آیا سربازی در ایران هم مانند آمریکا شغل می شود؟

سردار ابراهيم كريمي جانشين سازمان نظام وظیفه عمومی در گفت و گو با خبرنگار احتماعی پایگاه خبری «انتخاب» ؛ در پاسخ به سئوالی در مورد اختمال تبدیل خدمت سربازی به شغل می گوید: سربازی در کشور ما کاملا موضوعش با سایر کشورها متفاوت است ، در خارج از کشور موضوعات مختلف و تعبیر متفاوتی از آن بیان می شود ، برخی جاها مادی است و برخی هم البته معنوی است و در خیلی از کشورها قداستی که برای سربازی قائلند بسیار بالاست.

وی همچنین افزایش یکباره خدمت سربازی در سال گذشته را رد می کند و می گوید: مدت زمان سربازی کاهش پیدا کرده و افزایش نیافته است، در قانون آنچه آمده 24 ماه است منتها با اقداماتی که انجام شد به 21 ماه کاهش پیدا کرد.

سردار کریمی تحلیل رسانه های بیگانه که «افزایش زمان خدمت را به دلیل احتمال وقوع جنگ می دانند» را رد کرده و می گوید: این مسائل، بستگی به نیاز کشور است، اوایل انقلاب ، مدت زمان خدمت یک سال بود و همیشه کم و زیاد شده ، شما یک دوره 30 ساله را در نظر بگیرید ، نیروهای مسلح که سرباز تامین می کند با در نظر گرفتن این نیازمندی ها و مواردی که وجود دارد میزان خدمت را کنترل می کند و از این طریق این موارد تنظیم و بر اساس نیاز، قانون وضع و اعلام عمومی می گردد.

متن گفت و گوی «انتخاب» با سردار کریمی در پی می آید:

بحثی که چندی پیش مطرح شد تحت عنوان «افزایش خدمت سربازی» یکباره باعث ایجاد شگفتی سربازان شد، اما هیچگاه چرایی این ماجرا مشخص نشد؟

اینگونه نیست، مدت زمان سربازی کاهش پیدا کرده و افزایش نیافته، در قانون آنچه آمده 24 ماه است منتها با اقداماتی که انجام شد به 21 ماه کاهش پیدا کرد

مدت زمان سربازی 18 ماهه بود، سئوال این است که چرا شد 21 ماه؟

ببینید وقتی قانون جدید می آید تمام قانون های قبلی لغو می شود ، پس 24 ماه قانون، جدید بود و طبعاً با توجه به این مورد، دوباره تاکید می کنم که مدت زمان سربازی کاهش یافته است و نه افزایش

در مورد چرایی افزایش خدمت چه؟

به هرحال نیاز مندی به سرباز بررسی شد و کارهایی که باید انجام می شد، صورت گرفت و مدت خدمت به 21 ماه کاهش پیدا کرد ، ما فقط آنسوی دیوار را می بینیم ، در قانون جدید مدت خدمت 24 ماه بود که سه ماه هم کم شده است .

این چرا ها، بستگی به نیاز کشور است، اوایل انقلاب ، مدت زمان خدمت یک سال بود و همیشه کم و زیاد شده، شما یک دوره 30 ساله را در نظر بگیرید ، نیروهای مسلح که سرباز تامین می کند با در نظر گرفتن این نیازمندی ها و مواردی که وجود دارد میزان خدمت را کنترل می کند و از این طریق این موارد تنظیم و بر اساس نیاز، قانون وضع و اعلام عمومی می گردد.

برخی رسانه های خارجی چنین تحلیل کردند که دلیل افزایش زمان خدمت سربازی، احتمال حمله نظامی و جنگ است. نظرتان در این مرود چیست؟

اولآً ما تصمیم نمی گیریم، قانون تصمیم می گیرد، ما فقط مجری هستیم، البته تحلیل مان را می دهیم، نیازهایمان را می گوییم ولی این چنین تحلیلی ربطی ندارد. این قانون 4 سال پیش در مجلس تصویب شده است و مربوط به شرایط الان نیست.

طبعاً در زمان های مختلف به خاطر نیاز به سرباز تغییر می کند، بعنوان نمونه در قانون جدید که خدمت 24 ماه بوده ، کم شده و به 21 ماه تقلیل یافته است.

در مورد حذف سوابق جبهه که باعث کاهش مدت سربازی می شد هم توضیح دهید

کسر خدمت در قانون، اساساً پیش بینی نشده و طبعاً کسر خدمت قابل اجرا نیست اما کسی که پدرش 30 ماه جبهه داشته یا تلفیق جانبازی و اسارت و جبهه اش به عدد 30 برسد می تواند از این امتیازات استفاده نماید، این ها براساس قانون جدید شکل گرفته و طبعاً این قانون اجرا می شود.

گاهی شده که برای یک مشکل یا بیماری فرد مراجعه کننده در سازمان نظام وظیفه، نسخه های متفاوت پیچیده شده است، مثلاً شده که یک نفر با فلان مشکل، معاف شده و دیگری حتی معاف از رزم هم نشده است، چرا اینگونه است؟

برخی موراد چنین، به خاطر تبصره هایی است که ما می گذاریم، اینکه یک فردی با مدرک لیسانس ضعیفی چشمش بالای 10 باید باشد تا معاف شود و مثلاً شماره چشمش 9 و نیم است ، طبعاً نمی تواند از معافیت استفاده کند ، یا گاهی شنیدید حتماً که فردی دستش را که می بندد عرق زیادی می کند ، یا برخی کمتر عرق می کنند ، خوب فرد اول معاف می شود اما فرد دوم معاف از رزم می شود ، اعتراض می کنند که چرا برای فرد اول چنین تشخیصی دادید ولی برای من تشخیص معافیت از رزم دادید ، خب این دیگر تشخیص است و نمی توان گفت چرا تشخیص شورای پزشکی چنین است؟ این فرد هم اعتراض می دهد و برای خودش دردسر و ... ایجاد می کند ، این افراد می خواهند از همه بخش های سازمان سئوال کنند تا قلبشان آرام بگیرد و مطمئن شوند که دیگر همین است که هست!

همواره تحلیل "تبدیل سربازی به شغل" وجود دارد و البته گاه این تحلیل در برخی نهادها چون مجلس مطرح می شود. آیا اساساً چنین چیزی وجود دارد یا می تواند محقق شود؟

ما بعد از انقلاب چیزی به نام سربازی اجباری نداریم، در کشور ما برای سربازی قداستی قائل هستند، ما حتی در آئین نامه های نیروهای مسلح، افراد با عالی ترین درجات ، نخستین عنوانشان "سرباز" است، نمی گوید سرباز یک ابزار است ، بلکه کسی است که می آید دینش را به کشورش انجام می دهد و از حاکمیت و مملکتش دفاع می کند.

سربازی در کشور ما کاملا موضوعش فرق می کند، در خارج از کشور موضوعات مختلف و تعبیر متفاوتی از آن بیان می شود، برخی جاها مادی است و برخی جاها هم البته معنوی است، در خیلی از کشورها هم قداستی که برای سربازی قائلند بسیار بالاست، الان می بینید که برای سربازهای دوران جنگ جهانی دوم هم احترام خاصی قائل می شوند.

ما هم این قداست را در 2 بعد می بینیم، اول اینکه ملی است و سرباز قرار است از کیان کشور حفاظت کند، دوم هم «بعد اسلامی» که آن دفاع در قالب دین و باورها شکل می گیرد. ما از این منظر به سربازی نگاه می کنیم. ما همواره می بینیم که سربازهای ما بسیار هم بانشاط می آیند ، کار می کنند و از این فرصت استفاده می کنند.

تصور می کنم این نوع دیدن سربازی به واسطه اینکه «اجباری» است چیزی است که در برخی کشورهای غربی دیده می شود. آنها بیشتر جنبه های مادی اش را می بینند و واقعاً در کشور ما اینطور نیست، ما باید بیشتر به این موضوع بپردازیم و کسانی که چنین طرز تلقی را القا می کنند ، به جامعه ظلم می کنند، باید همیشه برای سرباز و سربازی ارج و قربی قائل شد که همواره حرمت آن حفظ شود.

شما ببینید در خیابان، اگر سربازی منتظر اتوبوس است راننده با او چگونه برخورد می کند، گویی دوست دارد به نوعی او را یاری کند. نحوه برخورد مردم ما با سرباز، نشات گرفته از اعتقادات معنوی است که به جنبه های مادی سربازی کاری ندارد.

یک اصل در نیروهای مسلح است، که همه سرباز هستند ، مثلاً به بنده نمی گویند سردار فلانی، من اول عنوان سربازی دارم و پس از آن می گویند سردار، من اول باید کسی باشم که تمام حمیت خود را برای حفاظت از دین و کشورم به کار می برم و ناظر من نیز، دین من است

از اسم سربازی که "وظیفه عمومی" هست هم مشخص است که این سربازی اجباری نیست، نمی گوییم سربازی اجباری.

از اوایل انقلاب که راهمان عوض شد دیدگاهها عوض شده و در ماده یکم قانون هم اشاره جدی شده به این که سربازی یعنی چه و سرباز یعنی چه کسی؟

نوع برخورد در مقابل ارباب رجوع در برخی سازمان ها ، گاهاً باعث ناخرسندی مردم می شود ، گو آنکه سطح رضایتمندی مردم در مقابل رفتارها و نوع برخورد سازمان ها قابل مقایسه با گذشته نیست و رشد شگرفی داشته ، اما طبعاً باید به جایی رسید که سطح نارضایتی به حداقل برسد ، در این مورد سازمان نظام وظیفه چه کرده است؟

ما برای جامعه شرایطی مختلف و متفاوتی را مهیا کردیم ، صداوسیما و رادیو و تیزرها و ...... که مردم متوجه بشوند چطور باید نیازهای اطلاعاتی و خدماتی شان را حداقل در رابطه با سازمان نظام وظیفه برطرف کنند ، اما در ابعاد دیگر ، مثلاً در پلیس+ 10 که اشاره کردید این دفاتر یک واحدهای کاری و خصوصی در اختیار قرار گرفته اند ، یعنی کمک بگیریم از واحدهایی که بتوانیم بهتر خدمات ارائه کنیم ، و البته بگویم که نظارت های دقیقی نیز بر آن دفاتر داریم ، کاربری که در این دفاتر کار می کند آموزش های لازم را از ما دریافت می کند و کارت تاییدیه از ما دریافت می کند، سپس می تواند براساس اختیاراتش هم کار انحام بدهد و هم پاسخگو باشد ، اما این که از او پرسیده شود "آیا من معاف می شم یا نه ؟ کجا اعزام می شوم ؟" ، او نمی داند او براساس چیزهایی که ما از او می خواهیم و آموزش دیده فعالیت می کند و نه چیز دیگر.

در تشکیلات ما، پلیس از روز اول که استخدام می شود ، به علت ارتباط مستقیم و گسترده با مردم باید آموزش های لازم را فرا بگیرد. یعنی از سربازی که دم درب ورودی کلانتری ها می ایستد تا سایرین باید آموزش ببینند . این آموزش هاست که نیروی پلیس را متمرکز تر و تشخیص هایش را منطقی تر می کند .

آموزش ها هم به دو بخش عمومی و تخصصی تقسیم می شود ، که در سازمان و کل ناجا آموزش های عمومی طی می شود ، آموزشهای تخصصی هم بسته به نوع کار افراد در بخش های مختلف به آنها داده می شود .

در این میان ما یک آموزش استانداردسازی رفتار داریم که معمولاً تمام پرنسل باید آن را طی کنند ، مثلاً پلیس راهنمای رانندگی در رفتارش با مردم باید بداند که چه باید بگوید . به عنوان نمونه راهنمایی رانندگی در دستور به خودروها برای عدم توقف باید حتماً از لفظ "لطفاً " استفاده کند ، یعنی بگوید : «ماشین شماره فلان لطفاً حرکن کن: در واقع پلیس در ارتباط با جامعه از استانداردهای گفتاری خاصی تبعیت می کند و در هر حالت موضع احترام را حفظ می نماید.

ما هم همینگونه هستیم ، با توجه به اینکه تعداد قابل توجهی ارباب رجوع داریم ، اولین خصیصه ای که کارکنان باید داشته باشند "صبر" است . صبر در مقابل کارهای سنگین و حرفهایی که مردم می زنند ، و رعایت احترام به ارباب رجوع در نحوه برخورد و .....

سازمان هر دو سال یکبار کلاس های یادآوری برگزار می کند ، ضمن آنکه در کوتاه مدت آموزشهای روزانه و هفتگی و ماهیانه داریم ، آن آموزشهای کلاسیک را هم دنبال می کنیم.

ولی بالاخره آدم مثل میز و صندلی نیست و دارای احساس و قهوه ادارک است ، آسان می شود عصبانیش کرد و او را وادار به واکنش کرد. اما من به ضرس قاطع می گویم که حوصله پلیس بسیار بیشتر از مردم عادی است و برای اینکه یک پلیس را از حوصله خارج کنید ، قطعاً باید تلاش بیشتری به نسبت یکی از مردم عادی به خرج دهید .

مثالش را عرض کنم: پلیسی که هر روز سر چهارراه برای نظارت و مراقبت از قوانین راهنمایی و رانندگی حاضر می شود از صبح تا شب برخوردهای متفاوتی را از مردم می بیند اما در هر حالتی صبوری پیشه می کند ، این به خاطر همین آموزش هاست.

البته همان اندازه که از یک پلیس توقع داریم باید از شهروندان هم توقع داشت که به لوازم شهروندی پایبند باشد ، باید هر دو سو یک رفتار سازنده و تعاملانه داشته باشند .

این نیاز به بهبود آموزش، مستمر هست؟

حتماً چنین چیزی هست و آموزش مسئله ای مستمر و دائمی است. در حال حاضر میانگین سطح تحصیلات کارکنان این سازمان ، 60 الی 70 درصد بالای فوق دیپلم است و بسیاری نیز لیسانس و فوق لیسانس دارند و اینگونه نیستند که سواد چندانی نداشته باشند ، و به همین دلیل افراد بسیاری به قانون اشراف دارد .

البته این بدان معنی نیست که ضعفی وجود ندارد ، ضمن آنکه نمی توان گفت رفتار یک نفر نشان دهنده رفتار یک سازمان است، کمااینکه در خانواده ها نیز چنین است ، قبلاً می گفتند «پدر را ببین پسر را ببین» الان دیگر چنین نیست ، نمی توان چنین گفت . باید به برآیند رفتار یک سازمان توجه کرد که ما سعی کرده ایم به سمت مطلوب حرکت کنیم .

اما اگر حتی یک رفتار نادرست از پرسنل سر بزند و گزارش شود ، ما بصورت جدی و بدون مسامحه با او برخورد خواهیم کرد. البته به سلامت کلیت سازمان هم معتقدیم و اجازه نمی دهیم اجحافی به سایر افراد شود که شرافتمندانه در حال کار هستند .