معامله اتمی: نه برد نه باخت؛ فقط ساخت و پاخت! احمد وحدت‌خواه

موافقتنامه‌ای را که هر يک از طرفين درگير پس از امضا مفاد و تعهدات آن را به ميل خودشان تعبير و تفسير کنند نه تنها پايدار نمی‌ماند بلکه اختلافات مابين را به دشمنی بيشتر هم می‌کشاند. معامله اخير ميان جمهوری اسلامی و دولت‌های غربی بر سر برنامه اتمی ايران از قماش چنين موافقتنامه‌هايی است که هر يک از طرفين به ظن خود يار آن شده است

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

ويژه خبرنامه گويا

دکتر رضا قاسمی سفير پيشين ايران در کويت در دوران انقلاب در خاطرات خود که به صورت پراکنده در کيهان لندن منتشر می شد نقل کرده است که شاه پس از امضای قرارداد معروف به الجزاير با صدام حسين حتی در مورد کشيدن نوارهای مرزی در دورافتاده ترين روستاهای ميان ايران و عراق هم از خود حساسيت نشان می داد و وزارت خارجه موظف بود او را از جزييات اين موضوع آگاه سازد. بطوری که حتی در يک مورد اختلاف چند دهقان ايرانی و عراقی درباره نحوه استفاده از روی يک پل مشترک هم به اطلاع او رسيده بود!

ممکن است در نگاه نخست اين حساسيت شاه هم به حساب دخالتهای فراوان او در همه امور مملکت که نهايتا به سقوط او نيز منجر شد گذاشته شود. ولی اتفاقا در اين مورد او تنها از ديدگاه حفظ منافع ملی کشور و احترام به معاهده ها و موافقتنامه های بين المللی عمل ميکرده است که در نبود يا سرپيچی از آنها تاريخ بشر چيزی جز صحنه جنگ و مرگ و ستيز بی پايان نيست.

اگرچه فلاسفه و مصلحين اجتماعی هر يک به فراخور جهانبينی و انديشه خود تعاريف گوناگونی از اين بشر هم داه اند اما همگان بر اين نظرند که انسان موجودی است که در پی بقا و حفظ خود همزمان با نيروهای طبيعت و همنوعش در جدال و چالش می باشد. رفع بلايای آسمانی و مهار طبيعت سرکش ديگر در عصر کنونی به ياری دانش و تکنولوژی پيشرفته تا حد بسياری از زندگی انسانها رخت بربسته است. اما اختلافات عقيدتی و سياسی و فرهنگی کماکان به شکل Conflicts يا تضاد و مخاصمه در ميان آنها باقی مانده است.

مجرای حل اين اختلافات نيز به شيوه ديالوگ و گفتگو در بطن تمدن بشری ظهور کرده است و مکانيسم اجرای آنهم زبان می باشد. در ديکسيونر يا فرهنگ واژه های »مک ميلان« به صدها تعبيير و تفسير در مورد مفهوم موافقتنامه ميان انسانها و دولت ها بر می خوريم اما همه آن را ماخذ و قرارداری بر مبنای يک يا چند اصل پذيرفته شده بين طرفين درگير برای پايان يا رفع اختلاف ميان آنها می دانند.

به عبارت ديگر معاهده يا موافقتنامه ای را که هر يک ازطرفين درگير پس از امضا مفاد و تعهدات ان را به ميل خودشان تعبيير و تفسير کنند نه تنها پايدار نمی ماند بلکه اختلافات مابين را به دشمنی بيشتر هم می کشاند.

معامله اخير ميان جمهوری اسلامی و دولتهای غربی بر سر برنامه اتمی ايران از قماش چنين موافقتنامه هايی است که هر يک از طرفين به ظن خود يار آن شده است. صرفنظر از مواردی مانند اجازه به بازرسان سازمان ملل برای بازديدهای سرزده از مراکز تحقيقات هسته ای و نيروگاهها و نظارت بر کار کمتر يا توقف برخی ديگر آنها موضوع حق غنی سازی برای ايران که همه ديگر جنبه های فعاليت های هسته ای جمهوری اسلامی از آن سرچشمه می گيرد همچنان پا در هوا مانده است.

اگر دولت روحانی با توجه به مصيبت های اقتصادی و اجتماعی تحريم ها برای ملت ما عقلانيت به خرج داده و خواسته است با زبانی ديگر اما کماکان اسير ادامه برنامه بيهوده ای که هستی ميهن ما را به گروگان خود گرفته است تن به موافقتنامه ژنو بدهد اوبامای آمريکايی آن را برای برد تبليغاتی در زمينه سياست خارجی خود در مقابل جمهوريخواهان سنا می خواسته است.

اگر پوتين روسی رسيدن به اين موافقتنامه را برای زنده نگه داشتن بازار فروش بنجلهای هسته ای به ايران و گرفتن امتياز از آمريکا در مورد نصب سيستم دفاع موشکی ناتو در اروپا دنبال می کرده است فابيوس فرانسوی برای امضای آن و سپس بازگشت کارخانجات اتومبيل سازی رنو و پژو به ايران دست به دعا برده بوده است.

اگر هيگ انگليسی بيصبرانه در انتظار کوتاه آمدن مذاکره کنندگان ايرانی از مواضع پيشين و يافتن بهانه ای برای بازگشايی سفارتخانه های طرفين در لندن و تهران نشسته بود نماينده چين رسيدن به يک توافق هر چند ناپايدار در اين مذاکرات را به چشم ادامه دريافت نفت مفت ايران نگاه می کرده است.

چاشنی همه اين بده بستانها هم اعتراضات دولت اسراييل بوده است که امروز مشخص شده است که از زير و بم آنها باخبر بوده و حتی قرار است نماينده آن در نشست بعدی ميان ايران و قدرتهای خارجی پس از شش ماه اجرای مقدماتی اين موافقتنامه شرکت کند.

ضرب المثل انگليسی می گويد در دنيای سياست يک هفته به طولانی يک عمر است. شش ماه انتظار برای ديدن نتيجه ای مثبت از اين بازی سياسی که ديگر جای خود را دارد.