالی با ايران گرفته بود٬ ابراز اميدواری کرد که در نشست روز شنبه توافق مورد نظر حاصل شود. البته او تاکيد کرد که موضع فرانسه قاطع است٬ اما اميد به توافق همچنان وجود دارد.

اسرائيل در کنار فرانسه٬ از مهم‌ترين مخالفان توافق هسته‌ای با ايران است. بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسرائيل پيش‌تر هشدار داده که «اين معامله٬ معامله بدی است و نبايد تحريم‌ها عليه ايران بدون متوقف کردن برنامه هسته‌ای اين کشور کاهش يابد يا لغو شود.» مقامات اسرائيلی می‌گويند ايران همچنان درصدد است تا با زمان خريدن و پيش‌برد همزمان برنامه هسته‌ای خود٬ زمينه دست‌يابی به تسليحات هسته‌ای را فراهم کند.

مذاکرات موسوم به "ژنو۳" سومين دور از مذاکراتی است که پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی ميان نمايندگان ايران و شش قدرت جهانی برگزار می‌شود. آقای روحانی کاستن از فشار تحريم‌ها و حل‌ و فصل بحران هسته‌ای را به‌عنوان اولويت‌های دولت «تدبير و اميد» اعلام کرده بود.