عرق سگی‌ مسموم و اسمیرنوف تقلبی در ایران

دویچه وله: دکتر آرش عکاظی متخصص پزشکی قانونی و مسمومیت‌ها در گفت‌وگو با دویچه وله از انواع مسمومیت‌های ناشی از مصرف مشروبات دست‌ساز در ایران می‌گوید. دو جوان در تهران نیز تجربیات خود از نوشیدن این مشروبات را شرح می‌دهند.

قیمت ودکا اسمیرنوف اصل (Smirnoff) در تهران ۱۸۰ هزار تومان است و ودکا اسمیرنوف تقلبی ۸۰ هزار تومان. مهیار که دو هفته پیش در تهران ودکا تهیه کرده، درباره این قیمت‌ها به دویچه وله می‌گوید: «تازه خود فروشنده ادعا می‌کرد ودکا اسمیرنوف ۱۸۰ هزار تومانی، اصل است وگرنه راهی برای فهمیدن این‌که اصل است یا تقلبی وجود ندارد.»

مهیار از چندی پیش که به دلیل مصرف «عرق سگی» حالش بد شده، تصمیم گرفته خودش مشروب درست کند. او می‌گوید تهیه مشروبات الکلی در ایران همراه با ریسک است چون معلوم نیست اصل باشد: «این‌جا کپی بیداد می‌کند. برای همین اکثر کسانی که دوست دارند مشروب خوب مصرف کنند، سعی می‌کنند به نوعی فرمول تهیه آن را یاد بگیرند و خودشان آن را درست کنند. به همین دلیل این‌جا گرایش به شراب بیشتر از سایر مشروبات الکلی‌ست.»

مهیار در مورد تجربه خود از مصرف مشروب الکلی مسموم در ایران می‌گوید: «چند وقت پیش "عرق سگی" خوردم و واقعا حالم بد شد. احساس گیجی کردم. مطمئنم قرص خواب‌آور قاطی عرق کرده بودند که به خوابی سنگین و غیرطبیعی فرو رفتم. این‌جا قرص و خیلی چیزهای دیگر قاطی عرق می‌کنند.»

بر اساس آمار رسمی سازمان پزشکی قانونی ایران، مسمومیت ناشی از مصرف مشروبات دست‌ساز در سال ۱۳۹۱ نسبت به سال ۱۳۹۰، صد درصد افزایش یافته است. بنا بر این آمار، تنها در هفت ماه نخست سال جاری، ۱۰۲ نفر به دلیل مصرف مشروب دست‌ساز و آلوده جان خود را از دست داده‌اند.

مرگ ۸ نفر در سنندج پس از مصرف مشروب آلوده

محی‌الدین سجادی رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان پنج‌شنبه ۱۷ اسفند ۱۳۹۱ اعلام کرد ۵۲ نفر به دلیل مصرف مشروبات الکلی ترکیب شده با الکل چوب (متانول) به بیمارستان توحید سنندج مراجعه کردند که هشت نفر از آن‌ها فوت کردند و ۴ نفر دیگر از آن‌ها نیز در بخش آی‌سی‌یو بیمارستان توحید سنندج بستری شده‌اند. به گفته رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان، در صورتی که بخش دیالیز این بیمارستان فعال نمی‌شد حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد این افراد فوت می‌کردند.

دکتر آرش عکاظی استادیار دانشگاه و متخصص پزشکی قانونی و مسمومیت‌ها به دویچه وله می‌گوید به دلیل این‌که مصرف الکل در دولت ایران و وزارتخانه های تابع آن مثل وزارت بهداشت و درمان ممنوع است، راهی وجود ندارد که دولت، الکل سالم و قابل شرب را در دسترس مصرف‌کنندگان قرار دهد. بنابراین احتمال وجود ناخالصی در الکل‌های غیراستاندارد موجود در بازار بسیار بالا خواهد بود. به همین دلیل کسانی که در ایران الکل را به‌صورت خوراکی مصرف می‌کنند، باید به میزان کافی در مورد الکلی که تهیه می‌کنند دقت کنند.

دکتر آرش عکاظی ادامه می‌دهد: «فردی که می‌خواهد الکل مصرف کند، باید از منبعی که این الکل را تهیه می‌کند مطمئن باشد. اگر به الکل‌هایی دسترسی داشته باشد که پلمب هستند و به صورت دست‌ساز و معمول تهیه نمی‌شود، امنیت بیشتری دارند تا این که مثلا بخواهند از هر چیزی که به دستش می‌رسد استفاده کند.»

متانول: الکل غیرقابل شرب

این متخصص پزشکی قانونی و مسمومیت‌ها تاکید می‌کند که مسمومیت با الکل در ایران چندین نوع است: « مسمومیت با الکل‌های غیر سمی و مسمومیت با الکل‌های سمی که در این بین اتانول به‌عنوان شایع ترین الکل غیر سمی و متانول به‌عنوان شایع ترین الکل سمی شناخته می‌شود».

به گفته دکتر آرش عکاظی اتانول همان الکلی است که مصرف شربی هم دارد و در دوزهای خیلی بالا منجر به مسمومیت می‌شود ولی در دوزهای معمول، عارضه عمده‌ای ایجاد نمی کند. معمولا افرادی هم که آن را استفاده می‌کنند، دوز لازم برای رسیدن به حالت سرخوشی را کم و بیش می‌‌شناسند و مصرفشان در حدی است که باعث مسمومیت نشود، هرچند استفاده بیش از اندازه باعث سردرد ، تهوع و اختلال سطح هوشیاری خواهد شد. متانول یا الکل چوب ولی قابل شرب نبوده و مصرف آن مسمومیت بسیار شدید و خطرناکی ایجاد می کند. این مسمومیت در حدی است که مصرف حدود ۶ سی سی آن می‌تواند باعث کوری و مصرف ۶۰ سی سی باعث مرگ بیمار گردد.

دکتر آرش عکاظی در توضیح احتمال ‌ایجاد متانول در برخی الکل‌های دست‌ساز می‌گوید: «گاهی به‌علت تهیه غیر استاندارد الکل‌های دست‌ساز در ترکیبات آن متانول نیز علاوه بر اتانول یافت می‌گردد. مثلا اگر موقع تهیه الکل، به اشتباه چوب داخل آن باشد، می‌تواند ترکیبات متانول ایجاد کند و وجود این متانول باعث تولید ترکیبات سمی اسید فرمیک در بدن شده و به‌دنبال آن عوارض مسمومیت و علائم آن ظاهر می‌شود.»

به گزارش منابع خبری ایران سالانه حدود ۶۰ تا ۸۰ ‌میلیون لیتر انواع مشروبات الکلی به ارزش ۷۳۰ ميليون دلار به ایران قاچاق می‌شود. این میزان جدا از مشروبات ساخته ‌شده در داخل ایران است.

اتانول: پادزهر متانول

پویان یکی از جوانان ساکن تهران، درباره چگونگی خرید مشروبات الکلی در این شهر می‌گوید از طریق تلفن با فروشندگان الکل تماس می‌گیرد و آن‌ها مشروبات الکلی را در منزل تحویل می‌دهند. پویان نیز از تجربیات خود و دوستانش درباره مسمومیت پس از مصرف مشروبات الکلی می‌گوید و این که تا به حال در چند پارتی دیده که برخی از افراد پس از مصرف این مشروبات، مسموم شده و کارشان به بیمارستان کشیده است.

اگر فردی در ایران پس از مصرف الکل احساس مسمومیت کند و به بیمارستان هم دسترسی نداشته باشد چه‌کار می‌تواند انجام دهد؟ آرش عکاظی متخصص پزشکی قانونی و مسمومیت‌ها می‌گوید: «اولین درمان برای کسی که در حدود ۲۴ ساعت پس از مصرف الکل احساس اختلال در بینایی می‌کند و به بیمارستان هم دسترسی ندارد، استفاده از اتانول است. یعنی در همان ساعات اولیه باید اتانول مصرف کند. الکل اتیلیک یا همان مشروب معمول مثل ویسکی مصرف کند. در واقع پادزهر متانول، اتانول است. هر چند با توجه به اهمیت این مسمومیت هر چه زودتر باید به اولین مرکز درمانی مراجعه کنند.»

دکتر آرش عکاظی می‌گوید، نکته مثبت و جالب توجه در خصوص افرادی که با الکل دست‌ساز مسموم شده‌اند این است که در این الکل‌ها، اتانول و متانول با هم وجود دارد و چون اتانول پادزهر، متانول است سطح مسمومیت این افراد کمتر از سطح مسمومیت کسانی‌ست که متانول را به تنهایی استفاده کرده‌اند.

این متخصص پزشکی قانونی و مسمومیت‌ها تاکید می‌کند که در کلان‌شهر تهران، سه مرکز اصلی مسمومیت وجود دارد: بیمارستان لقمان، بهارلو و به تازگی بیمارستان "حضرت رسول" سه مرکز اصلی هستند که بیماران مسموم شده توسط الکل‌های دست‌ساز می‌توانند به آن‌ها مراجعه کنند. دکتر عکاظی اضافه می‌کند در شهرستان‌ها نیز بیمارستان‌ها به صورت غیراختصاصی این دست بیماران را به‌نوعی درمان می‌کنند.