شرق ـ کمتر از یک ماه به آغاز پاییز مانده؛ پاییز و زمستان، خوشایند کولبران نیست. هوا در مرزهای غربی کشور سرد و یخبندان است و کولبری دشوارتر از همیشه؛ کولبرانی که اگر پایشان روی برف بلغزد و لیز بخورند، دیگر معلوم نیست تکلیفشان چه شود. نمونه‌اش هم در روستاهای مرزی پیرانشهر کم نیست؛ مردانی که در عین جوانی خانه‌نشین شده‌اند. پایشان لغزیده روی برف و با بار زمین خورده‌اند و شکستگی مهره‌های کمر یا مچ پا بر دردهایشان افزوده است.
کولبران در هوای کوهستانی مرزهای غربی کشور باید چندده کیلو بار بر دوش بگذارند؛ از این‌سوی مرز به آن‌سوی مرز؛ مرزهایی که حالا به گفته نماینده پیرانشهر و سردشت، روزانه درآمد میلیاردی دارند. عایدی مرزهای پول‌ساز کشور اما در همه این سال‌ها برای مرزنشینان چیزی نبوده، جز اینکه حالا برخی نمایندگان مجلس به فکر افتاده‌اند تا از عایدی معابر حمل بار پولی سهم مرزنشینان شود؛ مرزنشینانی که اغلب در نبود کارخانه و کار به‌سختی به‌دنبال شغل‌های کاذب‌اند. «رسول خضری»، نماینده پیرانشهر و سردشت، در مورد بیمه کولبران که از چندی پیش شروع شده، به «شرق» می‌گوید: «بیمه کولبران ادامه دارد و در حال انجام است».
۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون درآمد روزانه معابر کولبری
چندی پیش بود که «خضری» از نگه‌داشتن کولبرها در معبر مرزی پیرانشهر گلایه داشت؛ تا جایی که قرار بود بازرس ویژه رئیس‌جمهوری برای حل‌وفصل موضوع به منطقه برود. حالا خضری از بازگشایی این معبر می‌گوید و اضافه می‌کند که «چند روز پیش معابر پیرانشهر بعد از ۴۴ روز بازگشایی شدند».
او همچنین تأکید کرده: «پیشنهاد دادم که مسیر مناسب‌سازی شود و یک سوله‌مانندی آنجا درست شود؛ چون آن منطقه کوهستانی است و برف و کولاک و باران زیاد دارد. به‌هرحال مسیر برای این عزیزان مناسب‌سازی و آماده‌سازی شود».
خضری در مورد اینکه گفته می‌شود پول بیمه برای اشتغال‌زایی در آن مناطق صرف شود، گفت: «پول بیمه یک مسئله است و ایجاد اشتغال مسئله‌ای دیگر؛ بیمه را باید داشته باشند و طبق اصل ۲۹ قانون اساسی حق طبیعی آنهاست».
نماینده پیرانشهر و سردشت در ادامه به درآمد دولت از کولبری اشاره و منبع آن را «عوارضی که بابت واردات و صادرات پرداخت می‌شود» معرفی می‌کند. او همچنین به «شرق» خبر داده که «از کنار این معابر کولبری، دولت و وزارت کشور و مرزبانی درآمد دارند».
او درباره اینکه چه میزانی درآمد نصیب دولت می‌شود هم گفت که «به نظر من اگر معبر خوب کار کند، بین ۷۰۰، ۸۰۰ میلیون تومان تا یک‌میلیارد تومان در روز درآمدزایی دارد».
او البته پرداخت‌کننده عوارضی را صاحب بار معرفی می‌کند و نه خود کولبران: «صاحب بار این پول را می‌دهد؛ چون کولبر فقط کارگر است و بار برای شخص دیگری است».
کولبری شغل نیست
به گفته «خضری»، ۴۰ درصد از این درآمد در استان صرف می‌شود و ۶۰ درصد هم در تهران. او افزود: «آن پول‌ها اگر در بحث عمران و توسعه شهر و روستای منطقه، توسعه آموزش، بهداشت و درمان، توسعه فنی و حرفه‌ای، تأسیس کارخانجات و مراکز اشتغال‌زایی مصرف شود، مطمئنا بعد از چند سال اصلا دیگر کولبر نداریم». او تأکید دارد که «کولبری شغل نیست».
«خضری» دوباره به سهم ۴۰ درصدی استان و ۶۰ درصدی تهران از محل درآمدهای عوارضی کولبران اشاره کرد و گفت: «نه تهران و نه استان به این پول نیاز ندارند و شاخص‌های ۳۲گانه آنجا افت کرده. ما پیگیر هستیم که این اعتبارات صرف توسعه عمران و زیرساخت‌ها و... شود».
او همچنین به «شرق» خبر داده: «این مبالغ دست‌کم ماهی ۳۰ میلیارد تومان می‌شود. اینجا به حساب معبر مرزی است». خضری تعداد کولبرانی را که از معابر عبورومرور می‌کنند روزانه حدود ۵۰۰، ۶۰۰ نفر می‌داند.
کاهش بار کولبران از ۱۵۰ و ۲۰۰ به ۸۰ کیلو
باری که کولبران بر دوش خود می‌گیرند، فصل‌به‌فصل و بار‌به‌بار متفاوت است. زمستان کمی سبک‌بارتر حرکت می‌کنند و تابستان‌ها سنگین‌ترند.
بااین‌حال بار کولبران از ۲۰۰ کیلو تا ۱۵۰ و صد کیلومتر متغیر است. حالا خضری از کاهش میزان بار مجاز برای کولبران خبر داده: «الان میزان بار که قبلا سنگین بود، به ۸۰ کیلو تقلیل پیدا کرده و باید در همان حد ۸۰ کیلو باشد که کولبران توانایی جابه‌جایی داشته باشند».
او در مورد معابر کولبری هم گفته: «معابر کولبری کاملا مدیریت‌شده است و هیچ کالای قاچاقی نمی‌آورند. ۶۹ قلم کالا تعریف شده و با نظارت مرزبانی و کارشناسان صنعت و معدن و فرمانداری وارد می‌شود. خودم چند روز پیش دو، سه‌ساعتی بینشان بودم؛ کاملا بازرسی و بازدید می‌شوند».
او در پاسخ به اینکه پس چرا در برخی موارد با کولبران برخورد می‌شود، گفت: «آنها مربوط به خارج از معابر است. ما توصیه‌مان به مرزبانی این بود که با توجه به اینکه عموما مردم بی‌کار هستند و خیلی‌وقت‌ها تعداد کولبران به حدی است که هر دو هفته نوبتشان می‌شود، برخی می‌خواهند از بی‌راهه این کار را بکنند و جنس وارد کنند، برخوردها سلبی و چکشی نباشد؛ چون تبعات خوبی ندارد. آنها را تحویل دادگاه بدهند؛ اگر جرمی مرتکب شدند، محاکمه شوند و اگر هم خیر که هیچی».
فعالیت ۶۸ هزار کولبر در ایران
چند روز پیش بود که وزیر کشور گفته بود: «در راستای طرح کنترل قاچاق کالا و ارز ساماندهی بازارچه‌های مرزی صورت گرفته و کولبرها فقط در چهار استان حق فعالیت دارند، همچنین موضوع اشتغال و معیشت تخصص وزارت کشور نیست اما چون وظیفه هماهنگی و پیگیری را دارد در حال فعالیت است. برای ایجاد یک میلیون شغل نیاز به ۷۰۰ هزار میلیارد سرمایه‌گذاری داریم و امسال برنامه‌ریزی برای ایجاد ۸۰۰ هزار تا یک میلیون شغل را انجام داده‌ایم و چون دغدغه اصلی خانواده‌ها اشتغال است، اهمیت زیادی برای آن قائل هستیم».
هرچند او نامی از چهار استان نبرده ولی این‌طور به نظر می‌آید که هر چهار استان در مرزهای غربی واقع شده باشند.
حدود ۶۸ هزار کولبر در کشور مشغول فعالیت هستند؛ ۶۸ هزار کولبری که در مناطق محروم هستند و شرایط معاش و کاری، آنها را محروم‌تر از دیگران کرده. این ۶۸ هزار نفر هم کسانی هستند که از روی ناچاری و برای تأمین زندگی روزمره خانواده‌هایشان بار بر دوش، به کوه و کمر می‌زنند تا شاید سفره‌شان خالی نماند؛ اگر البته حوادث گریبانگیرشان نشود؛ که اگر حادثه‌ای گریبانگیر خود یا خانواده‌هایشان شود، شرایطی سخت‌تر و دشوارتر خواهند داشت؛ مردمان استان‌هایی که در زمان جنگ تحمیلی آسیب‌هایی جدی را تحمل کردند، حالا با گذشت روزها و نزدیک‌شدن فصل سرما، کابوس آوار بهمن و کولاک و برف، به دیگر کابوس‌های کولبران اضافه می‌شود.
