بی بی سی - میسلون حمود پیش از آنکه فیلمی بسازد گفته بود میخواهد فیلم بسازد که "تکان بدهد". و با همان اولین فیلمش تکان داد.
او ۳۵ سال بیشتر ندارد. فیلم اولش، "در میانه" چنان سروصدا کرده که تهدید به مرگش کردهاند و علیه او فتوا صادر کردهاند.
فیلم - که همین روزها در بریتانیا روی پرده میرود - داستان سه زن عرب است که در خانهای در تلآویو، پایتخت اسرائیل، زندگی میکنند. زندگیشان، هرچند دور از نگاه سنتی خانوادهها، اما همچنان چیزی است "در میانه" زندگی آزادانهای که میخواهند و محدودیتهایی که به آنها تحمیل میشود.
به قول خود حمود، "آنقدر خنگ نیستم که بگویم انتظار واکنش نداشتم. ولی فکر نمیکردم ماجرا اینقدر بزرگ شود. از همان اول که نقشها را مینوشتم میدانستم به چشم خواهند آمد، ولی انتظار چنین واکنشی را نداشتم".
کاراکترهای فیلم نور و سلما و لیلا هستند. نور در آستانه ازدواج است که میفهمد نامزدش از مذهبیهای دورو است. سلما میخواهد دیجی بشود، هر کار میکند نمیتواند به خانوادهاش بگوید همجنسگراست. لیلا وکیل است. دنبال شریک زندگی است که مثل خودش مستقل و باز باشد، ولی به جایی نمیرسد.
فیلم جریان فرهنگی زیرزمینی فلسطینیها را هم نشان میدهد. فلسطینیهای جوانی که در اسرائیل زندگی میکنند و سعی دارند با موسیقی برای خودشان هویت فرهنگی تازهای دستوپا کنند.
اقدام تحریکآمیز
حمود خودش میداند چرا فیلمش خیلیها را خشمگین کرده: کلوبهای شبانه، مواد مخدر، همجنسگرایی و صحنههایی از این دست. میگوید: "چنین کاراکترهایی تا حالا در سینمای فلسطین نبوده".
او معترف است که از واکنشها ترسیده بوده. محافظهکاران افراطی خودش و بازیگران فیلمش را تهدید کردهاند. با این همه، پای اثرش ایستاده.
میگوید: "میخواستم اقدام تحریکآمیز بکنم. فکر میکنم باید این وضعیت را عوض کرد و چیزهای مختلف در سینما دید. اینکه همان چیزهایی را بسازیم که مردم فکر میکنند دوست دارند ببینند، هنر نیست، سینما نیست. من احساس وظیفه میکنم که به رشد جامعهام کمک کنم، و این یعنی تغییر دادن واقعیت. ذات هنرمند این است که عامل تغییر باشد."
حمود از پدر و مادری فلسطینی در بوداپست، پایتخت مجارستان، به دنیا آمده، اما این روزها در یافا در اسرائیل زندگی میکند. اولین فیلم کوتاهش ("حس صبح") فیلمی سیاسی بود که در دوران جنگ ۱۹۸۲ لبنان میگذشت. خودش معتقد است "در میانه" هم "دستکم همانقدر سیاسی است".
احساس شرمساری
از واکنشهایی که فیلم برانگیخته معلوم است حمود بیراه نمیگوید که فیلمش سیاسی است. یکی از جاهایی که "در میانه" خیلیها را خشمگین کرده، شهر عربنشین امالفهم در شمال اسرائیل است، شهری که شخصیت نور در داستان از آنجا میآید. آنطور که حمود میگوید، اولین کسی که فیلمش را "حرام" اعلام کرد، شهردار امالفهم بود.
حمود میگوید "سینمای فلسطین جوان است. بسیاری ژانرها هنوز به اینجا نرسیده. فکر میکنم فیلم که روی پرده رفت، خیلیها متوجه نبودند مستند است یا داستانی. بعضیها فکر کرده بودند واقعی است. همین بود که رهبران محلی گفتند احساس شرم میکنند. و شاید همین شد که علیه فیلم موضع گرفتند و گفتند سینماهایی را که "در میانه" را نشان میدهند باید بست."
کمی بعد فتوایی علیه فیلم صادر کردند. "در میانه" حرام اعلام شد. و آنطور که حمود میگوید، تهدیدها آغاز شد.
حمود تعریف میکند که "یکی دو هفته فضا خیلی سنگین و خشن بود. واقعا ترسناک بود. اما راست میگویند که تبلیغ منفی هم خوب است. همین واکنشها باعث شد خیلیها به سینما بروند که ببینند هیاهو برا چیست. در نتیجه فیلم ماهها روی پرده بود، و واکنشهای مثبت هم کم نداشت، چه از زنان چه از مردان."
فیلم "در میانه" در مراسم اوفیر - که معادل اسکار در اسرائیل است - در ۱۲ بخش کاندید شده. در جشنواره کن امسال هم، حمود جایزه بهترین استعداد جوان را از بخش "زنان در حرکت" گرفت.
حمود اذعان دارد که شخصیتهای فیلمش نماینده دوستها و آدمهای اطرافش نیستند، اما به قول خودش، "نماینده چیزهایی هستند که پیش از این هرگز حرفش را نمیزدیم."
میگوید: "هر سه کاراکتر نماینده خیل انبوه زنان نامرئی هستند. زنانی که هرگز صدایشان در سینمای این گوشه دنیا بلند نشده. همین که فیلم باعث شده مردم درباره این موضوعها حرف بزنند من راضیم."