سه هزار ايرانی در زندان‌های جهان

زينب اسماعيلی ـ روزنامه شرق ـ حدود «سه‌هزار» ايرانی در کشورهای مختلف جهان در زندان هستند؛ مشکلی که در‌ سال‌های اخير روند صعودی داشته و به همان اندازه رسيدگی به آنها نقطه حل‌نشده ماجرا بوده است؛ گره‌ای که تنها به دست وزارت امور خارجه باز می‌شود. شايد بسياری با اين روی وزارت‌خارجه خيلی آشنا نباشند و تنها مسووليت دستگاه ديپلماسی را تنظيم روابط بين‌الملل بدانند. اما اين دستگاه علاوه بر اين اقدام، به مشکلات ايرانيان در کشورهای ديگر نيز رسيدگی می‌کند. اگر‌چه ايرانيان زيادی در اين کشورها به کارهای آبرومندانه خود مشغول هستند، اما برخی نيز به دلايل متعددی درگير مشکلاتی مانند زندان شده‌اند. هر کشوری نيز بنا به قوانين خود با اين موارد برخورد می‌کند و گاه زندان‌های درازمدت و احکام سنگينی مانند اعدام، نتيجه تصميم‌گيری‌هايشان است. مشکلی که به گفته سجادی، مديرکل امور ايرانيان خارج از کشور در سه، چهار‌سال پيش افزايش يافته‌ است. اکنون وزارت‌خارجه موظف است تا به شرايط اين زندانيان رسيدگی کند و در اين گفت‌وگو به عملکرد وزارت‌خارجه در اين حوزه پرداخته‌ايم. دفتر سيدکاظم سجادی در ساختمان کنسولی وزارت خارجه است که مترو امام‌خمينی(ره) به صادقيه از زير آن می‌گذرد و با هربار ردشدن قطارشهری، ساختمان می‌لرزد. اداره کل امور ايرانيان خارج از کشور با سه زيرشاخه اداره ايرانيان، اداره امور اجتماعی و اداره دانشجويی يکی از پررفت‌وآمدترين حوزه‌های معاونت کنسولی وزارت خارجه است.

* می‌خواهم اولين سوالم را در مورد کشورهای مقصد ايرانيان مهاجر بپرسم، بيشترين تعداد گردشگر و مهاجر از ايران بيشتر به کدام کشورها می‌روند؟
- در حال حاضر افرادی که از ايران به سفر می‌روند چند دسته هستند. يک دسته آنهايی هستند که به‌دنبال زمينه‌های اقتصادی و تجاری به دنبال يک طرف خارجی می‌گردند، دسته ديگر افرادی هستند که برای گشت‌و‌گذار می‌روند -که خيلی محدود است- می‌دانيد که فصل سفر بيشتر در تعطيلات تابستان و نوروز است. يک دسته از افراد هم برای تحصيلات عالی به سفر می‌روند. اين افراد عموما به کشورهايی می‌روند که به ويزا نيازی ندارد، مثل ترکيه، مالزی و قديم‌ها گرجستان، اندونزی و قديم‌تر ژاپن. اين کشورها به دليل مشکلاتی که پيش آمد تصميم گرفتند که الزام دريافت رواديد بگذارند.

* قبول داريد که برخی از اين کشورها به دليل مشکلات ايرانيان اينجور قوانين را وضع کردند؟
- نه ما نمی‌توانيم بگوييم مشکلات ايرانيان. چيزی که حايز اهميت است اتباع ساير کشورهای آسيايی و آفريقايی هم می‌توانند مشکل‌ساز باشند. برای عده‌ای از کشورهايی که تردد و ورود به آن زياد است برخی سعی می‌کنند برای رسيدن به کشورهای اروپايی و... خود را به آنجا برسانند که مشکلات خاص خودش را دارد. با افزايش تعداد اين افراد، اينگونه کشورها تصميم می‌گيرند که در مقدوراتشان تجديدنظر کنند. اين موضوع هم شامل همه می‌شود از جمله ايرانيان. صرفا نمی‌توانيم بگوييم به دليل ايرانيان، کشورها قوانينشان را سخت‌تر می‌کنند.

* تغييری که در مورد اندونزی و گرجستان رخ داده، فقط شامل ايرانيان نيست؟
- در اندونزی خيلی از اتباع کشورهای ديگر می‌آمدند تا خود را به استراليا برسانند. صرفا ايرانيان نبودند اما تعدادی از آنها هم ايرانی بودند. وقتی اندونزی تصميم به محدوديت صدور ويزا گرفت چندين کشور شامل حال آن شدند اين نشان می‌دهد که اين يک تصميم عمومی است، من با سفير اندونزی ملاقات داشتم و او چندين‌بار تاکيد کرد که ما اين تصميم را برای ايرانيان نگرفتيم. مالزی هم که ويزايش را دوهفته‌ای کرده، براين مساله تاکيد کرد.

* کشورهای مقصد دانشجويان چه تغييراتی داشته است؟
- خوشبختانه در کشور، فضای آموزشی توسعه و رونق خوبی پيدا کرده و پذيرش‌ دانشگاه‌ها زياد شده. اما برخی دانشجويان مثلا در مقطع ارشد به‌دنبال تحصيل در کشورهای اروپايی و آمريکايی، کانادا يا استراليا هستند. يک دسته از اين اشخاص، به دنبال تحصيل در جنوب‌شرقی آسيا و کشورهای ديگر آسيايی هستند. تنوع دانشجويان ما در اين کشورها نسبتا بيشتر از جاهای ديگر است. اين امر موجب افزايش تعداد دانشجويان ديگر نيز می‌شود. مثلا ما در دانشگاه‌های هند، دانشجو کم داشتيم حدود ۱۰، ۱۵‌سال پيش، اما در هفت، هشت، ۱۰‌سال پيش، تعداد دانشجويان ايرانی در هند افزايش يافت.

* بيشترين فراوانی دانشجو در کدام کشور است؟
- در هند دانشجويان زيادی داريم. در مالزی هم زياد داريم اما بقيه پراکنده هستند، در فيليپين و تعدادی هم در اروپا يا آسيای‌ميانه و تعداد محدودی هم در کشورهای عربی.

* به‌نظر شما سختگيرانه‌ترين قوانين مهاجرتی بين کشورهايی که در آن دانشجو داريم، کدام است؟
- نمی‌توان گفت سختگيرانه‌ترين، هر کشور بر اساس قوانين و تصميمات عالی خود، جهات و موضوعات مختلف آن کشور را تنظيم و تدوين می‌کند و برای دريافت مهاجر، دانشجو يا مقيم اقدام می‌کند.

* ايرانيان برای تعطيلات نوروز يا تابستانی بيشتر کدام کشورها را انتخاب می‌کنند؟ آيا تغيير معناداری در مقصد گردشگری در ۱۰‌سال گذشته می‌بينيد؟
- بيشتر کشورهايی که نياز به دريافت ويزا نداريم و لازم نيست اشخاص با تور‌های مسافرتی به آن کشورها بروند و در مبادی ورودی آن کشور اقدام به دريافت رواديد می‌کنند.

* الان تعداد کشورهايی که نيازی به رواديد ندارند بسيار کم است، درسته؟
- بله محدود هستند و متاسفانه روزبه‌روز کمتر می‌شود.

* در مورد ايرانيان خارج از کشور با مشکلاتی نظير انتقال موادمخدر و زندان و احکام سنگينی مانند اعدام مواجهيم. الان بيشتر در کدام کشورها از اين دست مشکلات داريم؟
- حدود سه، چهار‌سال پيش به‌علت افزايش سفر يکسری اشخاص به مالزی تعداد ايرانيان در اين کشور بالا رفت و اين موجب شد که با اين مشکلات روبه‌رو شويم. تعدادی از هموطنان ما در اين کشورها دستگير شدند که اکثرا هم به‌دليل موادمخدر بود. خوشبختانه بعد از آن مقطع يعنی دو، سه‌سال گذشته اين سير صعودی که افراد در سفر، موادمخدر به مالزی می‌بردند خيلی کم شد و الان شاهد اين دستگيری‌ها نيستيم.
به همين ‌خاطر شاهد حضور ايرانيان در زندان‌های مالزی هستيم. همين‌طور اندونزی و ساير کشورهايی که با آنها قاعده لغو رواديد را داشتيم يا در بدو ورود به کشور ويزا می‌دهند. متاسفانه الان حدود سه‌هزار ايرانی در زندان‌های کشورهای مختلف داريم که بايد به آن توجه داشته باشيم و برای آزادی آنها و حفظ جانشان تلاش کنيم.

* فرموديد سه‌هزارنفر زندانی داريم. در کدام کشورها بيشترين تعداد را داريم؟

- می‌توان گفت ترکيه در درجه اول است، در زندان‌های استانبول و آنکارا و کمتر در ديگر شهرهای آن کشور. پس از ترکيه، در کشورهای حوزه خليج‌فارس و پس از آنها کشورهای جنوب‌شرق آسيا بيشترين زندانی را داريم. در حوزه خليج‌فارس، کشورهايی مثل کويت و امارات بيشترين را شامل می‌شوند.

* جرايم آنها هم بيشتر موادمخدر‌ است؟
- اکثر زندانيان متاسفانه به خاطر موادمخدر در زندان‌ هستند. حدود ۷۰، ۸۰‌درصد به همين دليل است.

* سنگين‌ترين احکام در کدام کشورهاست؟ مثلا اينکه در مالزی و عربستان که حکم اعدام داريم؟
- در رابطه با موادمخدر همه کشورها قوانين بسيار سختی را اعمال می‌کنند و اينطور نيست در مورد افرادی که به‌علت موادمخدر دستگير شده‌اند، اغماض کنند. در برخی کشورها مثل عربستان، مالزی و اندونزی حکم اعدام دارند که متاسفانه در عربستان اعمال کردند و بدون هيچگونه همکاری و اجازه دخالت ايران و تلاش وکلا برای احقاق حق دستگيرشدگان، اين اتفاق افتاد.

* چند نفر در عربستان اعدام شدند؟
- سال گذشته در عربستان، ۱۸نفر اعدام شدند، يک گروه هشت‌تايی و يک گروه ۱۰تايی.

* در عربستان هنوز زندانی‌ای داريم که حکم اعدام داشته باشد؟
- در عربستان حکم اعدام سه‌نفر از شش‌نفر در ۲۰روز اخير شکسته شده و با يک درجه تخفيف، محکوم به حبس ابد شده‌اند و حکم اعدام شش‌نفر نيز اجرا نشده ‌است. ۱۰نفر نيز منتظر حکم دادگاه هستند. محکوميت همه هم موادمخدر است.

* سفر حجاج به عربستان شروع شده و دوباره نگرانی احتمالی اجرای چنين احکامی وجود دارد. در مبادی خروجی ما چه تمهيداتی برای پيشگيری از خروج موادمخدر از کشور شده‌ است؟
- از آنجا که وزارت خارجه نقش هماهنگ‌کننده دارد، به بخش‌های مختلف اطلاع‌رسانی ‌کرده‌ايم و در جلساتی که با مسوولان داريم به اين امر می‌پردازيم. الان هم اطلاعات لازم به روسای کاروان‌ها و حجاج داده می‌شود تا حجاج سعی کنند از داروهای مخدر استفاده نکنند و کسانی که اعتياد دارند اصلا به مکه نروند. چون يکی از حساسيت‌های اين کشور اعتياد است و اگر گرفتار شوند روی اقدامات ما در موسم حج تاثيرگذار است.

* ممنوعيت‌های اين کشورها، داروهای مخدری مثل کدئين را هم شامل می‌شود؟
- معمولا داروهای مخدر، آرام‌بخش، داروهای مسکن مثل کدئين و مشتقات آن به‌عنوان داروی ممنوعه محسوب می‌شود. ما هم هميشه به مسافران تاکيد داريم که اين داروها را با خودشان نبرند. چون در بدو ورود دچار مشکل خواهند شد.

* در مورد موادمخدر چطور؟ چگونه در مبادی خروجی در ايران ديده نمی‌شود ولی در مالزی ديده می‌شود؟
- در اين رابطه در جلساتی که داريم نيروی انتظامی به‌طور معقول پاسخگوی اين موضوع است. اينها اعلام می‌کنند که ما اولا دستگاه‌های بسيار مجهزی در اختيار داريم که اين مواد را شناسايی می‌کنيم، وقتی به افرادی مظنون می‌شويم و می‌خواهيم مورد بازرسی کامل‌تری قرار دهيم. اما زمانی احساس می‌کنيم طرف دچار مشکلات فيزيکی و سلامت می‌شود، عبور از دستگاه‌هايی ممکن است به فرد آسيب وارد کند. مثل خانم‌های باردار و... اين موارد ممکن است مانع دقت‌عمل در اين موضوع شود. ولی در بحث چمدان‌ها معمولا نيروی انتظامی به اين موضوع می‌پردازد و در جلساتی که اخيرا داشتيم به دنبال جايگزينی دستگاه‌های جديد‌تر و کامل‌تر هستند که دقت‌عمل بالاتر برود.

* بعضی زندانيانی که در مالزی محکوم به اعدام هستند، درگير همين مسايل چمدان و اغفال‌شدن هستند، چه اتفاقی برای اينها رخ داده است آيا در مقصد ديگری جاسازی شده يا از ايران رفته است؟
- اين کار ترفندهای خاصی برای شيادان و قاچاقچی‌ها ايجاد می‌کند که براساس ترفندهای خاص خود طعمه‌هايی پيدا می‌کنند. عده‌ای که دو، سه‌سال اخير در مالزی دستگير شده‌اند، اينگونه فکر می‌کردند که اگر شيشه را به آنجا ببرند، می‌توانند به قيمت‌های بالايی بفروشند و تصور می‌کنند که موادمخدر محسوب نمی‌شود. دسته ديگری ناآگاهانه اين کار را انجام می‌دهند، نکته حايزاهميت اين است؛ افرادی که در قالب يک باند عمل می‌کنند مواد را با هماهنگی کشور مورد نظر با همان پرواز و توسط افرادی رد می‌کنند. اما از اين افراد به‌عنوان طعمه استفاده می‌کنند. وقتی آنها ‌گير افتادند آن مقدار اصلی رد می‌شود و آن مقادير کم که دست تعدادی جوان بوده،‌ گير می‌افتد.

* مگر اين چمدان‌ها از فرودگاه امام(ره) رد نمی‌شود؟ مگر آنجا نظارت نمی‌شود؟ نيروی انتظامی که در اين زمينه مدعی است.
- ما هم مثل شما همين موضوع را طرح کرديم و به مجموعه نيروی انتظامی و مبادی گمرکی خروج از کشور که زحمت می‌کشند و مسووليت بزرگی دارند، تاکيد موکد داشتيم که مراقبت کنند. ولی بعضی اوقات اين اتفاق افتاده است و اگر هم پيدا کردند که علت چه بوده آن را رفع کردند، تاکيد کردند که با تجهيز دستگاه‌های جديد بيشتر مراقبت می‌کنند. يک دسته از اين افراد هم از يک کشور ديگر حامل موادمخدر هستند نه از ايران.

* اتفاقا در مورد اين مساله اطلاع‌رسانی نشده، گويا مسير جديد اين افراد؛ دمشق و اربيل است. شما در اين زمينه به ما بيشتر توضيح دهيد؟
- ما نمی‌توانيم اسم کشوری را اعلام کنيم و آن کشور را زير سوال ببريم که نسبت به اين موضوع بی‌توجهی يا کم‌توجهی می‌کند. اين را می‌توانيم به‌طور عام به هموطنان اعلام کنيم که اگر قصد سفر دارند مراقب همه‌چيز باشند. نه در فرودگاه بسته‌ای را بپذيريد و نه از داخل شهرشان. از کسی بسته‌ای نپذيريد و نکته بعد اينکه اگر قصد داريد در زمينه موادمخدر اقدام کنيد، بدانيد که بدون هيچ‌گونه اغماضی مجازات سنگينی در انتظار شما خواهد بود. با قاطعيت اعلام می‌کنم ۵/۹۹درصد بلکه صددرصد اشخاصی که به آنها پيشنهاد می‌شود موادمخدر را به يک کشور ديگر ببرند، طعمه هستند.

* با زندانی‌شدن اين افراد وزارت خارجه طبق قوانين موظف می‌شود که از اين افراد حمايت کند. می‌خواهم بدانم از زمانی که سفارت متوجه می‌شود يک ايرانی در زندان است، چه اقداماتی می‌تواند انجام دهد. درمورد دارو و وکيل.
- در بخش اجتماعی اداره کل ايرانيان خارج از کشور به موضوع زندانيان پرداخته می‌شود. ببينيد وقتی هموطن ما دچار آسيب و گرفتاری شود از نظر ما يک ايرانی است و تمام تلاشمان را می‌کنيم تا اجازه ندهيم اشد مجازات به‌خصوص اعدام اجرا شود. تلاش بر اين است که در دادگاه برای کمک به او با اختيار وکيل (البته وکيل را خانواده‌ها می‌گيرند و هزينه‌ها را آنها می‌پردازند). در بعضی مواقع با توجه به اينکه فرد را بی‌گناه می‌بينند با کمک‌های جنبی و حاشيه‌ای و حضور ايرانيان و همکاری‌هايی که صورت می‌گيرد، مساعدت‌هايی انجام می‌شود تا وکيل اختيار شود و بی‌گناهی او را به اثبات برساند. در مورد وکيل و حضور مترجم در دادگاه در زمانی که فرد بايد به قاضی پاسخگو باشد و صحبت‌های قاضی را متوجه شود و زمانی که در زندان حضور دارد، ملاقات با زندانی توسط نمايندگان سفارت و سرکنسولگری‌های ما و توجه به وضعيت و حمايت از آنها، دقت نظر در اعمال حقوق شهروندی، بهداشت و تغذيه آنها در زندان، اينها مسايلی است که به آن می‌پردازيم.

* گزارش‌ها از وضعيت زندانيان خارج از کشور، مثلا مالزی ناقض صحبت‌های شماست، می‌دانيم که زندانيان ايرانی در مالزی در وضعيت بسيار بدی هستند و آنها را به انفرادی فرستاده‌اند.
- من اخيرا به مالزی و تايلند رفتم و از نزديک با تک‌تک اينها و جمع‌های ۸۰-۷۰ نفری آنها ديدار داشتم. با آنها صحبت کردم و مشکلاتشان را شنيدم و مشکلات آنها را به روسای زندان‌ها منعکس کردم. همچنين در ملاقاتی که با مسوولان وزارت خارجه داشتم اين مسايل را مطرح کردم و خوشبختانه ما توانستيم حرکت خوبی را در مالزی به انجام برسانيم، تعدادی از هموطنان مقيم ما، خانم و آقا، گروه‌هايی را تشکيل دادند و به زندانيان سر زدند و مواد غذايی و بهداشتی مورد نياز آنها را تامين کردند. با روسای زندان‌ها ملاقات کردند و مشکلات آنها را در مورد سلول‌های انفرادی منعکس کردند البته خود زندانيان اعلام می‌کنند که در سلول‌های انفرادی نسبت به سلول‌های جمعی وضعيت بهتری دارند.

* به هرحال سلول‌های انفرادی نگرانی‌های خود را دارد.
- سلول‌های انفرادی به صورت چند سلول کنار هم است و در زمان استراحت، زندانی‌ها می‌توانند در راهرو يکديگر را ببينند. البته ما به هيچ‌کدام از اينها بسنده نکرديم و اعتراض‌های خود را بارهاوبارها در ملاقات با مسوولان اعلام کرديم. خوشبختانه بعد از ملاقات ما تغييراتی حاصل شد. من گزارش‌هايی داشتم از نمايندگان مبنی بر اينکه تغييرات ايجاد شده.

* می‌خواهم بدانم چه تغييراتی حاصل شده؟
- مواد غذايی و لوازم موردنياز آنها را برايشان برده‌اند. لوازم بهداشتی مورد نيازشان را تامين کرده‌اند و مشکلاتشان را به اطلاع مسوولان زندان رسانده‌اند.

* توسط گروه‌هايی که گفتيد؟
- بله، علاوه بر ملاقات‌هايی که نمايندگان ما در سفارت با آنها دارند. بعضا کنسول سفارت و شخص سفير به زندان‌ها می‌روند و وضعيت اينها را از نزديک بررسی می‌کنند.

* آيا قراری مبنی بر اينکه گروه‌هايی که گفتيد باز هم اين کار را انجام دهند گذاشته شده است؟
- بله، استمرار دارد و اصولا اين گروه تشکيل شده است. از همکارانم خواسته‌ام که اين حرکت را به ديگر نمايندگی‌ها تعميم دهند و از هموطنان مقيم شاخص و خوشنام ديگر کشورها بخواهند که اين حرکت حمايتی را ادامه دهند. خانواده زندانيان خارج از کشور در داخل ايران هستند و بعضا اينها نان‌آور و سرپرست خانواده هستند، بنيادی به نام تعاون قوه‌قضاييه در داخل کشور هست که حمايت از زندانيان خارج کشور را در داخل برعهده دارد. خانواده اين زندانيان توسط اين بنياد به ما معرفی می‌شوند و بعد از مراجعه به ما، به بنياد معرفی می‌شنود و مقرری ماهانه برای آنها تعيين می‌شود.

* بين زندانيان ايرانی در مالزی اخيرا اجرای حکم اعدام داشته‌ايم؟
- خير، حدود ۸۰ نفر حکم اعدام دارند، دادگاه اينها سه مرحله دارد: در دادگاه اوليه که محکوم به اعدام می‌شوند بعد از انتقال به زندان، دادگاه بعدی تجديدنظر هست که بايد حکم دادگاه بدوی را تاييد يا رد کند، اگر دادگاه تجديدنظر حکم دادگاه اول را تاييد کرد، دادگاه ديگری هست، دادگاه فدرال اصلی، که بايد حکم دادگاه تجديدنظر را تاييد يا رد کند. اگر دادگاه سوم هم حکم اعدام را تاييد کرد، اين حکم براساس حکم پادشاه اجرا می‌شود که پروسه زمانی خود را دارد، معمولا ما در اين موارد به دنبال عفو و تخفيف در احکام صادره هستيم.
نکته ديگر اينکه، می‌خواهيم احکام انتقالی‌ای که با برخی کشورها به امضا رسيده (حدود ۱۰کشور)، عملياتی کنيم و در تلاش هستيم که با ديگر کشور‌ها - حدود ۲۳،۲۴ کشور - اين قرارداد را به امضا برسانيم و بتوانيم اين محکومان را برای سپری‌کردن باقی محکوميت به ايران بازگردانيم.

* در اين توافقنامه تبادل، کدام کشورها برای ما اولويت دارند؟
- همه آنها، به‌خصوص ترکمنستان، همچنين مالزی که هنوز توافقنامه را امضا نکرده است.

* حدود سه ماه از تقديم پيش‌نويس آن می‌گذرد.
- در ملاقات‌ها هم تاکيد کردم اما چون مسوولان معتقدند قوانينشان انگليسی است و تابع مقررات بسيار سنگينی هستند بايد به طور کامل از قوانين ما اطلاع حاصل کنند و مشخص شود تا چه ميزان می‌توانند با ما نزديک شوند و براساس همان نزديکی، قرارداد را امضا کنند.

* زندانيانی که در جزاير اطراف استراليا هستند چطور؟ آيا اداره شما به اين حوزه هم می‌رسد؟
- سعی ما بر اين است که هر هموطنی در هر کجای دنيا نيازمند کمک است به موضوع آن رسيدگی شود.
اما برخی نمی‌خواهند اطلاع‌رسانی کنند و به نمايندگی اعلام شود که دستگير شده‌اند، ما اينجا نمی‌توانيم ورود کنيم، بر اساس کنوانسيون وين حق هرکس است که اگر گرفتار شود بايد نمايندگی آن شخص را از وضعيتش مطلع کنند و به وضعيتش رسيدگی شود. بعضا نمايندگی‌های ما در اين کمپ‌ها حضور پيدا می‌کنند و با کسانی که علاقه‌مند هستند صحبت‌های‌شان شنيده شود ملاقات می‌کنند. اگر بخواهند به کشور بازگردند ما تسهيلاتی را فراهم می‌کنيم و اگر بخواهند آنجا بمانند آنچه در مقدورات سفارت است انجام می‌دهيم.

* آماری از تعداد ايرانيانی که در کمپ‌های استراليا منتظر رسيدگی به پرونده‌شان هستند داريد؟
- خير، معمولا اين آمار را به ما نمی‌دهند. اينها مسايل خصوصی افراد است، اينها به دلايلی خود را به اين کمپ‌ها رسانده‌اند و علاقه‌ای به اطلاع‌رسانی ندارند. تعداد معدودی با سفارت در ارتباطند که متغير است، چون مشکل بعضی از آنها حل می‌شود و در آن کشور می‌مانند و تعدادی بازگردانده می‌شوند، البته کشور استراليا تمايل دارد آنها را بازگرداند. اما ما در مساله‌ای که آنها نمی‌خواهند اصرار نمی‌کنيم. اگر تمايل داشته باشند برای بازگشت آنها همکاری می‌کنيم.