رواج بيکاری پنهانی بين شاغلان، افراد واقعا چندساعت در روز کار می‌کنند؟

خبرگزاری مهر - گروه اقتصادی: حداقل بگير بودن ۵۰ درصد مشمولان قانون کار؛ دليلی که در کنار مواردی همچون بی توجهی به نيروهای حرفه ای و صاحب تخصص، باانگيزه و خلاق و عدم استفاده از تکنولوژی های روز باعث رواج پديده بيکاری پنهان در بين شاغلان و افت قابل توجه بهره وری نيروی کار شده است.

به گزارش خبرنگار مهر، در سال های اخير نوعی از بيکاری وارد بازار کار کشور شده است که شامل شاغلان می شود و در برابر بيکاری کامل افراد خودنمايی می کند. هرچند بيکاری کامل افراد هزينه ها و صدمات زيادی ممکن است برای خانواده ها و جامعه به همراه داشته باشد، اما بيکاری شاغلان به صورت مستقيم تر باعث افت شديد بهره وری نيروی کار، پايين آمدن راندمان توليد، کاهش کيفيت ارائه خدمات و توليدات و در نتيجه افزايش هزينه های بنگاه در برابر خروجی آن می شود.

به عبارتی افراد به جای ارائه ۸ ساعت کار در روز، ۴ تا ۶ ساعت و در مواردی بيشتر را صرف امور متفرقه در حين حضور در محل کار می کنند و اين مسئله علاوه بر اينکه ارتباط مستقيم با ديدگاه نيروی کار دارد، به ميزان فعال بودن بنگاه و توليد نيز وابسته است. به عنوان نمونه برخی بنگاه ها با وجود داشتن نيروی قابل توجه، اما کار چندانی برای ارائه دادن ندارد و از اينرو افراد دچار بيکاری شديدی در زمان حضور در محل بنگاه می شوند.

کارشناسان بازار کار کشور می گويند بروز پديده بيکاری پنهان و افت بهره وری نيروی کار به عوامل متعددی بستگی دارد اما امروز در کشور به يک واقعيت تبديل شده است. آنها معتقدند افت بهره وری نيروی کار ارتباط مستقيمی با ميزان دستمزد آنها دارد و به عبارت ساده تر افراد به ميزان توجه کارفرما و دريافتی پايان ماه، کار ارائه می کنند.

افراد چند ساعت واقعا کار می کنند؟

در ايران تحقيقات قابل توجهی از وضعيت بيکاری پنهان افراد شاغل در بخش های مختلف اقتصادی از جمله دولتی و خصوصی وجود ندارد و يا اينکه دست کم نتايج آن ارائه نشده است، اما اغلب کارشناسان حوزه بازار کار معتقدند به دليل پايين بودن ميزان بهره وری در بخش دولتی، طبيعتا بيکاری پنهان در اين بخش ها نيز به مراتب بالاتر از ساير حوزه ها است. با اين وجود در يک دهه اخير بروز پديده بيکاری پنهان در بخش خصوصی نيز مشاهده می شود.

يکی از دلايلی که از آن به عنوان بروز بيکاری پنهان در بنگاه ها ياد می شود مربوط به افت بهره وری نيروی کار به دلايلی مانند پايين بودن سطح دستمزدها، بی توجهی کارفرمايان به نيروهای خلاق و باانگيزه، نبود مکانيسم شناسايی نيروهای کارآمد و تشويق آنها برای ايجاد انگيزه در ديگران و يا عدم استفاده از تکنولوژی مناسب در توليد است.

همواره اين سوال برای کارفرمايان مطرح است که نيروها چند ساعت واقعی در روز کار می کنند؟ مقايسه ميزان بهره وری نيروی کار در ايران با کشورهايی مانند ژاپن و کره جنوبی که در اين بخش پيشرفت های چشمگيری در يکی دو دهه اخير داشته اند به خوبی نشان دهنده وجود اين دغدغه برای کارفرمايان است.

اما اين سوال نيز مطرح است که امروز چند درصد نيروی کار کشور دچار بيکاری پنهان هستند؟ اين مسئله تا چه اندازه باعث لطمه به خدمات رسانی و افزايش توليدات کيفی در کشور شده است؟ کارشناسان معتقدند به دليل پايين بودن ميزان دستمزدها، بخش قابل توجهی از نيروی کار مجبور به انجام دو و يا چند شغل در روز هستند که اين مسئله به بروز بيکاری پنهان در آنها دامن می زند.

انجام چند شغل ناقص در روز

حميد حاج اسماعيلی در گفتگو با مهر با بيان اينکه واژه بيکاری پنهان چندسالی است که به ادبيات بازار کار کشور وارد شده است گفت: با وجود اين مسئله و بالا بودن آمار آن، برخی مديران تلاش دارند تا بروز اين عارضه در محيط های کاری کشور را انکار کنند.

اين کارشناس بازار کار اظهار داشت: سال ها است که چالش تعريف واقعی از شاغل و بيکار در کشور وجود دارد و ما همواره با اين مسئله مواجه هستيم که فرد با ۲ ساعت کار در هفته شاغل شناخته می شود. در واقع بايد گفت مرز مشخصی بين بيکاری پنهان و بيکاری کامل وجود ندارد و امکان شناسايی مشاغل واقعی از غيررسمی نيز نيست.

حاج اسماعيلی خاطر نشان کرد: افرادی را داريم که ممکن است با چند ساعت کار در هفته و يا در ماه درآمد مناسبی دارند. بنابراين طبق تعاريف موجود بايد اين افراد را شاغل بدانيم، يا بيکار و يا اساسا بگوييم اينگونه شاغلان دچار بيکاری پنهان هستند. افرادی نيز هستند که به دليل پايين بودن توليد و با وجود آماده به کار بوددن، دچار بيکاری پنهان هستند و تنها اسم شاغل را يدک می کشند و سهم ناچيزی در افزايش بهره وری و در نتيجه گردش چرخ های اقتصادی کشور دارند.

۵۰ درصد مشمولان قانون کار حداقل بگيرند

وی تاکيد کرد: در سال های اخير گروه هايی در اقتصاد کشور پديد آمده اند که به فعاليت های غيررسمی و دلالی اشتغال دارند و بخش سياه از اقتصاد را شکل داده اند. ميزان تسلط اينگونه مشاغل به اندازه ای در حال رشد است که رفته رفته مشاغل رسمی و شناسنامه دار به حاشيه می روند.

نماينده کارگران در هيئت حل اختلاف گفت: هم اکنون ۱۰ تا ۱۲ ميليون نفر شاغل مشمول قانون کار داريم که به صورت رسمی آمارهای آنها به ثبت رسيده است. وقتی حداقل نيمی از اين گروه ها دستمزی به ميزان حداقل های مصوب شورای عالی کار و يا کمتر از آن را داشته باشند، قائدتا دچار بيکاری پنهان و افت راندمان کاری در عين حضور در محل های کاری می شوند و گروهی خواسته و يا ناخواسته با اين مسئله مواجه می شوند.

به گفته حاج اسماعيلی، مسئله پايين بودن دستمزدها باعث شده تا افراد به جای يک کار در روز به دو يا چند شغل فکر کنند و ناخودآگاه رفتن به اين سمت باعث بروز پديده بيکاری پنهان در افراد می شود. نمی توان برآوردی از ميزان بيکاری پنهان در بين شاغلان ارائه کرد، اما به طور قطع اين مسئله به ميزان بيکاری کامل می تواند باعث آسيب زدن به جريان اقتصاد و درآمد در کشور شود.