سينمای فرهادی؛ "تريلر" بدون خشونت، پيمان قاسم‌خانی

روزنامه شرق ـ واقعيت اين است که با سينمای اصغر فرهادی از زمان ديدن فيلم «چهارشنبه‌سوری» آشنا شدم. بعد از آن هم فيلم‌های «دايره زنگی» (به عنوان فيلمنامه‌نويس)، «درباره الی» و «جدايی نادر از سيمين» را ديدم. می‌توانم بگويم حسم بعد از ديدن اين فيلم‌ها نظير حسی بود که هنگام ديدن فيلم «پالپ فيکشن» به من دست داد. هرچند کوئنتين تارانتينو درادامه فيلمسازی به نقطه اوج اين مساله نرسيد. ولی وجه تشابه هر دو فيلمساز، پلی است که ميان سينمای هنری و تجاری در فيلم‌های خود زده‌اند. البته من با سينمای فرهادی بيشتر، حسی برخورد می‌کنم تا تحليلی. اما نکته مهم اين است؛ او با اينکه فيلم‌هايش به لحاظ هنری در سطح بالايی قرار دارد، ولی در عين حال می‌تواند تماشاگر را سر جای خود ميخکوب کند.

قبل از هر چيزی او بلد است داستان بگويد و فيلمنامه‌هايش از مهندسی درستی برخوردارند. دقيقا در لحظه‌ای از فيلم که تصور می‌شود داستان بايد دچار افت شود، فرهادی خط تازه‌ای به وجود می‌آورد که تماشاگر در جايش ميخکوب می‌شود. علتش اين است که فيلمنامه‌هايش اوج‌های درخشانی دارد و مهم‌تر اينکه شخصيت‌هايش درست پرداخت شده‌اند که همراه آن، لحظات حسی جانداری به وجود می‌آورد. به همين دليل، جنس سينمای فرهادی در ايران تاکنون همانند نداشته است.

چندی پيش دوستی می‌گفت فرهادی با ساخت فيلم «گذشته» در خارج از کشور، سينمايش تمام شد. اما من معتقدم چون داستان را خيلی خوب تعريف می‌کند و ظرفيت و جزييات شخصيت‌ها را دقيق ترسيم می‌کند، فيلم‌هايش هميشه و برای هر مخاطبی حرفی تازه برای گفتن دارد.

اما علت ديگر موفقيت اصغر فرهادی، پشتکار و جديت او در کار است. مانی حقيقی که همراه اصغر فرهادی فيلمنامه «چهارشنبه‌سوری» را نوشت، تعريف می‌کند که از ۹ صبح تا ۹ شب به مدت چند ماه، فشرده کار می‌کرد و حتی در وقت‌های استراحت به کارهای ديگر می‌پرداخت که وقتی اين سخن را شنيدم، گفتم اگر يک هفته به اين شکل کار کنم، قطعا می‌ميرم.

اصغر فرهادی، عاشق سينماست و اين عشق و پشتکار همراه نبوغ و شم هنری‌اش او را از ديگران متمايز کرده است. دوستی، درباره سينمای فرهادی عنوان «تريلر» را مطرح کرد. به نظرم تعبير درستی است. منتها بدون اينکه حادثه، خشونت و يا کشت و کشتاری در فيلم‌هايش اتفاق بيفتد، هيجانی از نوعی ديگر و گاهی بيش از هر تريلری را به تماشاگرش منتقل می‌کند.

پيمان قاسم‌خانی . فيلمنامه‌نويس